วันนี้ไปดื่มกาแฟสดที่ร้านต๊อตตี้ หลังสวนหลวง ร.9  มีโอกาสพบนักดูนกท่านหนึ่ง บ้านอยู่แถวนั้นนั่นเอง เลยสนทนากันอย่างมีรสชาติในฐานะที่เราทั้งสองเป็นเจ้าถิ่นของสวนหลวง ร.9 แหล่งดูนกชั้นแนวหน้าของกรุงเทพมหานคร

     สวนหลวง ร.9 นั้นเป็นสวนสาธารณะ มีต้นไม้ขึ้นรกครึ้มหลากชนิด ทั้งต้นไม้ที่ออกผลเป็นแหล่งอาหารชั้นเลิศของนักประจำถิ่นและนกอพยพที่เข้ามาพักสะสมอาหารหรือพักเอาแรง ก่อนบินอีกครั้งไปตามเส้นทางอพยพ ดังนั้น สวนหลวง ร.9 จึงมักเป็นแหล่งที่พบอพยพหรือนกที่อพยพผ่าน โดยไม่ต้องด้นดั้นไปไกลถึงป้าเขาลำเนาไพร

     หนึ่งในนกที่เราสนทนาถึงกันก็คือ นกจับแมลงตะโพกเหลือง 

     น่าแปลกเหมือนกันที่นักดูนกเพื่อนใหม่ของผม พบเฉพาะตัวเมีย ส่วนผมพบทั้งตัวผู้และตัวเมีย แต่ถ่ายภาพนกตัวผู้มาได้ ส่วนนกตัวเมีย อาศัยความไวบินหลบคมเลนส์ไปได้

     เจ้าจับแมลงตะโพกเหลืองตัวนี้ น่าจะอพยพผ่านประเทศไทยในช่วงฤดูหนาว เพื่อหนีอากาศเย็นยะเยือกจากเอเซียแถบเหนือ ลงไปหากินทางใต้ จนถึงมาเลเซีย หมู่เกาะสุมาตรา และหมู่เกาะชวา   เป็นนกที่พบได้ทุกภาคของประเทศไทย  ยกเว้น ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เนื่องจากไม่อยู่ในเส้นทางที่นกอพยพผ่าน

     ผมพบนกชนิดนี้ในเดือนมีนาคมที่ผ่านมา จึงน่าจะเป็นช่วงอพยพกลับเอเชียแถบเหนือ เรียกว่ามาแวะพักระหว่างทางหาอาหารสะสมพลังงาน เพื่อบินกล้บบ้านต่อไป...

3. นกจับแมลงตะโพกเหลือง

 (Yellow-rumped Flycatcher)

วงศ์นกจับแมลง Muscicapidae

ชื่อทางวิยาศาสตร์                  :          Ficedula xanthopygia
 
สถานที่ถ่ายภาพ                    :          สวนหลวง ร.9 กรุงเทพมหานคร
 
วันที่พบ                               :          เดือนมีนาคม 2552

รูปร่างลักษณะ                       :         นกจับแมลงตะโพกเหลืองทั้งตัวผู้และตัวเมีย มีลักษณะของชุดขนที่เหมือนกัน คือ มีตะโพกสีเหลืองสด และมีแถบสีขาวบนปีก เป็นเส้นยาว แถบปีกสีขาวนี้ จะพบว่าหนาและเด่นชัดในนกตัวผู้มากกว่านกตัวเมีย

                                                    นกตัวผู้มีสีเหลืองสดจากลำคอ ทอดยาวลงมาถึงช่วงท้องด้านล่าง แล้วจะมีสีขาวหิมะที่ก้น  และขนคลุมใต้หาง  โดยขนคลุมใต้หางยาวมาก ประมาณสองในสามของความยาวหาง  สีดำและสีเหลืองของปีกและลำตัว ตัดกันอย่างเด่นชัดมาก สภาพโดยรวมของนกตัวเมีย มีสีเขียวปนน้ำตาล จืด ๆ บริเวณอกมีลายเกล็ดสีดำ บนพื้นอกสีเหลืองจางมาก ก้นมีสีขาว ปลายหางเป็นรอยเว้า  ขณะพับหรือหุบหาง  แต่ยังพบว่าตะโพกมีสีเหลืองสด แถบปีกสีขาวมีพื้นที่แคบกว่านกตัวผู้อย่างชัดเจน ไม่พบความแตกต่างของขนาดระหว่างตัวผู้และตัวเมีย

พฤติกรรม                           :         นกทั้งสองเพศจะเกาะคอนค่อนข้างนาน เพื่อมองหาเหยื่อ  และบินย้ายที่เกาะเพื่อไปจับแมลง นกมักบินวนเวียน หากินในบริเวณเดิม  ตามใต้ต้นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่  บางครั้งอาจจะบินลงมาจับแมลงที่พื้นดิน ซึ่งพบในนกตัวเมีย ได้สังเกตเห็นนกตัวผู้และนกตัวเมียอย่างละตัว จับมดมีปีก  โดยนกตัวเมียจับมดมีปีกที่มีส่วนหัว   และลำตัว บินลงมาเกาะที่ก้อนหินขนาดใหญ่  แล้วฟาดเหยื่อที่คาอยู่ในจงอยปาก ลงบนพื้นหิน นานประมาณ 50 วินาที แล้วจึงกินเหยื่อ จากนั้นนกตัวเมียก้มตัวลง ถูไถจงอยปากทั้งสองข้างกับหินไปมา เสมือนว่าทำความสะอาดจงอยปาก 

เสียงร้อง                              :         "ทริค"ห้าวสั้น ๆ

ถิ่นอาศัย                              :         ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ ป่าชายเลน ป่าโกงกาง แถบริมฝั่งทะเล ไปจนถึง สวนในบริเวณบ้าน สวนสาธารณะ ในพื้นที่ราบ แต่จะไม่พบในที่สูง เกิน 800 เมตร จากระดับน้ำทะเล  

สถานภาพตามฤดูกาล             :         นกอพยพผ่าน

สถานภาพความชุกชุม             :        พบค่อนข้างบ่อย 

.............................

ขอบคุณข้อมูลจาก               :        น.สพ.ดร.ไชยยันต์ เกษรดอกบัว คณะสัตวแพทยศาสตร์  ม.เกษตรศาสตร์  (www.bcst.or.th/news/arti_24.html)