๑.กฎหมู่โดยมากถูกมนุษย์นำมาใช้ในยามคับขันหรือในขณะเกิดอารมณ์พุ่งพล่าน

หากถูกผู้หนึ่งผู้ใดเข้ามาเบียดเบียนทำร้ายชีวิตและทรัพย์สินของตน ผู้ถูกกระทำ

มักใช้อารมณ์ความโกรธเคืองเคียดแค้นของตนเองเป็นตัวตัดสิน  ใช้กำลังอาวุธ

กำลังกาย วาจา และใจของตนเอง ตอบโต้เอาคืนผู้ที่กระทำผิด(ก่อน)อย่างสาสม

หรือรุนแรงมากกว่าที่ตนเองได้รับ..

๒.กฎหมายถูกบัญญัติขึ้นโดยภาครัฐเป็นเครื่องมือให้ประชาชนทุกคนรวมถึงผู้บัญญัติเอง

ปฏิบัติตามเพี่อความเป็นระเบียบเรียบร้อยของสังคม หรือก็คือเป็นเครื่องมือของประชาชนเอง

เพื่อป้องกันการเบียดเบียนซึ่งกันและกัน โดยมีบทลงโทษแก่ผู้กระทำผิดประกอบมาด้วย..

เหตุไฉนจึงมีบทลงโทษประกอบมาด้วย? ส่วนหนึ่งเป็นเพราะการมีความโกรธเคืองของเจ้าทุกข์

หรือเป็นความสูญเสียของเจ้าทุกข์ที่ต้องการจะลงโทษเอาคืนกับจำเลยอย่างสาสม

โดยมีเจ้าหน้าที่รัฐผู้เป็นกลางทำหน้าที่เป็นผู้ตัดสินลงโทษแทนเจ้าทุกข์ผู้ฟ้องร้อง

หรือเป็นเครื่องมือของรัฐเอง เพื่อทำการลงโทษแก่จำเลยผู้กระทำผิดทำให้เกิดความหลาบจำ

ไม่กล้ากระทำผิดซ้ำ หรือเป็นการเชือดไก่ให้ลิงดู..

๓.พระพุทธองค์ทรงบัญญัติศีลวินัยต่างๆขึ้น อาทิ ศีล๕ ศีล๘ ศีล๑๐ ศีล๒๒๕ และศีล๓๑๑..

เพื่อรักษาความสันติสงบในตนเองของมนุษย์และความเป็นระเบียบเรียบร้อยของสังคม

ตั้งแต่ระดับฆราวาสครองเรือน ไปจนถึงระดับบรรพชิตนักบวชชาย-หญิง

แต่เพราะการบัญญัติศีลวินัยของพระพุทธองค์ไม่ได้มีแรงขับดันมาจากความโกรธเคือง

หรือความอยากที่เป็นเหตุแห่งการบีบคั้นจองเวร เมื่อมีผู้กระทำความผิดหรือล่วงละเมิดศีล

เกิดขึ้นจึงมิได้ทรงบัญญัติบทลงโทษใดๆเอาไว้ให้ต้องมีการลงโทษ โบยตี กักขังหน่วงเหนี่ยว

หรือประหัตประหารแก่ผู้กระทำผิดเหมือนกฎหมายทางโลก แต่มีไว้ให้ผู้รักษาศีลรักษาธรรมนั้น

รู้หน้าที่และสำนึกตน ใครรู้ว่าปฏิบัติตนตามธรรมในหน้าที่วิถีสมณะเพศแห่งตนไม่ได้

ก็เพียงให้ลาสิกขากลับลงไปอยู่ในสถานะฆราวาสตามเพศวิถีเดิมที่ตนเคยจากมาเท่านั้น..

โดยสรุปแล้ว..                                                                                                  

– การลงโทษผู้กระทำผิดด้วยพละกำลังตนเองของเจ้าทุกข์และพวกพ้อง

ที่ประกอบไปด้วยความโกรธเคืองเคียดแค้นชิงชังนั้น ก็เป็นความยุติธรรมอย่างหนึ่ง

ในธรรมชาติของการจองเวรที่เรียกกันว่าศาลเตี้ย..นับเป็นความยุติธรรมในระดับต่ำ

เพราะอาจทำเกินกว่าเหตุก็เป็นได้..                                                                            

- การลงโทษผู้กระทำผิดอย่างสาสมด้วยความเป็นกลางของเจ้าหน้าที่

เพื่อดูแลความเป็นระเบียบเรียบร้อยของสังคม ก็เป็นความยุติธรรมอย่างหนึ่ง..

หรือการลงโทษผู้กระทำผิดอย่างสาสมโดยเจ้าหน้าที่รัฐผู้เป็นกลางแทนเจ้าทุกข์ที่ขุ่นเคือง

ก็เป็นความยุติธรรมอย่างหนึ่ง..

ในโลกที่ยังระคนด้วยเวร ผู้คนต่างพร้อมใจกันยอมรับแนวทางนี้ว่าเป็นความยุติธรรมสูงสูด

ตามความรู้สึกของตนว่าเหมาะสม ตาต่อตา ฟันต่อฟัน เมื่อเป็นผู้เบียดเบียนก่อน

ย่อมต้องได้รับการเบียดเบียนตอบอย่างสาสม..

– การให้อภัย ที่ไม่มีการเอาโทษโกรธเคืองหรือผูกเวรใดๆแก่ใครๆทางศาสนา

ด้วยความสงบของจิตใจและความเมตตากรุณาก็เป็นความยุติธรรมอย่างหนึ่ง

ที่สมควรนับว่าเป็นความยุติธรรมสูงสุด เพราะเป็นธรรมที่ทำให้เกิดความยุติคือสันติภาพ

ไม่ทำให้เกิดการปรุงแต่งสืบต่อไปในทางที่ไม่ดีต่อไป..

...........................................................................................

หากผู้คนไม่มีความจองเวรซึ่งกันและกัน หรือมีจิตสำนึกตามธรรมในหน้าที่ของตน

บทลงโทษทางกฎหมายก็ไม่จำเป็นต้องมี..                                                    

แต่การจองเวรที่เจ้าทุกข์โยนให้เจ้าหน้าที่รัฐเป็นผู้ลงโทษจำเลยอย่างสาสมแทนตน

ก็เป็นสิ่งยอมรับได้ บทลงโทษทางกฎหมายจึงจำเป็นต้องมีเพื่อป้องกันการใช้ศาลเตี้ย

ระหว่างกันและกันของมนุษย์ในสังคม ที่อาจช่วยให้การจองเวรระหว่างกันและกัน

ไม่บานปลายหรือเกินกว่าเหตุ..                                              

แต่เวรใดๆก็ไม่ถึงร้อยเวรบนโรงพัก หากผู้คนสงบจิตใจของตนเองลง

ให้อภัยเป็นทานซึ่งกันและกันตามคำสอนทางศาสนา..