หนีฝุ่น PM 2.5 ไป กินแฟ ...แล ควาย...  ที่หมู่บ้านควายไทย จ. สุพรรณบุรี

         เสาร์กลางเดือนมกราคมที่ผ่านมา...ท่ามกลางฝุ่นพิษ PM2.5 ที่อบอวลครอบคลุมไปทั่วท้องฟ้าภายใต้กระทะใบบัวที่ครอบกรุงเทพฯ เมืองฟ้าอมรของฉัน กรุงเทพฯ ช่วงนี้ฟ้าไม่อมรเสียแล้ว มองไปทางไหนก็จะเห็นหมอกควันสีขุ่นมัวด้วยตาเปล่า ยิ่งขึ้นไปขับรถอยู่บนทางด่วนจะเห็นหมอกปีศาจชัดเจนจนน่ากลัวเหมือนในหนังวันสิ้นโลก ฉันรู้สึกแสบตาเมื่อมองไปรอบ ๆ นอกบ้าน ครั้นมานั่งในบ้านปิดประตูหน้าต่างแล้วก็ยังรู้สึกคันผิว นี่เราจะต้องทนหายใจฝุ่นพิษอยู่ภายในกระทะใบบัวครอบนี้อีกนานไหม หรือจะเป็นเช่นนี้ไปตลอด ในขณะที่โรคระบาดโควิดก็ห้อมล้อมคอยจ้องจะกินปอด จะหลีกหนีเดินทางไปไหนก็ไม่สะดวกเหมือนก่อนนี้ ฉันได้แต่เก็บตัวอยู่บ้านหยุดเชื้อเพื่อชาติมาตั้งแต่หลังปีใหม่

         วันนี้...ฉันจึงคิดว่า หากลองออกไปนอกกระทะใบบัวคว่ำดูสิว่าด้านนอกกระทะใบบัวจะมีอากาศที่มีฝุ่นพิษเบาบางไหม หรือจะมีอากาศบริสุทธิ์ให้ฉันเก็บใส่ปอดไว้สักหน่อยก็ยังดี ฉันอยากเห็นท้องทุ่งนาสีเขียว แม้ว่าเดือนมกราคมปลายฤดูหนาวชาวนาน่าจะเก็บเกี่ยวข้าวหมดแล้วก็ตาม

         ทุกครั้งที่ฉันอยากเห็นทุ่งนาสีเขียว ฉันมักจะไปสุพรรณบุรีเพราะใกล้กรุงเทพฯ ที่สุด และยังมีทุ่งนาให้เห็นริมถนนหนทาง เมื่อตัดสินใจได้ว่าไปสุพรรณ ฉันรีบไปบอกสามีที่นอนเอกเขนกดูทีวีอยู่ว่า

         “ไปแลควายกันดีกว่า อาบน้ำแต่งตัวเร็ว”

         เพื่อความมั่นใจว่า “หมู่บ้านอนุรักษ์ควายไทย” จะเปิดหรือไม่ เพราะช่วงโควิด ฉันเปิดหาเบอร์โทรในกูเกิล โทร: 0-3558-2891-2, 08-9036-4445 แล้วโทรถามข้อมูล

         “หมู่บ้านควาย เปิดทุกวันครับ ส่วนการแสดงควาย รอบสิบเอ็ดโมงและรอบบ่ายสอง ต้องไปถามที่หน้างานอีกที ครับ” เสียงผู้ชายปลายสายตอบมาอย่างสุภาพน่าชื่นชม

         ภายในเวลาเที่ยงครึ่ง ฉันและสามีก็นั่งอยู่ในรถบนถนนจากถนนบรมราชชนนีมุ่งหน้าไปทางบางบัวทอง ไม่เพียงแต่จำนวนรถราที่หนาแน่นมากวันเสาร์นี้ มองไปทางไหนหมอกพิษ PM2.5 ก็หนาแน่นไม่แพ้กัน กว่าจะหลุดรอดพ้นรถติดผ่านเซ็นทรัลเวสต์เกตฉีกซ้ายสู่ถนนไปสุพรรณบุรีได้ ก็บ่ายโมงแล้ว สามีพูดขึ้นว่า

         “ไปสุพรรณ 70 กม. นี่บ่ายโมงแล้ว กว่าจะขับไปอำเภอศรีประจันต์อีก ถึงบ้านควายก็เลยบ่ายสองโมง ไม่ทันดูการแสดงควายแน่เลย”

         “ช่างมันเถอะ ไม่ทันการแสดง แค่ไปแลควายเฉย ๆ ก็ได้” ฉันบอก

          ฉันไม่ได้คาดหวังว่าวันนี้จะได้ชมการแสดงของควาย เพราะฉันเคยมาดูสองครั้งแล้ว แต่ฉันแค่อยากไปเยี่ยมเยือนเพื่อนควายที่เคยไปดูว่ายังอยู่ดีกันหรือเปล่า ยิ่งช่วงโควิดนี้ไม่มีนักท่องเที่ยวไปชมเหมือนเก่าก่อนคงจะเงียบเหงา ฉันแค่อยากไปเยี่ยมควายและไปให้กำลังใจ “หมู่บ้านควาย” เพราะอยากให้ที่นี่เป็นสถานที่อนุรักษ์ควายไทยไว้ให้ยั่งยืน

         เมื่อขับรถออกมาบนถนนไปสุพรรณบุรี กิโลเมตรแรกๆ ยังมองเห็นท้องฟ้าขุ่นมัวด้วยหมอกควันอยู่ จนกระทั่งประมาณครึ่งทางจึงมองเห็นบางทุ่งนาสีเขียวที่ข้าวกล้ารอบใหม่กำลังงอก ท้องฟ้าค่อยเคลียขึ้น น้ำในหนองน้ำแห้งขอดลดลงกว่าเมื่อเดือนธันวาคมที่ฉันมา ต้นไม้ริมถนนและเกาะกลางสองข้างเริ่มผลัดใบดูแห้งร้อนด้วยแดดบ่าย จะเข้าหน้าแล้งแล้วในไม่ช้า ฉันมองเห็นทุ่งนาสีเขียวแล้วรู้สึกดีต่อใจ อยากให้มีรีสอร์ตที่พักที่อยู่ติดกับทุ่งนาจะได้มาพัก เหมือนกับบ้านของฉันเมื่อตอนเด็กมัธยมที่แค่เดินข้ามลำห้วยเล็ก ๆ ก็ถึงทุ่งนาหลังบ้าน

          ราวบ่ายสองโมงครึ่ง ฉันก็มาถึง “หมู่บ้านอนุรักษ์ควายไทย” หาไม่ยาก ถ้าคุณขับรถมาถึงตัวเมืองสุพรรณบุรี ให้ขับตรงไปยังอำเภอศรีประจันต์อีกราว 12 กม. ถึงไฟแดงที่ 2 แล้วเลี้ยวขวาก็ถึงหมู่บ้านควายไทย

         “ชักหิวแล้ว ในหมู่บ้านควาย จะมีขายอะไรกินมั่งหรือเปล่า” สามีเอ่ย

         “ไม่รู้สิ น่าจะมีมั้ง เห็นว่ามีร้านกาแฟ แต่ไม่รู้เปิดหรือเปล่า” ฉันตอบ เพราะหิวเหมือนกัน เรายังไม่ได้กินข้าวเที่ยง

         หลังจากที่สามีเดินไปซื้อตั๋วเข้าชมคนละ 30 บาท เราก็เดินเข้ามาด้านใน และมาตรงลานทรายกว้างที่เคยครึกครื้นเมื่อมีการแสดงควาย ฉันเคยมาดูล่าสุดเมื่อปี 2560

มาบัดนี้ลานทรายอ้างว้างร้างเงียบเหงา ไม่มีการแสดงของควาย คงได้แต่รอวันแสงทองส่องอำไพฟ้าใหม่จะกลับมาแสดงได้อีก

เราก็เดินต่อไปยังคอกควาย โอ้ ว้าว..ควายยังอยู่หลายตัว

มีควายวัยรุ่นหนุ่มๆ ด้วยกำลังเคี้ยวหญ้าแห้งอยู่ในราง

บางตัวแม้ว่าจะอายุมากแล้ว แต่ก็ได้รับการดูแลดีทีเดียว

ตัวนี้..ฉันจำได้ว่าเคยเจอ ฉันดีใจที่ได้เห็นพวกเค้าอีก

 บางตัวก็แก่มากแล้ว

         ฉันรักควายนะ เพราะ“ควาย” ทำให้ฉันหวลคิดถึงควายที่บ้านปู่ เมื่อตอนเด็กๆ เวลาที่ฉันกับพ่อไปเยี่ยมปู่ที่บ้านปู่ในชนบท ปู่จะมีควายหนุ่มฉกรรจ์ตัวหนึ่งผูกล่ามไว้ที่ปากทางเข้าบ้าน ควายของปู่ตัวนี้ดุมาก เราต้องเรียกให้ปู่มาเลื่อนมันไปให้พ้นทาง เพราะกลัวควายไล่ขวิด พ่อเล่าว่าตอนหนุ่ม ๆ ปู่ไม่ได้เรียนหนังสือ อยู่บ้านๆ ในชนบท มีแต่ที่นาหลายสิบไร่ กับมีควายเป็นฝูงราวยี่สิบตัว มีวัวสองสามตัว ในสมัยนั้นเขาถือว่าหากใครมีควายเป็นฝูงคนนั้นเทียบได้กับเศรษฐีมีเงินในสมัยนี้ทีเดียว แต่ต่อมาปู่แก่ลงก็ขายควายไปหมดเหลือไว้ตัวเดียว

ความเป็นมาของหมู่บ้านควาย จังหวัดสุพรรณบุรี   

           “หมู่บ้านอนุรักษ์ควายไทย” แห่งนี้ จากแผ่นข้อมูลที่ให้ความรู้เกี่ยวกับการค้นพบควายและภาพเขียนก่อนประวัติศาสตร์ และที่มาของการก่อตั้งหมู่บ้านควายเพื่ออนุรักษ์ควายกล่าวไว้ ดังนี้…

          “ควาย” เป็นสัตว์ที่ผูกพันกับมนุษย์มาตั้งแต่ดึกดำบรรพ์ จากหลักฐานภาพเขียนก่อนยุคประวัติศาสตร์ของมนุษย์โบราณปรากฏภาพควายเขียนอยู่ตามผนังถ้ำต่างๆ แสดงให้เห็นว่า ควายเป็นสัตว์ที่มีความสำคัญในชีวิตประจำวันของมนุษย์มาแต่สมัยโบราณก่อนประวัติศาสตร์ และจากหลักฐานด้านโบราณคดีในสมัยอาณาจักรทวาราวดี ซึ่งเป็นศูนย์กลางอยู่ที่เมืองอู่ทอง หรือบริเวณเขตจังหวัดสุพรรณบุรีในปัจจุบัน พบว่าควายเป็นสัตว์ที่ใช้ในการบุกร้างถางพงบุกเบิกพื้นที่และเป็นแรงงานสำคัญที่ใช้ในการไถนาและเกี่ยวข้าว

         จากหลักฐานเหล่านี้เอง ทำให้เราทราบว่า ควายกับคนไทยผูกพันกันมากว่า 1 พันปี และเชื่อว่าควายมีบทบาทสำคัญเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตคนไทย ใช้เป็นแรงงานเพื่อการเกษตร การขนส่ง การคมนาคม แม้แต่ในยามสงครามเรายังใช้ควายเป็นพาหนะในการต่อสู้ข้าศึก เช่น ศึกบางระจัน ชาวนาไทยในอดีตยกย่อง “ควาย” ว่าเป็นสัตว์ที่มีบุญคุณ โดยชาวนาจะทำพิธีทำขวัญควายหลังเสร็จจากฤดูไถหว่านแล้ว เพื่อแสดงถึงความกตัญญูต่อควาย นอกจากนี้ สมัยก่อนเราไม่ฆ่าควายเพื่อกินเนื้อเป็นอาหาร แต่จะเลี้ยงดูจนแก่เฒ่าและปล่อยให้สิ้นอายุขัยตามธรรมชาติ

          ปัจจุบันความเจริญทางเทคโนโลยี “ควายเหล็ก” จึงเข้ามาแทนที่ “ควาย” ในสังคมเกษตรกรรมไทยทำให้ควายที่ทำประโยชน์มาไม่น้อยกว่า 2,000 ปี ถูกแปรเปลี่ยนจากสัตว์ที่ใช้แรงงานในทุ่งนาและอยู่คู่เกียรติชาวนา มาเป็นสัตว์ที่ถูกบริโภคเป็นอาหารเพียงอย่างเดียว คุณค่าของควายที่สำคัญและยิ่งใหญ่มาตั้งแต่อดีตจึงสูญหายไปอย่างน่าเสียดาย และถูกปล่อยทิ้งไว้ในท้องทุ่งนาอย่างไร้ความหมาย

         บ้านควาย-สุพรรณบุรี เล็งเห็นคุณค่าของควาย สัตว์ซึ่งมีคุณค่าต่อมนุษย์มากว่าพันปี และมุ่งให้สืบทอดต่อเนื่องไป อีกทั้งเพื่อปลูกสำนึกให้กับพี่น้องชาวไทยและเยาวชนรุ่นหลังได้ร่วมระลึกถึงควาย สัตว์ที่มีบุญคุณต่อคนไทย โดยหวังให้บ้านควาย เป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางด้านวัฒนธรรมและการเกษตรที่สำคัญแห่งหนึ่งของเมืองไทย รวมทั้งเป็นแหล่งข้อมูลให้เยาวชนได้ศึกษาทางด้านวัฒนธรรมที่อยู่คู่กับคนไทยตลอดไป (ขอบคุณข้อมูลจากบ้านควาย)

         ฉันเชื่อว่าคุณผู้อ่านหลายท่านไม่กินเนื้อวัวหรือเนื้อควาย เมื่อก่อนฉันก็เคยกินเนื้อวัว กระทั่งวันหนึ่งฉันตามพ่อไปโรงฆ่าวัว (พ่อทำหน้าที่ออกใบอนุญาตฆ่าสัตว์ที่อำเภอ) ฉันเห็นควายร้องไห้น้ำตาไหลก่อนเข้าโรงเชือด ตั้งแต่นั้นมาฉันก็ไม่กินเนื้อวัวหรือควายอีกเลย และฉันก็ดีใจมากที่มีหมู่บ้านควายแห่งนี้ทำหน้าที่อนุรักษ์ควายไทยให้ได้ดูอยู่คู่บ้านเมืองไทยสืบไป ฉันจึงอยากมาให้กำลังใจในยามเกิดวิกฤตเศรษฐกิจช่วงโควิด

เราเดินดูควายในคอกไปเรื่อยๆ แววตาน่าสงสารนะ

 คอกนี้ มีควายเด็กๆ ด้วย แสดงว่าที่นี่ มีควายกำเนิดใหม่ด้วย ดีจังเลย

จากนั้นก็ไปหาอะไรกิน ที่ร้าน “กินแฟ ดูฟาย”

 มีทางเข้าได้สองทาง

 ที่ "กินแฟ แลฟาย" มีปลักควายด้วย 

 ถ้าน้ำใสได้ก็คงจะดี แต่ไม่สามารถเปลี่ยนน้ำได้ ก็เลยต้องเป็นปลักขี้โคลนแบบนี้

 มีที่นั่งชิล ๆ รอบปลักควาย แม้น้ำในปลักจะไม่ใส ก็เป็นธรรมดาของปลักควาย

วันนี้มีคนมาดูควายหลายคนเหมือนกัน แต่เรานั่งห่าง ๆ กัน 

 เราเลือกนั่งตรงกลาง ๆ 

 มองควายฝูงกำลังลงอาบน้ำ นั่งดูเพลิน ๆ

โอ้..ดีจังเลย ที่ร้านเปิดขาย  และมีอาหารว่าง พอให้กินแก้หิวได้เลย

 เลือกอาหารที่ติดหน้าตู้ ราคาไม่แพง

เราสั่งข้าวเหนียวหมูปิ้ง แค่คนละสองไม้ เอาอยู่

ลูกชิ้นทอด..น้ำจิ้มอร่อยดี

ขนมปังปิ้งราดนมน้ำตาล

สามีสั่งกาแฟเย็น ส่วนฉัน โกโก้เย็น

 นั่งกินข้าวเหนียวหมูย่าง พลางดูควายอาบน้ำในปลักอย่างเพลินใจ แม้ว่ากลิ่นปลักโคลนสาบควายจะคลุ้งแต่ก็เป็นธรรมชาติดีกว่าสูดหมอกควันฝุ่นพิษ PM 2.5

คนกินเสร็จแล้ว ก็ซื้อกล้วยน้ำว้า ถุงละ 20 บาท ป้อนให้ควายกินบ้าง ตัวนี้ ชื่อ เซเว่น..มันเรียบร้อยค่ะ

 กล้วยหมดแล้วซี ตัวนี้ได้กินหลายลูก

เด็กดี กินเรียบร้อย  น่ารักนะ

         จากนั้น เราเดินกลับมาที่คอกควายเพื่อ “ขี่ควาย” ฉันเจอควายตัวเดิมเพื่อนเก่าที่เคยขี่ครั้งที่แล้ว ชื่อ “โดโด้”

ฉันเคยมาขี่เจ้าโดโด้เมื่อปี 2560

 ราชรถมาเกยแล้ว วิธีขึ้นหลังควาย

 ปรับที่นั่ง ฮาๆ เจ้าของควายบอกว่า ขยับไปหลังหน่อย ให้เลยวงสวิงของเขาควาย

 หลังควายเนี่ยกว้างกว่าหลังม้า... ไม่มีบังเหียน ไม่มีโกลน  มีแต่ขาหนีบควายไว้ ฮาๆ

มีแค่เอามือจับหลังควายไว้ 

 อยากกอดควาย

 ขี่ควายเดินสักรอบ

 เดินไปทางโน้น เห็นหญ้าเขียวๆ 

 อ้าว กินหญ้าเฉยเลย อยู่ในคอกได้กินแต่หญ้าแห้ง ๆ พอออกมานอกคอก ขอเล็มหญ้าเขียวๆ หน่อย

 เราจะเดินไปทางนี้ ค่ะ

 ไม่สนที่จะเดินต่อแล้ว ขอกินหญ้าเขียว ๆ ให้ชื่นใจควาย ฮาๆ

เมื่อขี่ควายเดินกลับมาที่เดิม จบรอบ

คนดูแลควายบอกว่า ค่าขี่ควายสุดแล้วแต่จะให้ ฉันเต็มใจให้ไปหนึ่งร้อยบาทเป็นรางวัลให้เพื่อนโดโด้

         สี่โมงเย็น... เราได้เวลาเดินทางกลับเข้าสู่กระทะใบบัวที่ครอบกรุงเทพฯ แต่พกเอาความสุขใจกลับมาด้วย ระหว่างทางฉันมองเห็นพระอาทิตย์ดวงกลมสีแดงอมส้มกำลังจะใกล้ตกลงในทุ่งนาสีเขียวพอดีช่างสวยงาม

          เพื่อน ๆ ที่สนใจอยากไปดูควาย กินแฟ และให้กำลังใจควาย ก็ขอเชิญไปหมู่บ้านอนุรักษ์ควายไทยนะคะ รับรองว่า คุณจะเป็นสุขใจแน่นอน