เจ็ดวันในรัฐฉาน (๒๐) สายไหม.. สายใยบัว..แพรพรรณแห่งสายน้ำ..ทะเลสาบอินเล

ต่อจากตอนที่แล้ว...

               เพื่อนๆ ยังจำได้ไหมคะว่า “เจ็ดวันในรัฐฉาน (๑๙)” ตอนที่แล้ว ฉันพาไปชมการทำมวนยาสูบ “ซิกการ์เร็ต” หรือ ภาษาเมียนมาเรียกยาสูบว่า “เส้เล็ก”  ซึ่งเป็นสินค้าหัตถกรรมในระดับครัวเรือนของชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในทะเลสาบอินเล นับเป็นหนึ่งในหลายๆ อาชีพในการดำรงชีวิตในทะเลสาบอินเล  คลิกอ่านย้อนหลังได้ที่

 http://www.oknation.net/blog/Chaoying/2015/03/01/entry-1

ในทะเลสาบอินเล ยังมีการทำอาชีพอื่นๆ เท่าที่ฉันได้เคยไปดู ได้แก่ ทำร่ม กระดาษสา เครื่องเงิน เครื่องทอง  เครื่องประดับ ตีเหล็กทำมีด (Black smith) ทอผ้า และทำการเกษตรกรรม

               เอ็นทรีนี้ ฉันจะนำทุกท่านไปชมวิถีชีวิตที่ควบคู่กับสายน้ำแห่งทะเลสาบอินเลมาช้านานอีกอย่าง นั่นคือ การการทอผ้าไหม ...หัตถกรรมแพรพรรณอันเลื่องชื่อในความงดงาม ประณีต แห่งอินเล...ศิลปะการทอผ้าไหมมัดย้อมที่สืบทอดมายาวนานจากคนรุ่นก่อน และยังดำรงคงอยู่ถึงปัจจุบัน ..

             แต่ที่ไม่ธรรมดา.. เพราะการทอผ้าที่จะได้เห็นต่อไปนี้..หาใช่การทอด้วยใยไหม ใยฝ้ายไม่..แต่เป็นการทอผ้าจากใยบัว ...ไม่ต้องสงสัย  “บัว” เดียวกันกับ บัวที่ขึ้นในน้ำ บัวที่มีฝักบัวให้เรากินเม็ด ภาษาเมียนมาเรียกบัว ว่า “จ่า” คนไทยนำดอกบัวสำหรับไหว้บูชาพระ (แต่ตามที่ขายดอกไม้หน้าวัดที่เมียนมา มักจะเห็นดอกมหาหงส์ ดอกกุหลาบ ฉันไม่ค่อยเห็นชาวเมียนมาใช้ดอกบัวบูชาพระ เหมือนที่ขายตามวัดในเมืองไทย)

               ฉันยังจำได้ดีว่า...เมื่อครั้งที่ฉันมาทะเลสาบอินเลครั้งแรกนานนับกว่าสิบปีมาแล้ว..ฉันได้แวะชมการทอผ้าไหมที่โรงเรือนทอผ้าไหมแห่งหนึ่งกลางทะเลสาบอินเล (ในทะเลสาบอินเล มีการทอผ้าไหมหลายโรงเรือนมาก) ครั้งนั้น..ฉันเดินดูการทอผ้าที่ทำจากใยไหม ซึ่งคนทอผ้าส่วนใหญ่จะเป็นหญิงอยู่ในวัยสูงอายุ เรียกว่า “วัยชรา” ก็ว่าได้ เนื่องจากฝีมือการทอผ้าเป็นศาสตร์และศิลป์ที่ไม่ได้ทำเป็นกันง่ายๆ ผู้หญิงที่ทอเป็น ก็ทอตั้งแต่วัยสาวจนเข้าสู่วัยชรา จึงเห็นผู้หญิงรุ่นป้ารุ่นยายเป็นคนทอผ้าแทบทุกแห่ง..(รวมถึงในประเทศไทยด้วย) เมื่อฉันเดินดูการทอผ้าไหมมาหลายกี่จนจะสุดทาง และผ่านคุณป้าคนหนึ่งซึ่งกำลังดึงใยบัวอยู่.. แกดึงสายใยจากก้านบัว แล้วทำเป็นเส้นด้ายผูกข้อมือให้ฉัน..เธอยิ้มอยากจะพูดอธิบายให้ฉันซึ่งเป็นคนต่างชาติรู้ ..เธอเป็นชาวบ้านพูดอังกฤษไม่ได้ ฉันก็พูดภาษาเมียนมาไม่ได้ แต่ดูเหมือนเธอพยายามจะสื่อให้ฉันเข้าใจว่า..

               “เห็นไหม..ใยบัว..ทำเป็นเส้นๆ ได้..และทอได้เหมือนไหม” แล้วเธอก็หยิบเศษผ้าชิ้นหนึ่งให้ฉันดู เหมือนจะบอกว่า

               “นี่ไง.. ผ้าใยบัว ผ้าที่ทอจากใยบัว นะเนี่ย” ฉันยิ้มและขอบคุณ ที่เธอผูกข้อมือให้ฉันด้วยเส้นด้ายใยบัว ฉันใส่สายสร้อยใยบัวไปทั้งวัน..วันนั้น..ฉันรู้สึกดีมากที่เธอผูกสายสร้อยใยบัวที่ข้อมือให้ฉัน เพราะเธอคงไม่ได้ทำสร้อยสายบัวให้ใครๆ ทุกคนแน่

                  เล่ามาตั้งนาน..กลับมาที่ทริปเจ็ดวันในรัฐฉานกันต่อ เดี๋ยวจะไม่ทันวันเข้าพรรษาปีนี้ ฮาๆ จะครบปีอยู่แล้วรอมร่อ จากการเดินทางช่วงเข้าพรรษาปีที่แล้ว มาถึงปีนี้เหลืออีกสี่วันก็เข้าพรรษาแล้วครบปีพอดี เดี๋ยวพี่โบเดียจะว่าเอาได้ ฮิๆ เรื่องรัฐฉานใกล้ตอนจบแล้วหละพี่โบเดีย

               ..วันนี้ พี่โบเดียนำคณะเรามาที่แหล่งทอผ้าไหมแห่งหนึ่ง มีที่ทอให้ชมและมีที่ขายให้ซื้อด้วย..เรามาชมผ้าใยบัวกันดีกว่าค่ะ

เรายังล่องเรือกันอยู่ในทะเลสาบอินเล หลังอาหารเที่ยงผ่านไป และออกจากดูการทำมวนบุหรี่ซิกการ์แล้ว

พี่โบเดีย พามาแวะที่โรงเรือน ..บ้านไม้สองชั้นดังที่เห็น มีหน้าต่างหลายบาน ..น่าอยู่ เราเข้าไปด้านในกันเลยค่ะ

เข้ามาถึง..ก็เจอกับสาวน้อยคนนี้เลย เธอกำลังจะสาสิตวิธีทำอย่างไรให้ได้ใยบัว

หยิบก้านบัวมา ..เห็นดอกบัวที่ปักตรงหน้าไหมคะ นั่นแหละใช้บัวพันธุ์นี้ที่เอามาทำใย จะเห็นเธอมีมีดอันเล็กๆ 

เธอเอามีดตัดก้านบัว..เอ้า..ฉับ..เดียว..ตัดบัวให้เหลือเยื่อใย ยาวประมาณสองนิ้วได้

แล้วเธอก็ดึงใยบัวให้ดู..ให้เห็นว่า..เนี่ยแหละใยบัวที่ได้ แล้วพันๆ ที่ขดด้ายรวมๆ กันไว้ แค่นี้เอง ได้แล้วใยบัวค่ะ

ขั้นตอนต่อไป ..อีกคนนำใยบัวที่ได้จากสาวน้อยคนแรก มาปั่นเป็นเส้นด้าย ..เหลือเชื่อ ไม่เชื่อก็ต้องเชื่อค่ะ

คุณยายคนนี้ ก็ปั่นเส้นใยบัวอีกที

โอ้..มาถึงขั้นตอนวางเส้นใยบัวเส้นตั้ง ต้องใช้ความละเอียดอ่อนมาก เธอทำได้อย่างไร 

งานศิลปะและศาสตร์แห่งการทอ ที่ต้องใช้ความละเอียดอ่อน ใจเย็นดั่งสายน้ำ

โอ..พระเจ้า เส้นมัดย้อม แล้วทอเป็นผ้ามัดหมี่ ฉันชอบมอง..มองอย่างชื่นชม ยกย่อง นับถือในฝีมือจริงๆ 

การให้สีคู่กัน สวยมาก ..สีเขียวกับน้ำตาล

งานยาก ที่ฉันจบปริญญาทำไม่ได้

ฉันชอบมอง และชอบภาพการทอผ้า พอๆ กับหลงใหลในผืนผ้า

รุ่นสาวเยอะขึ้นมาหน่อย อุแม่เจ้า..เธอกำลังทอใยบัว

ใยบัวผสมไหมบางมาก ..ดูนั่นสิ แม้แต่ที่มือจับ (สีเขียว) ยังเป็นผ้าไหมเลย ..นี่คือ ผ้ามัดย้อมแล้วทอ เป็นผ้ามัดหมี่

ฉันชอบยืนมองออกไปนอกหน้าต่าง..เรือนไม้ถัดไปตรงโน้น ..นั่น..หญิงรุ่นป้า กำลังทอผ้านี่นา 

โอ้ ว้าว...หลังนั้น ..โน่น หลังโน้น..ก็เป็นเรือนทอผ้า เห็นไหมคะ..มีผู้หญิงนั่งตรงหน้าต่าง ทอผ้า จะได้ไม่ร้อน และแสงสว่างจากหน้าต่างทำให้มองเห็นเส้นด้าย

จากเรือนไม้ที่ฉันยืนอยู่ ..ฉันซูมสุด ไปยังเรือนไม้ไกลๆ โน่น..แล้วฉันก็เห็นสาวน้อยทอผ้า..ภาพชีวิตที่สวยงามจริงๆ

มาดูหม้อต้มสี สำหรับย้อม

อ่างสำหรับย้อมสีต่างๆ แน่นอน มีทั้งสีวิทยาศาสตร์ผสมสารเคมี และสีธรรมชาติ และสีเหล่านี้เมื่อปล่อยลงสู่ทะเลสาบอินเล ก็จะมีผลทำให้น้ำเสียในเวลาต่อไป เร็วหรือช้า ในอนาคตน่าเป็นห่วงสภาพแวดล้อมในทะเลสาบอินเล มีโรงเรือนทอผ้าหลายโรง ต่างก็ทิ้งน้ำย้อมผ้าลงในน้ำทะเลสาบ อากาศที่ร้อนทำให้น้้ำแห้ง การตัดไม้ทำลายป่ารอบๆ ทะเลสาบอินเล จะส่งผลให้น้ำในทะเลสาบเกิดมลพิษได้ 

คงเป็นเปลือกไม้ที่ใช้ในการย้อมสี

เราเดินมาถึงชั้นสามที่เป็นส่วนขาย..โอ้ แพงมาก..ผ้าที่นิ่มพริ้ว จับแล้วก็ต้องวาง..เพราะราคาแพง ไม่สู้ แต่น้องเอ๋อุดหนุนไปสองผืน ผ้าที่ทอในทะเลสาบอินเล นอกจากจะวางขายนักท่องเที่ยวแล้ว ส่วนใหญ่ส่งออกนอก เพราะมีสั่งประจำจากเมืองนอกอยู่แล้ว เช่นที่ปารีส

ฉันมองๆ แล้วก็ต้องอำลาจาก ไปที่อื่นต่อนะคะ

คอยติดตามตอนต่อไปนะคะ ว่าเราจะไปไหนกันต่อยังมีเวลาสำหรับวันนี้

วันนี้เราเที่ยวในทะเลสาบอินเล..และนอนที่เมืองหย่าวฉ่วยอีกคืน พรุ่งนี้เราก็จะเดินทางกลับแล้วค่ะ