เนื่องในโอกาสวันคล้ายวันพระราชสมภพ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 62 พรรษา ในวันที่ 2 เมษายน 2560 นี้ เพื่อเป็นการน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณจึงขอนำเรื่องของธนบัตรที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ 5 รอบ 2 เมษายน 2558 ชนิดราคา 100 บาท ซึ่งออกใช้เมื่อปี 2558 มาเล่าถึง ซึ่งนับเป็นการออกใช้ธนบัตรที่ระลึกครั้งที่ 16 ของบ้านเรา จากจำนวนที่เคยมีการออกใช้ธนบัตรที่ระลึกมาแล้วจนถึงปัจจุบันรวม 18 ครั้ง

ธนบัตรที่ระลึกชนิดราคา 100 บาท ที่ออกใช้ในโอกาสสำคัญนี้ มีการพิมพ์ออกใช้ครั้งแรกรวมจำนวน 10,000,000 ฉบับ ที่ต้องใช้คำว่าครั้งแรกก็เป็นเพราะว่าต่อมาได้มีการพิมพ์เพิ่มขึ้นอีกในช่วงระยะเวลาใกล้ ๆ กันนั้นเอง ลักษณะด้านหน้าของธนบัตรที่ระลึกฯ มีความเหมือนกันกับธนบัตรชนิดราคา 100 บาท แบบ 16 ที่ออกใช้หมุนเวียนมาก่อนหน้าประมาน 1 เดือนกว่า ๆ แต่ด้านหลังของธนบัตรจะมีความแตกต่างกัน โดยในธนบัตรที่ระลึกฯ ได้เชิญพระฉายาสาทิสลักษณ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เป็นภาพประธาน

มาดูหน้าตาของธนบัตรหมุนเวียนชนิดราคา 100 บาท แบบ 16 กันก่อน ซึ่งก็คงคุ้น ๆ ตาและคุ้น ๆ มือกันอยู่ เพราะเป็นธนบัตรที่ใช้หมุนเวียนกันอยู่ทุกวันนี้นี่แหละ ออกใช้วันแรกโดยจ่ายแลกให้แก่ประชาชนเป็นวันแรกเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2558 ภาพประธานด้านหน้าธนบัตรเป็นพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ในฉลองพระองค์ครุยมหาจักรีบรมราชวงศ์ ด้านขวามีแถบฟอยล์สีเงินซึ่งผนึกไว้ตามแนวตั้ง ภายในมีตราสัญลักษณ์งานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธันวาคม 2542 โดยลายมือชื่อในธนบัตรที่มีการจ่ายแลกเป็นครั้งแรกนั้นเป็นชื่อของ นายสมหมาย ภาษี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง และ นายประสาร ไตรรัตน์วรกุล ผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย

การจัดวางตำแหน่งของลายน้ำและแถบฟอยล์สีเงินของธนบัตรหมุนเวียนชนิดราคา 100 บาท แบบ 16 นั้นจะอยู่สลับข้างกันกับธนบัตรหมุนเวียนชนิดราคา 100 บาท แบบ 15 ที่ออกใช้ก่อนหน้า โดยลายน้ำในธนบัตรชนิดราคา 100 บาท แบบ 16 จะอยู่ทางด้านซ้าย เมื่อยกขึ้นส่องดูกับแสงสว่างจะเห็นลายน้ำพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และลายน้ำตัวเลขไทย ๑๐๐ บริเวณด้านใต้ลายน้ำจะมีลายประดิษฐ์สีทองแดงอยู่ ภายในนั้นจะมีตัวเลขอารบิก 100 ซ่อนไว้ จะเห็นได้เมื่อเอียงธนบัตรเข้าหาแสงสว่าง โดยมองผ่านจากมุมล่างซ้ายเข้าหากึ่งกลางธนบัตร ในเนื้อกระดาษฝังแถบเส้นมั่นคงสีม่วงแดงไว้ เมื่อยกขึ้นส่องดูกับแสงสว่างจะเห็นตัวเลขอารบิก ตัวอักษรไทย และตัวอักษรโรมันข้อความว่า 100 บาท 100 BAHT

แถบฟอยล์สีเงินที่อยู่ทางด้านขวา บริเวณตราสัญลักษณ์ฯ ซึ่งเห็นสะท้อนแสงวาววับสลับสีเมื่อพลิกธนบัตรไปมา เมื่อจับธนบัตรพลิกเอียงธนบัตรไปมาจะปรากฏตัวเลขอารบิก 100 สลับกันกับตัวเลขไทย ๑๐๐ ด้านข้าง ๆ บริเวณใต้ตัวอักษรหนึ่งร้อยบาท ที่เห็นเป็นเส้นตรงแนวนอนขนาดความยาวลดหลั่นกันลงมาจำนวน 7 เส้น พิมพ์แบบเส้นนูนเพื่อไว้สำหรับผู้ที่มีความบกพร่องทางสายตาได้ใช้สัมผัสนำไปสู่สัญลักษณ์แจ้งชนิดราคาที่ด้านล่าง ซึ่งพิมพ์นูนเช่นเดียวกันเป็นรูปดอกไม้สีแดงเข้ม 3 ดอก มาจากตัวอักษรโรมัน H ในอักษรเบรลล์ ซึ่งกำหนดให้เป็นสัญลักษณ์สำหรับธนบัตรชนิดราคา 100 บาท

ด้านหลังของธนบัตรหมุนเวียนชนิดราคา 100 บาท แบบ 16 ภาพประธานซึ่งอยู่บริเวณช่วงกลางของธนบัตรเป็นภาพพระบรมรูปสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ภาพประกอบทางด้านซ้ายใต้ข้อความสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช พ.ศ. ๒๓๑๑ – ๒๓๒๕ ซึ่งเป็นปีที่เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติและปีเสด็จสวรรคต ด้านซ้ายสุดเป็นภาพป้อมวิไชยประสิทธิ์ ถัดเข้ามาเป็นภาพพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงม้าพระที่นั่งออกศึก ส่วนด้านขวาของภาพประธานเป็นภาพสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงเกลี้ยกล่อมให้ประชาชนรวมกำลังกันต่อสู้กู้อิสรภาพ

ถึงตรงนี้ก็ขออนุญาตพาย้อนกลับมาที่ธนบัตรที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ 5 รอบ 2 เมษายน 2558 ชนิดราคา 100 บาท ซึ่งลักษณะโดยทั่วไปของธนบัตรที่ระลึกฯ ที่ออกใช้ในโอกาสสำคัญนี้ ด้านหน้าของธนบัตรนั้นก็จะมีลักษณะเหมือนกันกับด้านหน้าของธนบัตรหมุนเวียนชนิดราคา 100 บาท แบบ 16 ที่ได้นำมาเล่าถึงไปแล้วนั่นเอง โดยธนบัตรที่ระลึกฯ ที่ออกใช้มีการพิมพ์อยู่ 2 ครั้ง ในครั้งแรกพิมพ์ออกใช้รวมจำนวน 10,000,000 ฉบับ โดยธนบัตรทุกฉบับจะมีเลข ๙ นําหน้าหมวดอักษรไทย ธ และเลข 9 นำหน้าหมวดอักษรโรมัน P ตามด้วยเลขหมายจำนวน 7 หลัก ขนาดของธนบัตรมีความกว้าง 0.72 เซนติเมตร และยาว 15 เซนติเมตร ลายมือชื่อในธนบัตร นายสมหมาย ภาษี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง และ นายประสาร ไตรรัตน์วรกุล ผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย ออกจ่ายแลกให้แก่ประชาชนเป็นวันแรกเมื่อวันที่ 2 เมษายน 2558 โดยจ่ายแลกในราคา 100 บาท เท่ากับมูลค่าตามราคาหน้าธนบัตร

เนื่องจากธนบัตรที่ระลึกฯ ที่พิมพ์ในครั้งแรกจำนวน 10,000,000 ฉบับ เมื่อนำออกจ่ายแลกให้แก่ประชาชนในวันแรกเมื่อวันที่ 2 เมษายน 2558 นั้น พบว่าความต้องการของประชาชนที่น้อมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณและประสงค์จะแสดงความจงรักภักดีอยากได้มีธนบัตรที่ระลึกฯ ไว้ในครอบครองมีอยู่เป็นจำนวนมากในปริมาณที่เกินกว่าธนบัตรที่ระลึกฯ ที่ได้พิมพ์ออกใช้ในครั้งแรก ในวันถัดมาเมื่อวันที่ 3 เมษายน 2558 ธนาคารแห่งประเทศไทยจึงได้มีการแถลงข่าวที่จะจัดพิมพ์ธนบัตรที่ระลึกฯ ในโอกาสสำคัญนี้เพิ่มขึ้นอีกจำนวน 10,000,000 ฉบับ แต่เนื่องจากการพิมพ์และการกระจายธนบัตรจะต้องใช้ระยะเวลาสักช่วงหนึ่ง จึงกำหนดให้การจ่ายแลกธนบัตรที่ระลึกฯ ที่จัดพิมพ์เพิ่มเติมนี้ ประชาชนจะสามารถแลกได้ตั้งแต่วันที่ 27 เมษายน 2558 เป็นต้นไป ซึ่งโดยส่วนตัวของผู้เขียนเข้าใจเอาเองว่าธนบัตรที่ระลึกฯ ที่มีการพิมพ์เพิ่มดังกล่าว น่าจะเป็นธนบัตรที่ระลึกฯ ซึ่งใช้หมวดอักษรและหมายเลขในธนบัตร ๘พ และ 8S เพราะเจอว่ามีอยู่เยอะมาก ต่างจากธนบัตรหมวดพิเศษ พ-S อื่น ๆ ที่พิมพ์ขึ้นเพื่อใช้สำหรับแทรกทดแทนธนบัตรฉบับที่พิมพ์เสีย แต่เรื่องนี้ต้องขอออกตัวไว้ด้วยว่าเป็นเพียงแค่ข้อสังเกตที่ยังไม่มีข้อมูลที่เป็นทางการมายืนยัน ท่านผู้รู้ท่านใดมีข้อมูลที่แจ้งชัด จะช่วยยืนยันอีกทีก็จะเป็นวิทยาทาน

สำหรับด้านหลังของธนบัตรที่ระลึกฯ ภาพประธานเป็นพระฉายาสาทิสลักษณ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในฉลองพระองค์ชุดไทยบรมพิมาน ทรงผ้าทรงสะพัก ทรงเครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์ อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ พระอังสาเบื้องซ้ายประดับเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 1 ด้านซ้ายเบื้องล่างของพระฉายาสาทิสลักษณ์มีภาพดอกจำปีสิรินธรซึ่งเป็นพรรณไม้ในพระนามาภิไธย

ภาพประกอบด้านซ้ายของภาพประธานเป็นพระฉายาสาทิสลักษณ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เมื่อครั้งโดยเสด็จพระราชดำเนินพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ไปยังสถานีพัฒนาที่ดิน เขต 6 จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อทอดพระเนตรแปลงทดลองปลูกหญ้าแฝกเพื่ออนุรักษ์ดินและน้ำ เมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2535

ภาพประกอบด้านขวาของภาพประธานเป็นภาพตราสัญลักษณ์งานเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ 5 รอบ 2 เมษายน 2558 ใต้ภาพตราสัญลักษณ์มีภาพดอกม่วงเทพรัตน์ซึ่งเป็นพรรณไม้ในพระนามาภิไธย บริเวณใต้ลายน้ำในธนบัตรมีข้อความ “ที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ ๕ รอบ ๒ เมษายน ๒๕๕๘”

เมื่ออยู่ภายใต้รังสีเหนือม่วง จะเห็นเส้นใยเรืองแสงที่ฝังอยู่ในเนื้อกระดาษ ลายไทยและลายประดิษฐ์ต่าง ๆ จะเปลี่ยนสีเป็นสีส้มเรืองแสงและสีเหลืองอมเขียวเรืองแสง ตามสีของหมึกพิเศษที่ใช้พิมพ์ รวมทั้งตัวเลขอารบิก 100 สีเหลืองอมเขียวเรืองแสงในแนวตั้งด้านข้างบริเวณที่เป็นลายน้ำ ซึ่งในแสงปกติจะมองไม่เห็น

พระฉายาสาทิสลักษณ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ลายพื้นและลายประดิษฐ์ต่าง ๆ รวมทั้งภาพดอกจำปีสิรินธร ที่พิมพ์ด้วยหมึกพิเศษสีเหลือง ก็จะเห็นเรืองแสงเป็นสีเหลืองสวยงามภายใต้รังสีเหนือม่วง

เนื่องในโอกาสวันคล้ายวันพระราชสมภพสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี 2 เมษายน 2560 ขอจงทรงพระเจริญยิ่งยืนนาน

ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม

ชาร
2 เมษายน 2560