วัดพู (The temple of the Mountain) แขวงจำปาสัก  สปป.ลาว  (2)

            จากค้นคว้าและขุดหลักฐานต่างๆโดยนักวิชาการทางโบราณคดี  พบว่าปราสาทวัดพูถูกสร้างก่อนปราสาทหินนครวัด อาณาจักรขอม  ช่วงที่เรียกว่า Pre  Angkorian Period  ในช่วงศตวรรษที่ 5  และสันณิฐานว่าชาว Chenla กลุ่มนี้อาจเป็นบรรพบุรุษของชาวนครวัด ถือกำเนิด ตามหลักฐานที่ขุดพบในบริเวณอารยะธรรมในแอ่งวัดพู(Valley) กระจายรอบเมืองจำปาสัก

            ในศตวรรษที่ 2-6 อาณาจักรฟูนานมีอาณาเขตในดินแดนที่เรียกกันว่า อินโดจีน คือเวียตนามไปจด กัมพูชาทางตอนใต้  มีอาณาเขตทั้งดินแดนภายใน( In land) และชายฝั่งทะเล ทำให้มีการติดต่อค้าขายแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกับภายนอกอย่างกว้างขวาง  พบว่าการติดต่อค้าขายกับจีน(ตรงกับยุคราชวงศ์  สุย (Sui) )  อาณาจักรโรมัน และ อินเดีย  

            รอยต่ออารยะธรรมวัดพูกับฮาณาจักรภายนอกเกิดขึ้นในศตวรรษที่ 5ในสมัย  Chenla หรือ Zhenla  มีเมืองหลวงอยู่ใกล้ๆกับวัดพูพบการเชื่อมโยงการติดต่อระหว่าอาณาจักรต่างๆ มีหลายประเด็น เช่น  มีการขุดพบเหรียญของโรมัน   การปกครองแบบการรวมศูนย์อำนาจแบบศักดินา (Chiefman หรือ Vassal)  และการถือครองที่ดิน  (Fief)  แบบจีนโบราณ การยอมรับในอำนาจของส่วนกลางโดยการส่งบรรณาการ   การบูชาพระศิวะ   พระวิศนุ และพระพรหม ตามทัศนคติฮินดูของอินเดีย

ภาพแกะสลักตรีมูรติ พระศิวะ  พระวิศนุ และพระพรหม

               การเข้ามามีอิทธิพลของทัศนคติแบบอินเดียในอารยะธรรมลุ่มน้ำโขงนั้นยังไม่อาจชี้ชัดไปมาเป็นไปอย่างไร  แต่หลักฐาน ความเชื่อแบบอินเดียโบราณตามปราสาทต่างๆในอารยะธรรมลุ่มน้ำโขงคงมีให้เห็นกระจายทั่วไปในเมืองจำปาสัก 

               การติดต่อภายนอกโดยเฉพาะกับอินเดียผ่านอ่าวเบงกอล  มีแนวคิดออกเป็นสองประเด็น คือ ผ่านประเทศไทยผ่านเมืองกระบุรี(คอคอดกระ) ผ่านอ่าวไทยไปยังกัมพูชาตอนใต้ หรือจากอินเดียอ้อมช่องแคบมะละกา ผ่านไทยไปยังกัมพูชาตอนใต้ และเข้าในดินแดนส่วนใน (In land)

               ลักษณะการปกครองในยุคนั้นเป็นระบบศักดินา และหัวหน้ากลุ่มที่ปกครองตามหัวเมืองเป็นอิสระแต่รวมศูนย์ทางการปกครองแบบหลวมๆด้วยการส่งบรรณาการไปยังศูนย์อำนาจเป็นการยอมรับในอำนาจของเมืองหลวงใหญ่   การปกครองแบบศักดินาจึงมีความอ่อนไหวในการเปลี่ยนแปลงของอำนาจบ่อยครั้ง  หัวเมืองบริวารมีโอกาสแข็งข้อ เมื่อศูนย์อำนาจอ่อนแอลงหรือผลัดรัชกาล

            ความเจริญของอาณาจักรของวัดพูซึ่งแยกตัวออกมาจากอิทธิพลของอาณาจักรฟูนานในช่วงศตวรรษที่ 5  จุดเด่นของวัฒนธรรมวัดพู คือ ความเชื่อในศาสนาฮินดู บูชาพระศิวะ และตรีมูรติ หลักฐานต่างๆอารยะธรรมวัดพูมีอยู่จำนวนมากในพิพิธภัณฑ์  งานแกะสลักสำคัญๆเช่น ศิวะลึงก์ แต่ไม่มีอยู่ปราสาทวัดพู ได้เก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑ์  ป้องกันการสูญหาย  คงเหลือปราสาทและองค์ประกอบหลักๆเท่านั้น จบตอน สอง

หินทรายแกะสลักเป็นทวารบาลกรอบประตูทางเข้าปราสาท