ใกล้จะถึงฤดูกาลดูเหยี่ยวอพยพอีกแล้วค่ะ .. เรามาอุ่นเครื่องกันก่อนดีมั๊ยคะ ..

เคยสงสัยบ้างหรือไม่คะว่า ..

ทำไมเหยี่ยวถึงต้องอพยพ .. อพยพผ่านช่วงไหนบ้าง ..ในประเทศไทยเนี่ยจุดไหนบ้างที่เป็นเส้นทางอพยพผ่าน .. ทำไมถึงต้องเป็นช่วงนี้ .. ตอนที่อพยพมันจะกินอะไรเป็นอาหารจะแย่งกันกินมั๊ยเพราะมากันมากมายขนาดนี้ ... แล้วจะพักระหว่างทางกันที่ไหน .. อพยพไปแล้วจะมีการอพยพกลับหรือเปล่าและเมื่อไหร่

จากคำถามที่คาใจหลายๆคน .. มีคำตอบแล้วค่ะ อ.ไชยยันต์เคยเล่าให้ฟังว่า

จากผลการสำรวจด้วยการนับเหยี่ยวอพยพ 6 ปีที่ผ่านมาทุ่งนาบ้านอู่ตะเภา ต.ท่ายาง อ.เมือง จ.ชุมพร เป็นจุดที่พบเหยี่ยวอพยพผ่านจำนวนกมากที่สุดเท่าที่เคยมีรายงานในประเทศ ในฤดูกาลต้นหนาว (autumn migration)

เนื่องด้วยมีปัจจัยหลายประการที่เอื้อให้เกิดปรากฏการณ์ดังกล่าว เช่น สภาพพื้นที่ของจ.ชุมพร เป็นแผ่นดินที่แคบๆ ที่ขนาบด้วยทะเล ซึ่งเป็นอุปสรรคสำคัญที่ทำให้เหยี่ยวหลีกเลี่ยงไม่บินเหนือน้ำเป็นระยะทางไกล อาจหมดแรงจมน้ำตาย และทิศทางของลมมรสุม ในช่วงนี้ เอื้อให้เหยี่ยวบินอพยพลัดเลาะมาตามชายฝั่งทะเลอ่าวไทย ซึ่งที่ทุ่งนาอู่ตะเภา ห่างจากชายฝั่งทะเลเพียง 1 กม.

เหยี่ยวอพยพ ส่วนใหญ่จับแมลงศัตรูพืช เช่น ตั๊กแตน ด้วง สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็ก เช่น หนูนา หนูบ้าน สัตว์เลื้อยคลาน เช่น กิ้งก่า หรือสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก เช่น กบ เขียด บางตัวอาจจับนกขนาดเล็กได้ถ้ามีโอกาส เหยี่ยวผึ้ง กินน้ำหวานและไขผึ้ง ตัวอ่อนของผึ้งและตัวต่อ แตนต่างๆ และสัตว์ขนาดเล็กอื่นๆ ข้างต้น

การพบเหยี่ยวอพยพเป็นฝูง เราจะพบเฉพาะช่วงในเวลากลางวันเท่านั้น เพื่อใช้ประโยชน์จากมวลอากาศร้อนในการไต่ระดับความสูงเพื่อให้ได้ระยะทาง ในการเดินทางไกล

เหยี่ยวแตกฝูง เพื่อพักผ่อนในเวลากลางคืน หรือเมื่อเผชิญสภาพอากาศไม่เอื้ออำนวย เช่น ฝนตกหนัก เหยี่ยวจะหยุดบินอพยพ อาจรวมตัวกันเกาะต้นไม้เป็นฝูงหลายสบตัว แต่จะแยกกันออกหากินเป็นรายตัว

ดังนั้นการพบเหยี่ยวอพยพเป็นฝูงนับร้อย นับพันตัวและวันหนึ่งๆ อาจพบรวมแล้วเป็นหมื่นตัว เป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่หาดูได้ยากยิ่ง

เนื่องจากโดยปกติ เหยี่ยวส่วนใหญ่เป็นสัตว์ป่าที่หากินอย่างโดดเดี่ยว ยกเว้นในฤดูผสมพันธุ์ ที่จับคู่ทำรังวางไข่ และเฉพาะช่วงอพยพเท่านั้นจะมีรวมฝูงจำนวนมหึมาเช่นนี้ เช่น เหยี่ยวกิ้งก่าสีดำมีรายงานว่าบินผ่านภาคใต้ ที่จ.ชุมพร มากกว่าหนึ่งแสนตัว

ในฤดูกาลอพยพต้นหนาว และประเทศไทยเป็นเส้นทางหลักของเหยี่ยวกิ้งก่าสีดำที่พบมากที่สุดในโลก เมื่อเทียบกับเส้นทางอพยพสายอื่น เช่น สายข้ามทะเลจีนใต้ ด้วยการ บิน "กระโดด" ข้ามหมู่เกาะจากญี่ปุ่น ไต้หวันไปอาศัยในฤดูหนาวในฟิลิปปินส์ ของเหยี่ยวหน้าเทาและเหยี่ยวผึ้ง

เหยี่ยวเกาะนอนบนต้นไม้ในพื้นที่สีเขียว หรือพื้นที่ในเขตอนุรักษ์ เช่น ป่าละเมาะ สวนสาธารณะ (ถ้าไม่มีคนรบกวน) ป่าดิบ ตามแนวเทือกเขาตะวันตก สวนยาง สวนปาล์ม

ดังนั้นภาคตะวันตกและภาคใต้จึงมีสภาพพื้นที่เหมาะสมต่อการอพยพผ่านของเหยี่ยวอพยพ ตลอดแนวด้ามขวานของประเทศ ทั้งเป็นสถานที่แวะพักเพื่อหาอาหาร เติมพลังงานในการเดินทางต่อในระยะไกล และแหล่งพักผ่อนยามต้องเผชิญกับสภาพอากาศไม่เอื้ออำนวย

เหยี่ยวอพยพ 5 ชนิดหลักที่พบบินผ่านจ.ชุมพร ประกอบด้วย (เรียงตามจำนวนมากไปน้อย) เหยี่ยวกิ้งก่าสีดำ เหยี่ยวนกเขาพันธุ์จีน เหยี่ยวผึ้ง เหยี่ยวหน้าเทา เหยี่ยวนกเขาพันธุ์ญี่ปุ่น

เหยี่ยวอพยพห้าชนิดหลักข้างต้น ส่วนใหญ่ที่พบผ่านจ.ชุมพร เป็นเหยี่ยวอพยพที่บินผ่านประเทศไทย มิได้อาศัยในประเทศในฤดูหนาว แต่อพยพต่อไปยังจุดหมายปลายทางในประเทศมาเลเซียและหมู่เกาะในอินโดนีเซีย เช่น สุมาตราหรือชวา ซึ่งมีป่าดงดิบเป็นแหล่งพักอาศัยตลอดฤดูหนาว

โดยเฉลี่ย เหยี่ยวอพยพเหล่านี้จะพบในประเทศไทยเฉพาะฤดูกาลอพยพต้นหนาว (กลางกันยายน-ต้นพฤศจิกายน) ใช้ชีวิตในถิ่นอาศัยในฤดูหนาว (มาเลเซียและอินโดนีเซีย) ประมาณ 3-4 เดือน

แล้วจะเริ่มอพยพกลับขึ้นเหนืออีกครั้งในฤดูกาลอพยพปลายหนาว ระหว่างปลายเดือนกุมภาพันธ์และต้นเดือนพฤษภาคม ผ่านประเทศไทย

เพื่อไปยังถิ่นอาศัยในฤดูผสมพันธุ์ที่ประเทศจีน รัสเซีย เกาหลีและญี่ปุ่น (แล้วแต่ชนิดของเหยี่ยวอพยพ) เช่น เหยี่ยวกิ้งก่าสีดำทำรังวางไข่ในภาคใต้ของประเทศจีน แต่เหยี่ยวผึ้งทำรังวางไข่ที่ญี่ปุ่น รัสเซีย (แถบไซบีเรีย) และภาคเหนือของจีน เป็นต้น

จากเขาดินสอ จะเห็นยอดเขามะโรง

จุดดูเหยี่ยวแห่งใหม่ .. เขาดินสอ

เมื่อปีที่ผ่านมา ( ปี 2009 ) พวกเราก็ได้พบที่ใหม่ที่สามารถดูเหยี่ยวได้ในระยะกระชั้นชิดและเป็นจุดที่ดีมากอีกแห่งชื่อว่า เขาดินสอ

เส้นทางขึ้นปัจจุบันทาง อบต ได้พัฒนาลาดยางถึงจุดเริ่มเดิน และเส้นทางเดินง่ายขึ้นแต่ชันเหมือนเดิม

... ... ...

เรามาดูตัวเลขปีก่อนนู้น ที่ นายจตุพร สวัสดี ( หรือบอยยอดมนุษย์ ) บันทึกไว้กันดีกว่าค่ะ

จากกร๊าฟข้างบนเป็นการรวมตัวเลขของนายบอย จตุพร สวัสดี แยกออกเป็น 4 อาทิตย์ เพื่อประกอบการพิจารณาว่าปีนี้เราควรจะไปดูเหยี่ยวอะไร และในช่วงสัปดาห์ไหนดีที่สุดในเดือนตุลาคม

และข้างล่างเป็นตัวเลขของเดือนกันยายน ปีที่ผ่านมา

จากรายงานตัวเลขของกลุ่ม TRG แปลงออกมาเป็นกร๊าฟที่เห็นข้างบน แป๋มก็เลยจึงตัดสินใจเปิดทริปเดินทางไปดูเหยี่ยวอพยพในช่วงวันที่ 25-26 กันยายน นี้ซะเลย ฮ่าๆ

... ... ...

แต่ก่อนอื่น .. เพื่อความเข้าใจเพิ่มมากขึ้น ..

ทางกลุ่มศึกษาเหยี่ยวและนกอินทรีในประเทศไทย (Thai Raptor Group)

จัดการบรรยาย เกี่ยวกับเหยี่ยวอพยพ ในประเทศไทย

โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย

ณ. ห้องบรรยาย 1 คณะสัตวแพทยศาสตร์ ม.เกษตรศาสตร์ ถนนงามวงศ์วาน เขตจตุจักร

ในวันอาทิตย์ที่ 5 กันยายน 2553

ตามกำหนดการข้างล่างค่ะ ..

9.00-9.30 น. Flight&Form: What make raptors the wind master! บรรยายโดย นายสัตวแพทย์เบญจพล หล่อสัญญาลักษณ์

9.30-10.00 น. ดูเหยี่ยวอย่างไรไม่ให้ล้า บรรยายโดย คุณเข็มทอง ต้นสกุลรุ่งเรือง ( ZeaKoel )

10.10-11.00 น. เหยี่ยวอพยพสำหรับมือใหม่ บรรยายโดย คุณจตุพร สวัสดี

11.00-12.00 น. แนะนำเทศกาลดูเหยี่ยวอพยพ จังหวัดชุมพร บรรยายโดย คุณชูเกียรติ นวลศรี

  .. พักทานข้าว ( ใครไม่เคยไปแถวนั้นไม่รู้จะทานที่ไหน แป๋มจะพาไปค่ะ ..  )

13.00-13.50 น. เทคนิคถ่ายภาพเหยี่ยวและการเขียนสารคดีเชิงท่องเที่ยว บรรยายโดย คุณชัยวัฒน์ ชินอุปราวัฒน์ ( ปลากระดี่ได้น้ำ )

14.00-14.30 น. Potential next! Birdders be prepared บรรยายโดย ดร. นายสัตวแพทย์ไชยยันต์ เกษรดอกบัว

14.30-15.00 น. แนะนำอุปกรณ์ดูนก

15.10-15.50 น. ประสบการณ์จากมองโกลเลีย : วิธีสำรวจประชากรเหยี่ยว บรรยายโดย คุณจตุพร สวัสดี

15.50-16.20 น. เหยี่ยวนกเขา : ดูอย่างไรให้ฟันธงได้ บรรยายโดย ดร. นายสัตวแพทย์ไชยยันต์ เกษรดอกบัว

16.20-16.30 น. Raptor Q&A และเปิดรับสมัครอาสาสมัครนับเหยี่ยวอะยพ จ.ชุมพร

... ... ...

แผนที่ห้องบรรยายค่ะ

แผนที่ ห้องบรรยาย 1 สพ.มก.

จากเซ็นทรัลลาดพร้าว ถนนพหลโยธิน ขับตรงมาแล้วขึ้นสะพานข้างสี่แยกเกษตร ชิดซ้ายทันที เพื่อเข้าประตูคณะ ที่ห่างจากป้ายรถเมล์และประตูเข้ามหาวิทยาลัย (ประตูพหลโยธิน 2 ในแผนที่) นิดเดียว

ขณะนี้ โรงอาหารในแผนที่ถุกทุบทิ้ง กำลังก่อสร้างเป็นอาคารใหม่ ถ้าเดินเข้ามาในคณะแล้ว เดินตรงตามแนวขนานกับอาคารเฉลิมพระเกียรติ 10 ชั้น เลี้ยวขวาแล้วเลี้ยวซ้ายอีกครั้งที่สามแยก (ด้านหน้าหน่วยฉุกเฉิน) อาคารพรีคลินิก 6 ชั้น จะอยู่ด้านขวามือ

บรรยากาศสัมมนาประสาเหยี่ยวปี 2009

ขออนุญาตนำตัวอย่าง Slide ของ คุณจตุพร สวัสดี ( นายบอย ) ตัดตอนมาคร่าวๆ

ถึงจะไม่ระดับเซียนเทพ .. แต่ก็พอออกสนามในช่วงฤดูกาลเหยี่ยวอพยพนี้ได้

.. ขอขอบคุณที่ แบ่งปันความรู้ มา ณ โอกาสนี้ค่ะ ..

ช่วงเช้า เนื้อหาเหมาะสำหรับมือใหม่ หรือมือกลางเก่ากลางใหม่ ที่จะรื้อฟื้นความรู้เกี่ยวกับการจำแนกชนิดเหยี่ยว เตรียมตัวสำหรับฤดูกาลดูเหยี่ยวอพยพนับแสนตัว ที่จังหวัดชุมพรและ เขาเรดาห์ จ.ประจวบคีรีขันธ์ ตั้งแต่เดือนกันยายนถึงเดือนพฤศจิกายน

ช่วงบ่าย จะมีการบรรยายที่เนื้อหาเข้มข้นขึ้น เพื่อวางรากฐานทักษะการดูนกด้วยความเข้าใจ หรือจะมาฟังเทคนิคการถ่ายภาพเหยี่ยวขณะบิน ด้วยคารมอันคมคายของปลากระดี่ได้น้ำ เสมือนทำการบ้านไว้สำหรับการออกรอบถ่ายภาพเหยี่ยว ในฤดูกาลเหยี่ยวอพยพบนเขาเรดาห์ หรือเขาดินสอจังหวัดชุมพร ที่สำคัญถ้าจนป่านนี้ยังไม่กล้าฟันธงนกเหยี่ยวแต่ละชนิด ช่วงบ่ายนี้พวกเราจะได้รู้เทคนิคเกล็ดเล็กๆ จำง่ายๆ แล้วมาลองฟันธงนกเหยี่ยวแต่ละตัวที่เห็นจาก อ.ไชยยันต์ กันค่ะ

พร้อมกันนี้ชมการออกร้านของ

1. สมาคมอนุรักษ์นกและธรรมชาติแห่งประเทศไทย (BCST)

2. กองทุนฟื้นฟูนกเพื่อปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ และ หน่วยฟื้นฟูนกล่าเหยื่อ มก.

3. เสื้อเพนท์ภาพนกงามๆ จากศิลปินนักดูนก

4. อุปกรณ์ดูนก เช่น กล้องสองตา สโคป ของแบรนด์ชั้นนำ ทั้งระดับ hi-end สุดยอด และราคาย่อมเยาว์ สำหรับนักเรียน นักศึกษา

5. อุปกรณ์เสริมสำหรับการดูนกในป่า

และนิทรรศการเกี่ยวกับนกล่าเหยื่อ (เหยี่ยว นกอินทรีและอีแร้ง) ในประเทศไทย พร้อมตัวอย่างจริงของนกล่าเหยื่อ เช่น สกิน กะโหลก

... ... ...

มาดูบรรยากาศเพื่อนๆที่ไปร่วมดูเหยี่ยวอพยพในปีที่ผ่านมากันค่ะ

ในวันเปิดเทศกาลดูเหยี่ยวอพยพที่ อ.ท่ายาง จ.ชุมพร ในวันนี้มีนักดูนกชาวต่างประเทศและนักดูนกชาวไทยจำนวนมากให้ความสนใจ

มีการแข่งขันวาดภาพของเด็กนักเรียนที่มาจากโรงเรียนต่างๆ

ปีที่ผ่านมา มีการเปิดตัว สถานที่ดูเหยี่ยวแห่งใหม่ ( ที่ไม่เป็นทางการ ) มีชื่อเรียกว่า เขาดินสอ ( Pencil Hill ) อยู่บนเส้นทางที่จะไปสนามบินชุมพร

บรรยากาศอบอุ่น ที่เขาเรดาห์ ประจวบฯ

บรรยากาศที่เขาเรดาห์

Earth's Camp ที่พักที่ใกล้เขาดินสอ ประมาณ 2 กิโล บ้านพักราคาไม่แพง สำหรับนักดูนก ติดต่อคุณเปิ้ล โทร. 086 084 5633

เพื่อความสะดวกสบาย ให้ทางแคมป์จัดเตรียมอาหารให้เลยนะคะ ดูเหยี่ยวเสร็จ อาบน้ำให้เย็นสบาย แล้วรอกิน ฮ่าๆ

( งานนี้ไม่ได้ค่า โคด สะ นา นะจ๊ะ )

ยามเช้าที่ Earth's Camp ค่ะ

... ... ...

.. ขอให้สนุกกับการดูและถ่ายภาพเหยี่ยวอพยพ นะคะ ..

แล้วพบกันที่สนามดูเหยี่ยว ค่ะ

..

แป๋มจะไปดูเหยี่ยวในช่วงวันข้างล่าง ใครอยากจะไปกับแป๋ม ลงชื่อหลังไมค์ ได้ค่ะ

ทั้งหมดทั้งสิ้นเดินทางคืนวันศุกร์ค่ะ กลับถึง กทม . ราวๆ 5 ทุ่มวันอาทิตย์ ค่าใช้จ่ายหารเฉลี่ยแล้วไม่น่าเกิน 1600 บาท ( ค่ารถ ค่าน้ำมัน ค่าที่พัก ค่าอาหาร 4 มื้อ )

ทริป 25-26 กันยายน .. 10 คนเต็มแล้วนะคะ

ทริป 2-3 ตุลาคม .. ตอนนี้ 6 คนแล้วค่ะ รับได้อีก 4

ทริป 23-25 ตุลาคม .. อลังการ์คาร์แค้มป์ ตอนนี้ต่อแถวมา 2 คันแล้วค่ะ  ( โฉบไปดูเหยี่ยวขวัญใจ แค่คืนเดียว ที่เหลือ อาบน้ำแร่ แช่น้ำเค็ม ) ใครจะร่วมขบวน เข้าแถวแตกแถว หรือจะแทรกระหว่างวัน ก็มาได้เลยนะคะ กติกาเดิมๆ สบายๆ

ทริป 30-31 ตุลาคม .. 10 คนเต็มแล้วค่ะ

รู้เห็น .. แจ้งเบาะแส .. http://1000eyesnetwork.net ..