“ศูนย์เด็กเล็ก-ร.ร.อนุบาล”
โจทย์ใหญ่หลังคุมสีไร้ตะกั่ว

โดย : ธนิสา ตันติเจริญ

         เป็นความหวังต่อการคุ้มครองสุขภาพเด็กและเยาวชนขึ้นมาทันที หลังจากที่คณะกรรมการมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (กมอ.) สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) ได้จัดทำร่างมาตรฐานความปลอดภัยเพื่อควบคุมปริมาณสารตะกั่วใน “สีน้ำมัน” เสร็จสิ้นแล้ว (มอก.2625-2557) โดยจำกัดปริมาณโลหะหนักอันตราย 4 ชนิดในผลิตภัณฑ์สีน้ำมัน ได้แก่ ตะกั่ว ปรอท แคดเมียม และโครเมียมเฮกซะวาเลนต์

         เหตุที่มีความสำคัญเนื่องจาก ก่อนหน้านี้มีการตรวจพบสีน้ำมันที่ใช้ทาภายในอาคาร รวมทั้งเครื่องเล่นสนามของสถานเด็กเล็กและโรงเรียนอนุบาลหลายพื้นที่ของประเทศมีสาร “โลหะหนัก” เกินมาตรฐาน 

         โดยเฉพาะ “ตะกั่ว” ซึ่งสามารถหลุดร่อนเป็น “ฝุ่นตะกั่ว” เมื่อเด็กซึ่งทางกายภาพไวต่อการดูดซับสารพิษเหล่านี้อยู่แล้วจึงเสี่ยงได้รับผลกระทบต่อสุขภาพและสติปัญญาในระยะยาว

         แต่ท่ามกลางความหวังก็ยังมีความวิตกกังวลจากหลายฝ่ายที่เกี่ยวข้องว่าหากประกาศกฎควบคุมดังกล่าวออกมาแล้ว บรรดาสถานเด็กเล็กและโรงเรียนอนุบาลต่างๆ ที่มี “สีปนเปื้อน” อยู่นั้นจะมีมาตรการเยียวยาแก้ไขอย่างไร 

         นพ.อดิศักดิ์ ผลิตผลการพิมพ์ ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยเพื่อสร้างเสริมความปลอดภัยและป้องกันการบาดเจ็บในเด็ก ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี กล่าวเมื่อเร็วๆ นี้ ในงานแถลงข่าว “สีปลอดสารตะกั่วใกล้เป็นจริง” ซึ่งจัดโดยมูลนิธิบูรณะนิเวศและเครือข่ายว่า มีความจำเป็นต้องมีการควบคุมสารตะกั่วในสีที่นำไปสู่ของเล่นและเครื่องเล่นในสนามเด็กเล่น ซึ่งที่ผ่านมาพบว่ามีสารตะกั่วสูง จึงมีความจำเป็นต้องควบคุมเพื่อลดความเสี่ยง

         “เราเจอสารตะกั่วในศูนย์เลี้ยงเด็กแห่งหนึ่ง แต่หากจะแก้ไขปัญหาทำได้ยากมาก เพราะต้องเอาเด็กออก ทาสีใหม่ จึงต้องมีการควบคุมตั้งแต่ต้นทางเป็นสิ่งที่สำคัญเป็นอย่างมาก” 

         เขาบอกว่า ทั้ง สมอ.และสำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) อยู่ระหว่างการประกาศใช้กฎหมายที่เกี่ยวกับฉลากที่ผู้ผลิตต้องระบุข้อมูลปริมาณสารตะกั่วด้วย แต่หลังจากนั้นยังมีขั้นตอนการปฏิบัติอีกมากมายที่จะนำไปสู่การรักษาสุขภาพของเด็ก รวมทั้งสีน้ำมันที่ทาไปแล้ว อย่างตามศูนย์เด็กเล็กและโรงเรียนอนุบาลทั้งหลายที่กระทรวงศึกษาธิการและกระทรวงสาธารณสุขจะต้องเข้ามาดูแลหรือมีบทบาทอะไรที่จะร่วมกับวิศวกรและสถาปนิกที่จะแก้ไขกับสิ่งที่ดำรงอยู่และมีผลต่อเด็ก ดังนั้นถึงเวลาแล้วที่เราจะรีบออกกฎหมาย เพื่อที่จะได้วางมาตรการในการจัดการเรื่องนี้ได้อย่างชัดเจนยิ่งขึ้น

         นพ.อดิศักดิ์ ย้ำว่า สารตะกั่วแม้จะเข้าสู่ร่างกายเพียงเล็กน้อยแต่จะผลต่อร่างกายในปริมาณที่สูงและมีอาการเฉียบพลันก่อให้เกิดภาวะชัก สมองบวม หยุดหายใจได้ ซึ่งเหตุการณ์เช่นนั้นจะไม่เกิดในชีวิตประจำวัน แต่เกิดจากการสะสมเป็นเวลานาน

         โดยเฉพาะเด็กหากมีการดูดซึมสารตะกั่ว จากสีทาบ้าน สีเครื่องเล่นในสนามเด็กเล่น ที่อาจจะมีการสัมผัสโดยมือและก็จะไปหยิบจับอาหารต่างๆ เข้าสู่ร่างกาย แม้จะเข้าไปเพียงเล็กน้อยก็จะมีผลต่อสมองและไอคิวของเด็ก 

         นางสาวเพ็ญโฉม แซ่ตั้ง ผู้อำนวยการมูลนิธิบูรณะนิเวศ บอกว่า คำถามคือถ้าตรวจเจอสารตะกั่วสูงจะทำอย่างไร การรื้อสีเก่าก็เป็นเรื่องที่ยุ่งยากพอสมควร เท่าที่ออกไปตรวจตามศูนย์เด็กเล็กพบว่า สีทาภายในอาคารมีสารตะกั่วน้อยลงแล้วหรือแทบไม่มีเลย แต่ที่เป็นปัญหาใหญ่คือ “สนามเด็กเล่น” มีจำนวนมาก ก็ให้คำแนะนำเบื้องต้นไปว่า เมื่อเด็กเล่นเสร็จก็ให้ล้างมือ 

         ส่วนเรื่องการรื้อสีนั้นเป็นเรื่องทางวิศวกรรมที่จะต้องมีงบประมาณในการดำเนินการเชื่อว่าจะยังเป็นปัญหาในระยะยาว เพราะเรายังมีสีที่มีสารตะกั่วสูง และบริษัทสีเหล่านี้ก็จะอยู่ในตลาดไปอีกนาน จึงเป็นเรื่องที่ผู้บริโภคจะต้องตระหนัก

         “การให้ข้อมูลกับผู้บริโภคเป็นสิ่งสำคัญที่ทำให้ผู้บริโภคสามารถตัดสินใจก่อนที่จะเลือกบริโภคได้ ตราบใดที่ผู้บริโภคไม่มีข้อมูลข่าวสาร ก็จะไม่สามารถที่จะตัดสินใจได้เลยว่าสีที่ดีมีอยู่ในยี่ห้อไหนบ้าง เพราะข้อมูลบนฉลากนั้นยังมีข้อมูลที่ไม่ตรงกับความเป็นจริง ดังนั้นการให้ข้อมูลกับผู้บริโภคเป็นสิ่งสำคัญที่เป็นการให้อำนาจกับผู้บริโภคในการตัดสินใจเลือกซื้อของได้ปลอดภัย”

         ขณะเดียวกันข้อมูลข่าวสารไม่ใช่เฉพาะผู้บริโภคเท่านั้นที่ต้องการ กลุ่มเอสเอ็มอี เกือบ 100% ต้องการข้อมูลตรงนี้ ซึ่งข้อมูลเกี่ยวกับความปลอดภัยหรือพิษภัยอันตราย บางทีบริษัทก็ไม่ทราบเหมือนกัน รวมทั้งเรื่อง “สารทดแทน” จะหาสารทดแทนได้ที่ไหน และสารทดแทนแต่ละตัวจะมีคุณสมบัติอย่างไร มีข้อดีข้อเสียอย่างไร 

         ข้อมูลเหล่านี้เป็นหน้าที่ของกระทรวงอุตสาหกรรมที่จะต้องเป็นผู้ให้กับผู้ประกอบการโดยเฉพาะกลุ่มเอสเอ็มอี หรือจะต้องมีการจัดการแลกเปลี่ยนให้ข้อมูลความรู้ระหว่างผู้ประกอบการรายใหญ่และรายย่อยได้มีการแลกเปลี่ยนความรู้กันเพื่อให้ เป็นการช่วยเหลือผู้ประกอบการรายย่อยให้มีความสามารถที่จะเปลี่ยนไปใช้กระบวนการผลิตและวัตถุดิบที่ปลอดภัยมากขึ้น

         “ขอฝากกระทรวงอุตสาหกรรมว่าจะต้องทำหน้าที่ตรงนี้เพราะผู้ประกอบการเกือบ 90% ยินดีที่จะปฏิบัติตามกฎหมาย และกว่า 80% มีความพร้อมที่จะปฏิบัติตาม อยู่ที่ว่ารัฐบาลจะต้องมีนโยบายที่ชัดเจนและมีมาตรการช่วยเหลือกำหนดเป็นกรอบเวลาที่ชัดเจน เป็นสิ่งที่รัฐบาลจะต้องไปคิดโดยเร็ว” 

         นายสุปรีดิ์ วงศ์ดีพร้อม อดีตสมาชิกสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ เสริมว่า ผลวิจัยสีน้ำมันที่มีการนำสารตะกั่วมาเป็นส่วนประกอบนั้นพบว่า การนำสารตะกั่วมาใช้หรือไม่ได้นำมาใช้ก็มีต้นทุนไม่ต่างกัน ซึ่งจะสังเกตว่า ในบริษัทขนาดใหญ่ได้มีการเปลี่ยนแปลงแล้ว ส่วนบริษัทขนาดกลางและขนาดเล็ก ทำไมถึงต้องใช้สิ่งที่อันตราย ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะมีเทคโนโลยีไม่ถึง เมื่อเทคโนโลยีไม่ถึงก็ทำให้ต้นทุนแพง การแข่งขันสู้ไม่ได้ จึงอยากเสนอให้ภาครัฐเข้าไปดูแลและช่วยเหลือในภาคอุตสากรรมขนาดกลางและเล็กด้วย

         “การที่จะทำอะไรสักอย่างให้ตอบโจทย์หรือได้ประโยชน์กันทุกกลุ่มเป็นเรื่องยาก แต่ไม่ได้หมายถึงปล่อยปะละเลยสิ่งที่ดีที่สุด คือ ต้นทางที่ภาครัฐจะต้องทบทวนและแก้ไข รวมทั้งสร้างจูงใจให้ผู้บริโภค แอนตี้ธุรกิจที่ใช้สารอันตรายนั้นๆ เพื่อให้ธุรกิจดังกล่าวหายไปเชื่อว่า สีที่ปลอดสารตะกั่วจะเห็นในเร็ววัน” 

         จากนี้คงต้องติดตามต่อไปว่า ร่างมาตรฐานความปลอดภัยเพื่อควบคุมปริมาณสารตะกั่วในสีน้ำมันซึ่งทำเสร็จมานานแล้วนั้นจะได้ฤกษ์เข้าสู่การพิจารณาของคณะรัฐมนตรี (ครม.) เมื่อไร 

..........ll..........

ที่มา: นสพ.กรุงเทพธุรกิจ ฉบับวันที่ 29 มิ.ย.2558