ผมหายหน้าไปพักใหญ่ เพราะไปทำภาระกิจดูแลคุณแม่ที่ป่วยด้วยโรคมะเร็งท่อน้ำดีระยะสุดท้าย และสุดท้ายแม่ก็จากไปอย่างสงบเมื่อวันจันทร์ที่ ๒๘ พ.ย. ที่ผ่านมา บทความที่นำเสนอวันนี้ ผมเขียนทั้งนำตาเพื่อพิมพ์แจกในงานบำเพ็ญกุศลแม่ เชิญอ่านครับ

             คำสอนของแม่ผู้ไม่รู้หนังสือสักตัว

แม่เกิดในตระกูลคนจีนฐานะปานกลาง แม่เป็นคนอาภัพที่พอเกิดมา ยายต้องทิ้งแม่ให้ ตาและยายใหญ่เลี้ยงดู ไม่มีโอกาสได้เรียนหนังสือ จึงไม่รู้หนังสือสักตัว ตัวหนังสือที่แม่เขียนได้ก็คือ พรใจ อนุรัตน์พานิช แต่แม่ก็สอนพวกเราหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการเรียนหนังสือ การทำงาน การทำอาหารอย่างไรให้อร่อยที่แม่ได้รับการยอมรับจากเพื่อนบ้าน ลูกค้า และ ญาติพี่น้องว่าเป็นแม่ครัวมือฉมัง

เรื่องแรกที่แม่สอนพวกเราตอนเป็นเด็ก พวกเรายังจำได้ดี แม่สอนให้พวกเราตั้งใจเรียน ตั้งใจศึกษาหาความรู้ จะได้ไม่ลำบากเหมือนแม่ที่ต้องทำงานหนักเพราะไม่รู้หนังสือ หรือเวลาเดินทางไปไหนก็ลำบากเพราะอ่านหนังสือไม่ออก แต่ยังดีที่มีป๋า คอยดูแลเรื่องการพาไปไหนต่อไหนที่แม่ไม่คุ้นเคย แม่อยากเห็นพวกเรารับปริญญาพวกเราก็ทำให้แม่ พวกเรายังจำสีหน้าแววตาแม่ในวันที่พวกเรารับปริญญาได้ แม่อยากเห็นลูกชายบวชเรียนจะได้เป็นคนดี พวกเราก็บวชให้แม่ 

มีคำสอนสำคัญที่ยังคงก้องโสตประสาทของพวกเราคือ “แม่ไม่มีทรัพย์สินอะไรจะให้เป็นมรดก จงตั้งใจเล่าเรียนเขียนอ่าน การศึกษาเป็นมรดกที่สำคัญที่แม่ให้” แม่จะประหยัดกับการใช้จ่ายในสิ่งที่ฟุ่มเฟือย แม่ไม่ใช้จ่ายกับตัวเองแม้ว่าแม่จะเป็นคนที่รักความสวยงามเหมือนผู้หญิงทั่วไป แต่แม่เต็มที่กับการเรียนของลูก ถ้าเป็นเรื่องเรียนเท่าไหร่เท่ากันแม่ให้โดยไม่ถามสักคำ ลูกๆจึงตั้งใจเรียนให้คุ้มกับหยาดเหงื่อแม่ที่หาเงินมาให้เราเรียน

แม่สอนให้เราเป็นคนอดทน ต่อความลำบาก อดทนทำงานหนัก โดยแม่ทำให้ดูเป็นตัวอย่าง ตลอดอายุของแม่ พวกเราไม่เคยเห็นแม่ได้หยุดทำงานเลย ยกเว้นตอนที่แม่ล้มเจ็บเมื่อเดือนพฤษภาคม ๒๕๕๔ แต่เป็นการหยุดงานของแม่ในแบบที่เราไม่อยากให้เป็น ไม่อยากเห็น แต่ต้องเป็นไปตามสามัญลักษณ์ คือ เกิด แก่ เจ็บ และ ตาย ที่สำคัญแม่อดทนต่อคำเสียดสี การกลั่นแกล้ง การดูถูกอย่างสงบปากสงบคำ อย่างมีสติ แม่จะไม่ตอบโต้ไม่ใช่เพราะเถียงไม่เป็น แต่แม่เป็นคนรักสงบ จึงอดทนแบบหวานอม ขมกลืน นี่จึงเป็นคำสอนที่พวกเราจดจำ 

เรื่องการทำอาหารแม่ได้ถ่ายทอดให้ลูกสาวจนหมดไส้หมดพุง แต่ลูกชายก็ได้ความเป็นนักชิมจากแม่ แม่ทำกับข้าวอร่อยทุกอย่างไม่ว่าจะเป็น ต้ม ผัด แกง ทอด ตุ๋น ยำ ทั้งอาหารจีนและไทย ที่อร่อยมากจนลูกหลานติดใจคือ ไก่ทอดเค็มตอนตรุษจีน อร่อยแบบไก่ทอดชื่อดังยังต้องชิดซ้าย

สิ่งที่แม่สอนพวกเราเป็นบทเรียนสุดท้าย คือ มรณกรรมที่งดงาม แม่มีสติจนลมหายใจสุดท้าย แม่สู้กับความเจ็บป่วยอย่างมีสติรู้ตัวโดยมีคุณพระรัตนตรัยและบุญกุศลที่แม่เพียรสร้างมาตลอดชีวิต แม่ไม่ยอมแพ้ แต่แม่ยอมรับความพ่ายแพ้ต่อกฎธรรมชาติอย่างรู้ทัน แม่สอนการตายให้แก่พวกเราทุกคนโดยการตายให้ดูเป็นตัวอย่าง แม่ให้คำสอนแก่เราให้ไม่ประมาทในความตาย สอนเราเรื่องมรณานุสติ และแม่สอนพวกเราสำเร็จ ขอกราบขอบพระคุณแม่สำหรับ ค่าน้ำนม และคำสอนที่แม่มีให้ตลอดชีวิตของแม่ แม่จะอยู่ในใจพวกเราตลอดไป