ทำไมธรรมชาติจึงสร้างปีกให้นก... 

เพื่อให้อยู่ในกรงหรือ ???

หลังจากอ่านข่าวการชุมนุมเรียกร้องของสมาคม-ชมรมที่จัดแข่งขันนกกรงหัวจุดใน "ประท้วงกรมอุทยานฯปลด'นกกรงหัวจุก'ออกจากบัญชีสัตว์ป่าคุ้มครอง"  ตามด้วยความเห็นของตัวแทนของกลุ่มที่เดินทางไปออกรายการ "ชุมชนคนอาสา"   ก็พอจะสรุปประเด็นได้สำหรับความต้องการของกลุ่มผู้เลี้ยงและจัดแข่งขันนกกรงหัวจุกที่ไปยื่นข้อเรียกร้องให้กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช เพิกถอนรายชื่อ "นกกรงหัวจุก"  ออกจากรายชื่อสัตว์ป่าคุ้มครอง ตามบัญชีแนบท้ายพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535  เมื่อต้นสัปดาห์ก่อน

     ผมเคยเขียนถึงประเด็นนี้ไว้ในหัวเรื่อง  "ปี๊ดจะลิว ปิ๊ดจะหลิวไปไหน... Where Have All The Birds Gone?"   หนึ่งปีพอดีสำหรับการเขียนต่อในภาคที่ 2

     นับจากนี้ไปผมขออนุญาตใช้คำว่า "นกปรอดหัวโขน" เรียกแทนชื่อ "นกกรงหัวจุก" 

     ความจริงทั้ง 2 ชื่อเป็นชนิดเดียวกัน เพียงแต่อาจถูกแบ่งแยกตามสถานที่อยู่อาศัยของนก คือ  "นกกรงหัวจุก" เป็นคำแสดงถึง "นกปรอดหัวโขน" ที่ถูกเลี้ยงอยู่ในกรง อาจจะเพื่อแข่งขันประกวดฟังเสียงกันหรือเลี้ยงไว้ดูเล่น ที่ส่วนใหญ่นิยมเลี้ยงกันอยู่ในภาคใต้ของเรา

     ส่วนคำเรียก "นกปรอดหัวโขน" เป็นชื่อมาตรฐานของนก ที่บัญญัติไว้ในหนังสือคู่มือดูนกทุกเล่มในประเทศไทย  และเมื่อเราเอ่ยถึงชื่อนกปรอดหัวโขน ก็หมายถึงนกที่ใช้ชีวิตอยู่ในป่าธรรมชาติ ทั้งหากิน ทำรังวางไข่ และดำรงเผ่าพันธุ์มานานหลายชั่วอายุนก

     สาเหตุที่ สมาคมนกกรงหัวจุกแห่งประเทศไทย ชมรมนกกรงหัวจุก สมาพันธ์นกกรงหัวจุก และผู้รักนกกรงหัวจุกแห่งประเทศไทย ออกมาเคลื่อนไหวเรียกร้องให้ถอดถอน นกปรอดหัวโขน ออกจากบัญชีรายชื่อสัตว์ป่าคุ้มครองนั้น ก็เพราะทางกลุ่มเห็นว่า เป็นนกที่นิยมเลี้ยงกันในภาคใต้และกำลังได้รับความนิยมไปทั่วประเทศ

     ดังนั้น การที่นกยังมีสถานะความเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองขณะที่มีการเลี้ยงกันในวงกว้างนั้น  กลับกลายเป็นช่องทางให้กับเจ้าหน้าที่รัฐบางคนจับกุมผ้เลี้ยงนกแข่งขันโดยคิดว่าเป็นนกป่า ทำให้ผู้นิยมชมชอบการเลี้ยงนกเดือดร้อนกันมาก คนที่สนใจอยากเลี้ยง ก็ไม่กล้าเลี้ยง เพราะยังติดตัวบทกฎหมายคุ้มครองอยู่

     อุปสรรคอีกประการหนึ่งสำหรับการเลี้ยงนกปรอดหัวโขน ก็คือ  การครอบครองนกในทุก ๆ กรณี ต้องมีใบอนุญาตครอบครอง   การเพาะเลี้ยง หรือเพาะพันธุ์ก็ต้องได้รับอนุญาตจากเจ้าหน้าที่รัฐเช่นกัน  ไม่เว้นกระทั่งการประกวดแข่งขันประชันเสียงนกก็ต้องมีใบอนุญาต  

     ในแง่ธุรกิจการตลาดถือว่า กฎหมายนี้ขัดขวางการเติบโต  ถ้านกไม่ได้เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองอีกต่อไป  ทุก ๆ คนก็สามารถเลี้ยงนกได้ง่าย  เพราะไม่ต้องมีใบอนุญาตถือครอง  ไม่ต้องเสี่ยงต่อการถูกจับกุม

     ปัจจุบัน  ก็ยังไม่มีมาตรฐานอะไรมาชี้ชัดว่าเป็นนกจากป่าธรรมชาติ หรือเป็นนกที่เกิดจากการเพาะพันธุ์ของผู้เลี้ยง หน้าตาและเสียงร้องของนกก็เหมือนกันหมดเสียด้วย  ดังนั้น การมีใบอนุญาตครอบครอง ก็พอจะรับประกันได้ว่าเป็นนกเพาะเลี้ยง  แต่ไม่ใช่เสียทั้งหมด เพราะเคยมีคนนำนกป่ามาเสียบแทนนกเพาะเลี้ยงก็เห็นกันอยู่

Q&A ด้านล่างเป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผมล้วน ๆ เกิดจากประสบการณ์ในแวดวงข่าวและวงการดูนก

ถาม :  ต้องปฏิบัติอย่างไรเมื่อครอบครองนกปรอดหัวโขน

ตอบ : นกปรอดหัวโขนเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองประเภทนก ตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ.2535 ผู้ใดมีไว้ในครอบครองโดยมิได้รับอนุญาตจากกรมป่าไม้ ถือว่าผิดกฎหมาย ส่วนผู้มีนกในครอบครองก่อนปี 2535 ต้องขอใบอนุญาตครอบครอง และหากผู้ใดต้องการเพาะพันธุ์ จะต้องปฏิบัติตามกฤษฏีกา เล่มที่ 111 ตอนที่ 58 ปี 2537 ซึ่งระบุว่า นกปรอดหัวโขนหรือนกกรงหัวจุก เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองที่เพาะพันธุ์ได้ แต่จะต้องได้รับอนุญาตจากกรมป่าไม้เสียก่อน

     ส่วนการประกวดนกปรอดหัวโขนนั้นต้องปฏิบัติตามประกาศกรมป่าไม้ เรื่องการประกวดแข่งขันนกปรอดหัวโขน ลงวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2541 โดยอธิบดีกรมป่าไม้ที่ระบุว่า   "ผู้ใดจะนำสัตว์ป่าคุ้มครอง ชนิดนกปรอดหัวโขน หรือสัตว์ป่าอื่นๆ เข้าประกวดแข่งขัน จะต้องนำเอกสารการแจ้งการครอบครองตามมาตรา 66 หรือ 67 ซึ่งได้จดแจ้งต่อกรมป่าไม้แล้วภายในเดือนพฤษภาคม 2535 และต้องนำเอกสารดังกล่าวติดตัวสัตว์ป่าไปด้วยทุกครั้ง และผู้ที่นำสัตว์ป่าไปเข้าประกวดแข่งขันจะต้องเป็นผู้ที่มีชื่ออยู่ในเอกสารดังกล่าวข้างต้น หรือผู้เข้าประกวดนำสัตว์ป่าคุ้มครองอื่นไปแข่งขัน หรือมีการตกลงกันซื้อขายสัตว์ป่าคุ้มครองภายในสถานที่ประกวด จะมีความผิดตามมาตรา 19 และมาตรา 20 ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสี่ปี หรือทั้งจำทั้งปรับไม่เกินสี่ปีหรือปรับไม่เกินสี่หมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ"

ถาม : เมื่อเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง ทำไมชาวบ้านเลี้ยงกันได้ ไม่เห็นมีการจัมกุม

ตอบ : กรมอุทยานแห่งชาติ  สัตว์ป่าและพันธุ์พืช ชี้แจ้งว่า คงไม่มีการจับกุมผู้เลี้ยงดูรายย่อย เพื่อความเพลิดเพลินหรือตามวิถีชาวบ้าน แต่จะจับกุมเฉพาะรายใหญ่ที่มีการครอบครองในจำนวนมากจนผิดสังเกต คำว่า "ผิดสังเกตุ"นั้น แปลความได้ว่า อาจเป็นนกที่ลักลอบจับมาจากป่าธรรมชาติคราวละมาก ๆ

     พูดกันตรง ๆ ก็คือ หากชาวบ้านซื้อนกป่ามาเลี้ยง ผิดแต่ไม่จับ  เพราะเจ้าหน้าที่รัฐไม่ได้บังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวด   จึงเห็นร้านขายนกปรอดหัวโขน ประชาชนทั่วไปก็เลี้ยงนกชนิดนี้กันค่อนข้างมาก บางบ้านแขวนกรงนกไว้ 6-7 กรง

ถาม : หากถอดชื่อรายชื่อนกออกจากบัญชีสัตว์ป่าคุ้มครองแล้วจะเกิดอะไรขึ้น

ตอบ : แน่นอน ตลาดเลี้ยงนกปรอดหัวโขนจะขยายตัวไปอย่างรวดเร็ว ตาม Demand และ Supply ของตลาด มูลค่าตลาดจะเติบโตกว่า 200 ล้านบาท สร้างรายได้ให้กับคนที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจเลี้ยงนกชนิดนี้ ก่อให้เกิดเรื่องราวเชิงสังคมและวัฒนธรรม เช่นเดียวกับการเลี้ยงนกเขาชวา

     แต่... ผลพวงที่จะติดตามมาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ก็คือ จะมีการจับนกปรอดหัวโขนจากป่าธรรมชาติมาขายกันในท้องตลาดอย่างเสรี  ขนาดเป็นนกที่มีกฎหมายคุ้มครอง ยังเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ หากไม่มีกฎหมายคุ้มครอง จับมาขายกันเป็นว่าเล่น  มิสูญพันธุ์จากธรรมชาติไปเลยหรือ 

     หากมีการเพิกถอนนกปรอดหัวโขน  อาจส่งผลให้เกิดการจับนกป่ามาเลี้ยงกันอย่างแพร่หลายมากขึ้น เช่น นกที่เลี้ยงง่ายและให้เสียงไพเราะอย่างนกกระรางชนิดต่าง ๆ  สุดท้าย..เมื่อมีคนนิยมเลี้ยงกันมากขึ้น ก็จะมีผู้มายื่นข้อเรียกร้องให้เพิกถอนรายชื่อออกจากบัญชีสัตว์ป่าคุ้มครองกันอีก

     หรือเราอยากจะเห็นนกป่าเลี้ยงกันอยู่แต่ในกรงขัง !!!

ถาม : การเพาะเลี้ยงแล้วปล่อยออกไปสู่ธรรมชาติ ช่วยเพิ่มปริมาณนกในป่าหรือไม่

ตอบ : ถึงได้ ก็คงไม่ได้ผลอะไรมากนัก นกโดยทั่วไปที่เกิดจากการเพาะเลี้ยงในกรง ย่อมไม่สามารถดำรงชีวิตอยู่ในธรรมชาติที่ต้องต่อสู้ดิ้นรนเพื่อให้มีชีวิตรอดอยู่ได้ ศัตรูของนกมีอยู่จำนวนมาก ทั้งสัตว์นักล่าอย่างงูและเหยี่ยว และโรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ ยังไม่นับรวมถึงแหล่งอาหารที่ต้องอาศัยสัญชาตญาณสัตว์ป่าในการเข้าถึง

     แม้นกปรอดหัวโขนจะปรับตัวได้ง่ายในการดำรงชีวิตตามธรรมชาติ แต่ทำไมเราเลือกวิธีแก้ปัญหาด้วยการบอกว่าจะเพาะเลี้ยงให้ทดแทนแล้วปล่อยคืนสู่ป่า ตกลงว่า มันเป็นปัญหาของ "คน" หรือปัญหาของ "นก"

     นกอยู่ในป่าดี ๆ ทำไมคนจึงหาเรื่องเดือดร้อนไปให้มันเสียเล่า ปล่อยให้นกแพร่พันธุ์ตามธรรมชาติ ไม่ดีกว่าหรือ

     ปัจจุบัน มีการเลี้ยงนกปรอดหัวโขนเพื่อแข่งขันจริง มีการจัดงานกันใหญ่โต มีหนังสือและเว็บไซต์เกี่ยวกับการแข่งขันและเลี้ยงนกกรงหัวจุกมากมาย   มีมูลค่าธุรกิจปีละ 200 ล้านบาท สร้างเสริมรายได้ให้ชุมชนมหาศาล ก่อเกิดธุรกิจตามมาอีกจำนวนมาก ทั้งซื้อ-ขายนก กรงนก อาหารนก ยาบำรุง ยารักษาโรค และอื่น ๆ

     นกที่เข้าแข่งขัน ต้องคัดสรรมาเป็นพิเศษ เสียงต้องดี รูปร่างต้องสวย มีการเก็บพ่อพันธุ์-แม่พันธุ์ไว้เพาะเลี้ยงเพื่อปรับปรุงสายพันธุ์ นกพวกนี้ราคาแพงมาก เท่าที่ทราบตัวละเรือนหมื่นเรือนแสนก็มี ส่วนนกที่เราเห็นแขวนอยู่ตามบ้านคนหรือตามร้านค้าสัตว์ ตัวละไม่กี่ร้อยบาท ส่วนใหญ่เป็นนกที่จับมาจากป่าธรรมชาติทั้งนั้น 

     ในภาคใต้แทบไม่เห็นนกชนิดนี้กันแล้ว เนื่องจากคนจับมาใส่กรงเลี้ยงกันเกือบหมด  จะตามมาด้วยภาคเหนือและภาคอื่นๆ   เพราะความนิยมเลี้ยงมาก ซื้อ-ขายกันคล่อง  ทำให้การลักลอบจับนกป่าก็มากขึ้นด้วย

     ขนาดนกปรอดหัวโขนเป็นสัตว์ป่าค้มครองในปัจจุบัน ยังมีใบสั่งซื้อกันจำนวนมาก ทำกันล่ำสันเป็นขบวนการ ใช้ตาข่ายดักจับมาตัวละ 5-10 บาท แล้วมาขายตัวละเป็นร้อย ที่ตายไประหว่างขนส่งก็มีมาก ที่นำมาเลี้ยงแล้วตายก็มีเยอะ ทำให้เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ของนกในธรรมชาติอย่างยิ่ง  หากสามารถจับมาขายได้อย่างอิสระ  นกในป่าจะกลายเป็นนกหายาก แทบจะเห็นกันง่าย ๆ ก็แต่นกในกรงเท่านั้น

      การเรียกร้องให้เพิกถอนนกปรอดหัวโขนออกจากบัญชีรายชื่อสัตว์ป่าคุ้มครอง  โดยไม่มีมาตรการที่เข้มงวดและจริงจังมารองรับปัญหาลักลอบค้านกป่า ก็เท่ากับว่าเป็นการเปิดทางสะดวกให้ขบวนการค้านก จับนกมาขายโดยเสรี  และโดยไม่ผิดกฎหมายอีกต่อไป

      "การเลี้ยงนกป่า" ก็เท่ากับเรา "สนับสนุนการจับมาจากธรรมชาติ" ทำให้ปริมาณนกในธรรมชาติลดไปเรื่อยๆ

     วิธีการที่สุดที่สุดตามสติปัญญาน้อย ๆ ของผม คือ กลุ่มผู้เพาะเลี้ยงนก นักอนุรักษ์ และกรมทรัพยากรธรรมชาติ ต้องมานั่งหารือร่วมกันว่า ทำอย่างไร การเลี้ยงนกปรอดหัวโขนที่กำลังขยายตัวออกไปอย่างรวดเร็ว ไม่ส่งผลกระทบต่อจำนวนนกในธรรมชาติ  หาทางออกให้กับ "นก" ไม่ใช่ "คน" 

     ในเมื่อสมาคม-ชมรมต่าง ๆ ติดขัดปัญหาเรื่องขั้นตอนเอกสารเกี่ยวกับการเพาะเลี้ยง และการแข่งขันประกวดนกปรอดหัวโขน ก็ไปแก้เจรจาหารือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เมื่อเป็นที่พอใจกันทุกฝ่ายแล้ว  การเพาะเลี้ยงหรือแข่งขันนกเพาะเลี้ยงนกปรอดหัวโขนก็ทำกันไป ส่วนนกในป่าธรรมชาติ อย่าไปยุ่งกับมัน ไม่มีเหตุผลอะไรที่จะมาขอเพิกถอนรายชื่อนกออกจากบัญชีสัตว์ป่าคุ้มครอง !!!

     แล้วก็มาร่วมมือกันหาทางทำลายล้างขบวนการค้านกป่าเสียให้สิ้นซาก !!!

     ทุกคนพูดเสียงเดียวกันว่า"รักนก" เหมือนกันไม่ใช่หรือ

     การเปิดประชาพิจารณ์ภายในเดือนนี้ซึ่งขณะนี้ยังไม่ได้กำหนดวันและสถานที่ที่ชัดเจน  อย่างน้อยน่าจะมีคำตอบและทางออกให้กับ "นก" บ้าง !!!

อ่านเรื่องที่เกี่ยวข้อง :

- งานเข้าแล้วพี่น้อง .. กรมอุทยานฯ พิจารณาปลด'นกกรงหัวจุก'ออกจากบัญชีสัตว์ป่าคุ้มครอง !!!

- อยู่ดี ๆ ก็งานเข้า... นกปรอดหัวโขน.......นี่คือเรื่องจริง

 .- อนุรักษ์กับการเลี้ยงนก

- ปิ๊ดจะลิว ปิ๊ดจะลิว ไปไหน... Where Have All The Birds Gone?....

เพลงป่าตะโกน
อัลบั้ม ป่าตะโกน
ศิลปินกลุ่มศิลปินรักษ์ผืนป่าตะวันตก