เปิดแผนรับวิกฤติ 'โลกร้อน'

ปัญหา Global Warming กำลังส่งสัญญาณ "วิกฤติ" ไปยังอุตสาหกรรมต่างๆ โดยเฉพาะอุตสาหกรรมประมงจะได้รับผลกระทบในด่านแรก ก่อนจะคืบคลานไปยังอุตสาหกรรมต่อเนื่องไม่ว่าจะเป็นอุตสาหกรรมแปรรูป อุตสาหกรรมอาหารกระป๋อง

จากประเด็นการขาดแคลนวัตถุดิบ ยังตามมาด้วยมาตรการกีดกันทางการค้าต่อผู้ผลิตที่ก่อให้เกิดภาวะโลกร้อน ธุรกิจจึงต้องปรับตัว เปลี่ยนแนวคิด ต้นทุนไม่ได้เป็นปัญหาต่อผู้ผลิตอย่างเดียว

แต่ "โลกร้อน" กำลังจะเป็นปัญหาใหญ่!!

“ปัญหาการเปลี่ยนแปลงทางด้านผลผลิตกำลังเป็นปัญหาใหญ่ต่ออุตสาหกรรมอาหารและจะส่งผลกระทบต่อผู้บริโภค เพราะจะขาดแคลนวัตถุดิบและกระทบไปยังกระบวนการผลิตอื่นๆ”

"ยุทธศักดิ์ ศุภสร" ผู้อำนวยการสถาบันอาหาร บอกถึงผลกระทบจากปัญหาโลกร้อน ซึ่งทำให้น้ำแข็งขั้วโลกละลาย ภัยธรรมชาติมากขึ้นและรุนแรงขึ้น และสัตว์น้ำไร้แหล่งอาหาร

ผลกระทบเหล่านี้ได้ย้อนกลับมาทำร้ายมนุษย์ซึ่งเป็น ”ต้นตอ” ของปัญหาดังกล่าว

ยุทธศักดิ์ ประเมินว่า ภายใน 3-5 ปี นับจากนี้ อุตสาหกรรมประมงจะวิกฤติมากที่สุด จากปัญหาการขาดแคลนวัตถุดิบ (Supply Change) เพราะอุณหภูมิน้ำทะเลที่สูงขึ้น ทำให้ทำลายแหล่งอาหารของสัตว์น้ำ และเกิดการย้ายถิ่นของสัตว์น้ำ

หากมองมูลค่าส่งออกอาหารไทยย้อนหลังไปเมื่อปี 2547 อยู่ที่ 507,013 ล้านบาท ปี 2548 เพิ่มขึ้นเป็น 519,816 ล้านบาท ปี 2549 เพิ่มขึ้นอีกเป็น 563,911 ล้านบาท ส่วนปี 2550 คาดว่าจะเพิ่มขึ้นประมาณ 10%

แม้ว่าอัตราการส่งออกจะเพิ่มขึ้น แต่ส่วนแบ่งตลาดอาหารไทยในตลาดโลกกลับลดลงทุกปี ปี 2544 ส่วนแบ่งการตลาดอาหารไทยอยู่ที่ 2.73% ปี 2545 อยู่ที่ 2.51% ปี 2546 อยู่ที่ 2.44% ปี 2547 อยู่ที่ 2.32% และปี 2548 ลดลงมาอยู่ที่ 2.25%

ในภาพรวมของตัวเลขการส่งออกยังไม่มีปัญหา เพราะปริมาณการส่งออกยังเพิ่มขึ้นแสดงให้เห็นว่าภาวะการขาดแคลนวัตถุดิบในระยะสั้นยังไม่เข้าขั้น "วิกฤติ" แต่ในระยะยาวหลายคนกล่าวเป็นเสียงเดียวกันว่าปัญหาโลกร้อนจะทำให้ปลาหมดทะเลในอีก 40 ปีข้างหน้า

ขณะนี้บริษัท ไทยยูเนี่ยน โฟรเซ่น โปรดักส์ เจ้าของผลิตภัณฑ์จากทะเล ได้เตรียมออกเดินทางไกล แสวงหาแหล่งวัตถุดิบใหม่โดยมองถึงน่านน้ำสากล อย่างกลางมหาสมุทรอินเดีย และทะเลแดง

ถึงเส้นทางจะไกลขึ้น ต้นทุนสูงขึ้นโดยเฉพาะน้ำมัน ไม่รวมต้นทุนจากมาตรการความปลอดภัย ก็ต้องทำ เพราะทะเลย่านอินโด อ่าวไทย ไม่ใช่แหล่งอาหารที่อุดมสมบูรณ์เสียแล้ว

ขณะที่ "สุวิทย์ วังพัฒนมงคล" ผู้อำนวยการฝ่ายการตลาด บริษัท ไฮคิวผลิตภัณฑ์อาหาร บอกถึงปัญหาของผู้ประกอบการปลากระป๋องว่า กำลังขาดแคลนปลาซาร์ดีนอันเนื่องมาจากปรากฏการณ์เอลนีโญ ทำให้ผู้ประกอบการหันมานำเข้าปลาแมคเคอรอลแทน

ที่สำคัญการวางแผนธุรกิจ การสต็อกสินค้า เป็นไปอย่างยากลำบาก เพราะความไม่แน่นอนของปริมาณวัตถุดิบ

สัญญาณร้ายของโลกร้อนในวันนี้ค่อยๆ คืบคลาน และไม่ได้สร้างปัญหาให้กับปลาในทะเลเท่านั้น แต่ทุกอุตสาหกรรมกำลังเผชิญกับการขาดแคลนวัตถุดิบที่เร็วขึ้นและรุนแรงมากขึ้น

กระทั่งอุตสาหกรรมที่ใช้นมผงเป็นวัตถุดิบในการผลิตก็ปั่นป่วนไม่แพ้กัน เพราะภาวะโลกร้อนทำให้เกิดความแห้งแล้ง เกษตรกรจึงไม่มีหญ้าเลี้ยงแม่โค ปริมาณนมผงจึงกำลังขาดแคลนและแพงขึ้นทั่วโลก

ก่อนหน้านี้ผู้ประกอบการไทยต้องรับมือกับการเปลี่ยนแปลงในด้านพฤติกรรมการซื้อ (Demand Change) ของผู้บริโภคทั่วโลกมาแล้ว

การเปลี่ยนแปลงในพฤติกรรมผู้บริโภคนำมาสู่ความต้องการซื้อที่เปลี่ยนไป เช่น การบริโภคปลาแทนเนื้อสัตว์อื่น การบริโภคอาหารแช่แข็งมากขึ้น เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนแปลงในด้านดีมานด์ของผู้ซื้อไม่ใช่ปัญหาใหญ่ เพราะเพียงแค่เอาความต้องการของผู้บริโภคเป็นโจทย์ แล้วปรับวิธีการผลิตเพื่อให้ได้สินค้าที่ตรงตามความต้องการ หรือพิถีพิถันกับการผลิตมากขึ้นก็ได้จะสินค้าใหม่ ภายใต้คอนเซปต์ที่ตรงใจผู้บริโภคอยู่แล้ว

การรับมือกับพฤติกรรมการบริโภคที่เปลี่ยนไปจึงน่ากลัวน้อยกว่าการขาดแคลนวัตถุดิบ ที่หมายถึงไม่มีวัตถุดิบให้ผลิตและธุรกิจก็อยู่ไม่รอด

ปัญหาที่เกิดจากภาวะโลกร้อน ไม่เพียงแต่ทำให้เกิดการขาดแคลนวัตถุดิบเท่านั้น แต่ประเด็นดังกล่าวกำลังถูกหยิบยกมาเป็นมาตรการกีดกันทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษี (Non Tariff Barrier)

ยุทธศักดิ์ กล่าวว่า หลายประเทศในยุโรปและอเมริกา เริ่มส่งสัญญาณด้วยการหามาตรการกีดกันดังกล่าวแล้ว เช่น คาร์บอนเครดิต ที่เป็นนโยบายกำหนดว่าโรงงานหรือแหล่งผลิตใดที่ปล่อยอากาศเสียหรือทำให้มลภาวะอากาศเสียมากจะได้โควตาส่งออกไปยังประเทศเหล่านี้น้อย

ในทางกลับกันจะได้โควตาส่งออกมากถ้าแหล่งผลิตนั้นๆ ควบคุมในการผลิตไม่สร้างมลพิษให้อากาศหรือทำลายสิ่งแวดล้อม

ภายใน 5-10 ปี ผู้ประกอบการไทยที่ส่งออกจะได้รับการกีดกันจากการเข้มงวดในการดูแลเรื่องปัญหาโลกร้อนจากประเทศฝั่งยุโรปแน่นอน

"มาตรการที่เป็น NTB จะเริ่มมาจากประเทศพัฒนาที่พยายามหามาตรการที่เกี่ยวข้องกับปัญหาโลกร้อนมากีดกันทางการค้า เพื่อลดปัญหาดังกล่าว

สถาบันอาหารในฐานะที่เป็นหน่วยงานให้ความรู้แก่เอกชน จึงเร่งใส่มูลค่าเพิ่ม รับมือกับการส่งออกน้อยลงให้ได้กำไรมากขึ้น ส่งออกน้อย แต่กำไรมากขึ้น เป็นหนทางแก้ปัญหาด้วยการใส่มูลค่าเพิ่มให้อาหารไทยให้กับการส่งออกหนึ่งของอุตสาหกรรมอาหารไทย เมื่อวัตถุดิบมีจำกัด ปริมาณส่งออกน้อยลง ต้องทำให้ได้เม็ดเงินมากขึ้น กำไรเพิ่มขึ้น

ปริมาณการส่งออกมากกว่ามูลค่าที่เป็นตัวเงิน แสดงว่า อุตสาหกรรมอาหารไทยต้องเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันเพื่อให้ได้กำไรเพิ่ม

ประเด็น NTB ที่มาพร้อมปัญหาโลกร้อนนั้น สถาบันอาหารยังมีโครงการ Green Productivity ที่ไม่ใช่แค่เน้นการลดต้นทุน แต่ต้องเป็นกระบวนการผลิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและเป็นส่วนหนึ่งของการรับผิดชอบต่อสังคม นำร่องด้วย 30 โรงงาน ในภาคธุรกิจอาหารกระป๋อง อาหารสำเร็จรูป

"ถึงเวลาแล้วที่เราต้องจริงจังกับการผลิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม แม้จะต้องค่อยๆ ปรับตัว เปลี่ยนแนวคิด เพราะต้นทุนไม่ได้เป็นปัญหาต่อผู้ผลิตอย่างเดียว แต่ปัญหาสิ่งแวดล้อมจะเป็นปัญหาใหญ่ และเป็นมาตรการกีดกันทางการค้าที่มีให้เห็นอยู่แล้ว และจะเพิ่มมากขึ้นด้วยมาตรการจากภาวะโลกร้อน"

เรื่อง : กรุงเทพธุรกิจ Bizweek