ขณะเฝ้ามองดวงตะวันลับหายไปในผืนป่าปลายด้ามขวาน
สายฝนที่โปรยเม็ดลงมาในช่วงฤดูร้อน ต้อนรับผู้มาเยือนตั้งแต่บ่าย ก็หยุดตกไปแล้ว
ก่อให้เกิดความชุ่มชื่น เย็นฉ่ำ แก่ทุกสรรพสิ่งบนพื้นแผ่นดินอันเป็นที่รัก
ผมนึกยังนึกสงสัยอยู่คร้ามครันว่า มนุย์เรารุกทำลายป่าที่สวยงามเช่นนี้ได้อย่างไรกัน ?

คณะนักดูนกรุ่นเดอะประจำบาง OKnation รวบรวมสมัครพรรคพวกกันได้ 5 คน มีพี่ Supawan,Wansuk,Pom,Superbee และผม พากันไปล่องไพรปลายด้ามขวาน สำหรับผมมาท่องป่าดิบฮาลาบาลาเป็นครั้งที่ 3 แล้วแต่ทุกครั้งความตื่นตาตื่นใจต่อผืนป่าแห่งนี้มิได้ลดน้อยลงเรื่อย เราพักแรมและทานอาหารกันที่สถานีวิจัยสัตว์ป่าป่าพรุ ป่าฮาลา-บาลา

ผืนป่า ฮาลา-บาลา เป็นพื้นที่อนุรักษ์แห่งใหม่ของไทย ได้รับการประกาศจัดตั้งอย่างเป็นทางการเมื่อปี 2539 อันเป็นแนวชายแดนไทย-มาเลเซีย มีพื้นที่ประมาณ 270,725 ไร่ ครอบคลุมพื้นที่ทิวเขาสันกาลาคีรี

ป่าฮาลาและป่าบาลาเป็นผืน ป่าดงดิบที่ไม่ต่อเนื่องกัน แต่ได้รับการประกาศเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเดียวกัน คือ ป่าฮาลา ในเขตอ.เบตง จังหวัดยะลา และอ. จะแนะ จังหวัดนราธิวาส กับป่าบาลา อยู่ในเขตอ.แว้ง และอ.สุคิริน จ.นราธิวาส ทั้งสองผืนป่ามีสภาพพื้นที่เป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน ปกคลุมด้วยป่าดงดิบชื้นที่มีสภาพสมบูรณ์ไปจนถึงป่าผืนใหญ่ของมาเลเซีย จึงเป็นแหล่งกระจายพันธุ์ของพืชพรรณและสัตว์ป่าหายากจำนวนมาก โดยเฉพาะนกป่าทางใต้หาดูได้ที่ป่าฮาลา-บาลาแทบทุกชนิด

ในฝั่งป่าบาลา มีการตัดถนนสายความมั่นคง(ทางหลวงหมายเลข 4062)ไปตามเทือกเขาสันกาลาคีรี ทำให้การเข้าถึงพื้นที่ง่ายขึ้นเริ่มจากบ้านบูเก๊ะตา อำเภอแว้ง ตัดผ่านป่าบาลาและไปสิ้นสุดที่ บ้านภูเขาทองในอำเภอ สุคิริน รวมระยะทาง 18 กิโลเมตร สองข้างทางมีสภาพเป็นป่าดงดิบที่สมบูรณ์ที่สุดในประเทศไทย

เมื่อพูดถึงป่าดงดิบชื้นหรือป่าฝนเขตร้อน ( Tropical Rain Forest) แล้ว แน่นอนว่า ผืนป่าฮาลา- บาลา จัดให้เป็นป่าอนุรักษ์ที่ยังความสมบูรณ์โดดเด่น และทรงคุณค่ายิ่งด้วยลักษณะสังคมพืชที่แตกต่างจากป่าดงดิบอื่นที่พบในประเทศไทยเรา

ผืนป่าฮาลา-บาลามีนกถิ่นใต้กว่า 300 ชนิดบวกกับนกเงือกที่หายากอีกหลายชนิดที่พบได้ง่าย ๆ มีนกในแถบซุนดราให้ดูแทบทุกชนิด โดยเฉพาะนกทางใต้หายากและกระจายพันธุ์อยู่เฉพาะทางใต้สุด

ที่นี่ถือเป็นแม่เหล็กชั้นดีดึงดูดให้นักดูนกแวะเวียนไปยังป่าฮาลา-บาลามิได้ขาด แม้สถานการณ์ยังไม่สงบนิ่งมาหลายปี

รวมๆแล้วป่าแห่งนี้ มีนกถิ่นใต้ให้ชมเกือบ 300 ชนิดทีเดียว แต่ไม่ได้หมายความว่า เราจะมีโอกาสพบครบทั้ง 300 ชนิดนะ ในการเดินทางทริปหนึ่ง ๆ ราว 2-3 วัน มีโอกาสพบตั้งแต่ 100 ชนิดขึ้นไป ถือว่าโชคดีมาก ๆ แล้ว 

แต่ทริปนี้คณะเราโชคดี พบจำนวนนกทะลุเกินเส้น 100 ชนิดอย่างหวุดหวิด

 นกโพระดกคางแดง /Red-throated Barbet ,ตัวเมีย

 นกโพระดกหน้าผากดำ / Blue-eared Barbet duvaucelii   ชนิดย่อยทางตอนใต้สุด

 นกกาฝากอกสีเลือดหมู / Crimson-breasted Flowerpecker

 นกกาฝากอกสีส้ม / Orange-bellied Flowerpecker

 นกกาฝากอกเหลือง / Yellow-breasted Flowerpecker

นกเขียวก้านตองใหญ่ /Greater green leafbird, ตัวผู้

 นกปรอดสีน้ำตาลตาขาว /Cream-vented Bulbul

 นกปรอดหงอนตาขาว / Buff-vented Bulbul

 นกปรอดสีขี้เถ้า / Cinereous Bulbul 

นกปรอดอกลายเกล็ด / Scaly-breasted Bulbul

มหัศจรรย์...ต้นไทร

ไม่ใช่เรื่องบังเอิญที่ต้นไทรพบได้ดาษดื่นบริเวณโดยรอบของสถานีวิจัยสัตว์ป่าป่าพรุ ป่าฮาลา-บาลา เนื่องจากหัวหน้าสถานีคนก่อนได้นำต้นไทรมาปลูกไว้เป็นจำนวนมาก เพื่่อให้เป็นแหล่งอาหารของนก ของกระรอกกระแต

และไม่ใช่เรื่องบังเอิญที่เราไปถึงที่นั่นในจังหวะที่ลูกไทรจากต้นขนาดย่อมกำลังให้ลูกดกเต็มต้น นั่นเป็นเหมือนแม่เหล็กแรงดึงดูดให้บรรดานกกินลูกไม้หลายชนิดแห่มาตั้งวงปาร์ตี้ลูกไทรกันแน่นขนัด

เท่าที่เห็นและไอเด็นได้ประกอบด้วยนกกาฝาก 4 ชนิด นกโพระดก 3 ชนิด และนกปรอดประมาณ 7 ชนิด ที่อาศัยต้นไทรเพียงต้นเดียวผลัด เปลี่ยนหมุนเวียนกันมาหาอาหารกันอย่างไม่เว้นว่าง

 นกปรอดท้องสีเทา / Grey-bellied Bulbul

นกปรอดสีคล้้ำใต้คอเหลือง /Finsch’s Bulbul

ในผองเหล่านกปรอดนั้น มีนกใหม่ที่ผมไม่เคยพบที่ไหนมาก่อนถึง 2 ชนิด ได้แก่นกปรอดท้องสีเทา / Grey- bellied Bulbul และนกปรอดสีคล้้ำใต้คอเหลือง /Finsch’s Bulbul 

ไม่ใช่เรื่องบังเอิญที่ผมได้พบนกใหม่ 2 ชนิดกินลูกไทรบนต้นเดียวกัน แต่เป็นเรื่องของจังหวะเวลา

สำหรับนักดูนกอย่างพวกเรามีสุภาษิตอยู่บทหนึงว่า พวกเราไม่กลัวเวลาที่ทอดยาวไปเรื่อยๆไม่รู้จบ หรือเวลาที่หดสั้นจนไม่เหลือ แต่เรากลัวไม่มีเวลาดูนกต่างหากเล่า

นกแอ่นฟ้าเคราขาว /Whiskered Treeswift

เจ้าชายผู้เลอโฉม...

ถ้าผมจะหยิบนกสักชนิดมาเป็นพระเอกภาพยนตร์ รับรองว่าต้องเลือก นกแอ่นฟ้าเคราขาว /Whiskered Treeswift มารับบทแสดงนำอย่างแน่นอนและไม่ต้องมีข้อสงสัยใดๆ ก็ดูซิครับ นกอะไรไม่รู้ หล่อ น่ารัก สมาร์ท แถมสีสันสวยงาม นามก็ไพเราะอีกต่างหาก ชื่อไทย "แอ่นฟ้าเคราขาว" ฟังดูแล้วเป็นนกดีมีสกุลรุนชาติจริงๆ นกแอ่นฟ้า (Treeswifts)

จัดเป็นนกแอ่นที่หากินกลางอากาศ ลำตัวเพรียวลม ปีกและหางยาวมาก ตีนไม่แข็งแรง มักพบเกาะกิ่งไม้ หรือสายไฟฟ้าข้างถนนเป็นเวลานาน ทั่วโลกมีนกแอ่นฟ้าเพียง 4 ชนิดเท่านั้น พบได้ในไทยถึง 3 ชนิดด้วยกัน คือ นกแอ่นฟ้าตะโพกสีเทา (Grey-rumped Treeswift), นกแอ่นฟ้าหงอน (Crested Treeswift) และนกแอ่นฟ้าเคราขาว (Whiskered Treeswift) ส่วนชนิดที่ไม่พบในเมืองไทยคือ Moustached Treeswift

เจ้านกแอ่นฟ้าเคราขาว ต่างกับญาติของมันอีก 2 ชนิดในเมืองไทย ก็คือ หน้าผากไม่มีหงอน หัวมีสีดำเหลือบน้ำเงิน คิ้วยาว มีขนจากมุมปากคล้ายเคราสีขาว ลำตัวสีน้ำตาลเข้มแกมเหลือง ปีกดำมีแถบสีขาวที่ขนโคนปีก เวลาที่เกาะลำตัว จะมีลักษณะเรียว ปลายปีกทั้งสองข้างไขว้กันคล้ายรูปกากบาท

อาศัยอยู่ในพื้นที่ป่าดิบค่อนข้างโปร่งและชายป่า ที่ราบถึงความสูง 1,200 เมตรจากระดับน้ำทะเล ตั้งแต่จังหวัดเพชรบุรี เรื่อยลงมาจนถึงพื้นที่ปลายด้ามขวาน ไม่พบทางภาคอื่นๆของประเทศ

ผมพบนกชนิดนี้ที่หน่วยพิทักษ์ป่าภูเขาทองฯ มันเกาะคอนกิ่งไม้แห้งที่ยืนออกมากลางถนน สูงจากศรีษะผมหลายช่วงตัว ขณะที่จ้องมองเจ้านกสุดหล่ออยู่นั้น เห็นมันบินโฉบจับเหยื่ออากาศอย่างว่องไวหลายครั้ง แล้วก็บินวกกลับมาเกาะกิ่งไม่เดิมทุกทีไป ตอนเหินเวหากลางอากาศเห็นวงปีกโค้งเป็นรูปวงพระจันทร์สวยงามมาก

ด้วยรูปลักษณ์ที่โดนเด่น และมีเอกลักษณ์เช่นนี้ ทำให้สามารถจำแนกชนิดได้ง่ายกว่ากลุ่มนกที่ใช้ชีวิตส่วนใหญ่อยู่บนท้องฟ้าอย่างนกแอ่น (swifts) และ นกนางแอ่น (swallows) สองกลุ่มนี้บอกตรงๆว่า ให้กินกาแฟขมดีกว่าให้จำแนกครับ

นกหัวขวานแดงลาย /Banded Woodpecker

เด็กพั้งค์โชว์ตัว....

ระหว่างรอกินข้าวเช้าเพื่อเติมเรี่ยวเติมแรงสำหรับตระเวณดูนกชนิดต่างๆรอบสถานีวิจัยสัตว์ป่าป่าพรุ ป่าฮาลา-บาลา เราก็หยิบไบน็อคและกล้องถ่ายภาพออกไปเดินดูโน่นดูนี่แถวๆหน้าโรงเตี้ยมขนาดเล็กของสถานีนั่นแหละ เป็นการเรียกน้ำย่อยไว้รอหม่ำอาหารพื้นถิ่นอร่อยๆ และเราก็เจอนกหลากหลายชนิดบินผ่านไปผ่านมาให้เห็น

มีอยู่ชนิดหนึ่งเป็นนกหัวขวานขนาดตัวไม่เล็กไม่ใหญ่ ตัวออกสีส้มแดง หงอนสีแดงตรงปลายมีสีเหลืองคล้ายเด็กพั้งค์ ตอนแรกใช้ตา เปล่าส่องดูคิดว่าเป็นนกหัวขวานปีกแดง / Crimson-winged Woopecker แต่พอคว้ากล้องสองตา มาสแกนรายละเอียด จึงรู้ว่า เป็นนกหัวขวานแดงลาย /Banded Woodpecker ด้วยเห็นลายขวางที่หลัง และท้องอย่างถนัดชัดเจน

นกหัวขวานแดงลาย บินมาเกาะบริเวณกลางลำต้นของไม้ตายซาก ก่อนใช้ตีนที่มีนิ้วหน้า 2 นิ้ว นิ้วหลัง 2 นิ้ว และเล็บที่แหลมคม ไต่ขึ้นไปตามต้นไม้เป็นแนวตั้งอย่างช้าๆ พร้อมๆกับใช้ปากเรียวแหลมที่บรรพบุรุษให้มา เคาะลงไปบนเนื้อไม้แข็งหาหนอนแมลงกิน ซึ่งเป็นพฤติกรรมของนักชนิดนี้ที่คนดูนกคุ้นเคยเป็นอย่างดี

ในวิกิพีเดีย ให้ข้อมูลว่า จุดเด่นของนกหัวขวานก็คือ มันสามารถใช้จงอยปากที่แหลมยาวและแข็งแรงเหมือนลิ่มเจาะลำต้นของต้นไม้ใหญ่ประเภทไม้ยืนต้นจนเป็นรูหรือเป็นโพรงได้เป็นอย่างดี ขณะที่เจาะต้นไม้อยู่นั้นจะได้ยินเสียงกังวาลไปไกลเป็นเสียง "โป๊ก ๆ ๆ ๆ ๆ ๆ" เพื่อที่จะหาหนอนและแมลงที่ซ่อนอยู่ใต้เปลือกไม้และเนื้อไม้กินเป็นอาหาร นกจะใช้ลิ้นและน้ำลายที่เหนียวดึงเหยื่อออกมา ที่มันทำเช่นนี้ได้ เพราะว่าลิ้นของนกหัวขวานเมื่อยืดออกจะยาวมาก

พฤติกรรมเช่นนี้นับว่าเป็นผลดีต่อต้นไม้ที่ช่วยกำจัดหนอนแมลงที่รบกวนได้ อันเป็นที่มาของชื่อสามัญทั้งในภาษาไทยและภาษาอังกฤษ จนได้รับฉายาว่า "หมอรักษาต้นไม้" ในทางตรงกันข้าม การเจาะต้นไม้เช่นนี้ก็ทำลายความแข็งแรงของเนื้อด้วย เพราะถูกเมื่อเจาะหลาย ๆ ที่ ก็เป็นโพรงที่ทำให้แมลงหรือสัตว์อื่นเข้าไปอยู่อาศัยและทำลายเนื้อ

เจ้านกหัวขวานแดงลายตัวที่เราเห็นวันนั้น เมื้่อไต่ขึ้นมาถึงปลายสุดของไม้ตายซากแล้ว มันก็หยุดเคลื่อนไหวลงชั่ว ขณะแล้วหันหัวที่มีหงอนรูปสามเหลี่ยมออกไปตรงข้ามกับลำต้นไม้ เหมือนจะแอ๊คท่าให้เราบันทึกภาพสวยๆ ก่อนที่มันจะบินลับสายตาไป นั่นเป็นครั้งแรกและครั้งเดียวที่ผมเห็นนกหัวขวานแดงลายในทริปนี้

นกหัวขวานหลังสีส้ม /Orange-backed Woodpecker

รางวัลแด่คนช่างเดิน ...

ในรุ่งอรุณวันสุดท้ายก่อนเดินทางออกจาก สถานีวิจัยสัตว์ป่าป่าพรุ ป่าฮาลา-บาลา เราเดินไปพบนกหัวขวานคู่หนึ่งที่ทีสีสันสวยงามและค่อนข้างหาชมได้ยากทีเดียว ถือได้ว่าเป็นการสั่งลาป่าใต้ปลายด้ามขวานได้อย่างอิ่มเอมใจ

นกคู่นั้นก็คือ นกหัวขวานหลังสีส้ม /Orange-backed Woodpecker โชคดีมีโอกาสได้พบทั้งตัวผู้ และตัวเมีย ขณะกำลังไต่ไปตามโคนไม้ขนาดใหญ่ ใช้จงอยปากอันเรียวยาวจิกเคาะลงไปบนเปลือกไม้ซ้ำแล้วซ้ำเล่า พร้อมกับส่งเสียงร้องดังแหลมระรัว"คิต -คิด- คิต-คิต" เป็นจังหวะต่อเนื่องติดต่อกัน ดังกังวานไปทั่วทั้งราวป่า

มันคงกำลังหานอนแมลงกินเป็นอาหารมือเช้าเช่นเดียวกับนกชนิดอื่นๆ

และก็เป็นเรื่องแปลกเอามากๆที่นักหัวขวานตัวผู้นั้นมักมีหงอนบนหัวเป็นสีแดง ส่วนตัวเมียมีหงอนเป็นสีดำ ไม่แน่ใจว่าที่ธรรมชาติสร้างให้ตัวผู้มีหงอนสีแดงนั้นเพราะเงื่อนไขในเรื่องการดึงดูดเพศตรงข้ามให้มาผสมพันธุ์หรือไม่ นกหัวขวานหลังสีส้มก็เช่นกัน

ทั้งตัวผู้และตัวเมียของนกหัวขวานหลังสีส้มมีลักษณะที่เหมือนกันก็คือ บริเวณลำตัวท่อนบนและหางมีสีดำแกมน้ำตาล หลังตอนบนสีขาว ปีกมีลายสีน้ำตาลแดง ส่วนจุดที่แตกต่างกันก็คือ ตัวผู้มีหน้าผากและหงอนแดง ลำตัวด้านล่างสีแดง หลังและตะโพกสีส้ม (ที่มาของชื่ออังกฤษว่า Orange-backed) ขณะที่ตัวเมียมีส่วนหน้าผากและหงอนสีดำ ลำตัวด้านล่างสีน้ำตาลคล้ำ หลังและตะโพกสีขาว

ในคู่มือดูนกเมืองไทยฉบับหมอบุญส่ง เลขะกุล ให้ข้อมูลว่า นกหัวขวานหลังสีส้มเป็นนกประจำถิ่น พบทางป่าดิบของภาคใต้ตอนล่าง จากป่าดิบที่ราบต่ำถึงระดับความสูงประมาณ 700 เมตรจากระดับน้ำทะเล มีสถานภาพที่พบเห็นได้ไม่บ่อยนักหรือค่อนข้างหายาก

นอกจากป่าดิบปลายด้ามขวานแล้ว ยังสามารถพบนกชนิดนี้ได้ในป่าดิบของมาเลเซีย บรูไน เกาะสุมาตรา และเกาะชวา

มีอิสรภาพ...แต่ก็เหมือนถูกขังอยู่ในกรงที่มองไม่เห็น

ชะนีมือดำ Black-handed Gibbon/ Agile Gibbon เป็นหนึ่งในสี่ชนิดของชะนีที่พบได้ในประเทศไทย แพร่กระจายพันธุ์ในแหลมมลายู เกาะสุมาตรา และเกาะบอร์เนียว ในประเทศไทยพบเฉพาะในป่าดิบทางภาคใต้ตอนล่างที่ติดกับมาเลเซียเท่านั้น แม้จะเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง แต่ก็เป็นการคุ้มครองตามที่เขียนไว้ในกระดาษเสียเป็นส่วนใหญ่

ชะตากรรมของชะนีมือดำไม่ต่างไปจากสัตว์ป่าอื่นๆ เผชิญภัยคุกคามอย่างหนักจากทั้งการบุกทำลายป่าดิบชื้นเพื่อปลูกพืชเชิงเดี่ยวจนพื้นที่อาศัยเหลือน้อยลงทุกที และยังถูกคนล่าเอาลูกชะนีมือดำมาเป็นสัตว์เลี้ยงอย่างไม่กลัวกฎหมาย และบาปกรรม จนประชากรชะนีมือดำในธรรมชาติมีอัตราลดลงทุกขณะ จะพบเห็นได้ก็เฉพาะในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ที่มีการดูแลอย่างเข้มงวดเท่านั้น

ปัจจุบันกลายเป็นสัตว์ป่าที่ถูกจัดให้มีสถานะใกล้สูญพันธุ์ไปแล้ว ขณะที่สถานะการอนุรักษ์ตามอนุสัญญาไซเตส จัดให้อยู่ในบัญชีหมายเลข 1 (Appendix I) คือ ห้ามค้าขายหรือมีไว้ครอบครองเด็ดขาด เว้นแต่จะเป็นไปเพื่อการศึกษาหรือวิจัยขยายพันธุ์

อ้อมกอดแห่งความพลัดพราก ...

ลูกค่างต้นขานวล / Malayan pale-thighed surili ตัวนี้ชื่อ"แกรี่" แม่ของมันถูกยิงตายเมื่อหลายปีก่อน ทำให้แกรี่ต้องจากป่าใหญ่อันเป็นบ้านเกิดของมัน มาอยู่ภายใต้การดูแลของเจ้าหน้าที่สถานีวิจัยสัตว์ป่าฮาลาบาลา ทุกๆเช้าและเย็น จะเห็นเจ้าหน้าที่ซึ่งกลายมาเป็นพี่เลี้ยงจำเป็น พาหนูน้อยแกรี่ มาออกกำลังกายด้วยการวิ่งบ้าง เดินบ้าง หัดขึ้นต้นไม้บ้าง เพื่อฝึกฝนการใช้ชีวิตในธรรมชาติตามบรรพบุรุษค่างของมัน

เมื่อฝึกฝนเสร็จสรรพ พี่เลี้ยงจะชงนมใส่ขวดนมเด็กให้มันดูดกิน บางทีก็เห็นเจ้าแกรี่หัดกินลูกไม้บนต้นไทรสุก บางทีก็เห็นกระโดดขึ้นไปเด็ดกินดอกไม้ที่อยู่สูงในระดับหัวเข่าของมนุษย์ บางทีมันเห็นไก่จิกปลายข้าว รำข้าว เจ้าแกรี่ก็ย่องไปร่วมวงกินด้วยก็มี

เจ้าค่างน้อยติดพี่เลี้ยงแจเหมือนเด็กน้อยติดแม่ยังไงยังงั้นเชียว อ้อมกอดของพี่เลี้ยงคงอบอุ่นไม่ต่างไปจากอ้อมกอดแม่ของมันยามมีชีวิตอยู่ พี่เลี้ยงก็มอบความรัก การดูแลเอาใส่ใจค่างน้อยอย่างที่มนุษย์คนหนึ่งจะพึงทำได้ ท่ามกลางความผูกพันระหว่างคนกับสัตว์ก่อเกิดเป็นสายใยเชื่อมโยงถึงกัน เป็นแง่งามของชีวิตแม้จะต่างสายพันธุ์กันก็ตาม

ที่ชัดเจนเหลือเกินในห้วงมโนสำนึก ก็ตอนที่พี่เลี้ยงนำเจ้าแกรี่ให้ไปนอนในกรงไม้ขนาดใหญ่เพื่อพักผ่อนในช่วงกลางคืน ค่างน้อยจะส่งเสียงร้องครวญครางดัง"จี๊ดๆๆๆ" ปานว่าจะขาดใจ ทำให้นึกถึงภาพเด็กน้อยร้องไห้สะอึกสะอื้่น เมื่อพ่อแม่จำเป็นต้องพรากจากไปทำงานตั้งแต่เช้าตรู่

ได้แต่หวังว่า ในอนาคตเจ้าค่างน้อยจะเติบโตขึ้น และกลับไปดำรงชีวิตในป่าธรรมชาติเช่นเดียวกับบรรพบุรุษค่างต้นขานวลตัวอื่นๆ ขออย่าให้ประสบชะตากรรมเฉกเช่นแม่ของมันที่ถูกมนุษย์ใจบาปใช้ปืนยิงปลิดชีพเพื่อหวังแค่เอาลูกค่างมาขายเลี้ยงในกรงไว้ดูเล่น

ถ้ารักสัตวป่าสงสารสัตว์ป่า อยากเห็นสัตว์ป่ามีความสุข อย่าซื้อสัตว์ป่ามาเลี้ยง ให้สัตว์ป่าได้อยู่อย่างมีอิสรภาพในธรรมชาติ ไม่ใช่อยู่ในกรงขัง

นั่นก็เป็นสิ่งที่มนุษย์เรียกร้องเพื่อตัวเองมาตลอด...มิใช่หรอกหรือ ???

 ---------------

Doug Young - Shenandoah - Solo Guitar

-