สองเรื่องนี้ลงในคอลัมน์"ออกอากาศ"ของเนชั่นสุดสัปดาห์

ตอนที่ 1 ลงเมื่อสัปดาห์ก่อน

ตอนที่ 2 จะลงสัปดาห์นี้ (แต่ให้คุณๆ อ่านก่อน)

และอยากได้ความคิดเห็นจากคุณๆ ด้วยค่ะ ขอบคุณล่วงหน้านะคะ

คุยข่าวเล่าข่าวกันอีกครั้ง 1

กลุ่มมีเดียมอนิเตอร์หรือโครงการศึกษาและเฝ้าระวังสื่อเพื่อสุขภาวะของสังคม ออกบทความเรื่อง "รายการคุยข่าว:ปัญหาทางวารสารศาสตร์" สรุปความโดยย่อ(เพราะเนื้อที่ในคอลัมน์มีจำกัด)ได้ว่า เพราะสังคมรีบเร่ง เวลาติดตามข่าวมีไม่มาก ผู้ประกาศข่าวจึงมีหน้าที่เรียบเรียงและย่อยข่าวสารให้อยู่ในรูปที่รับง่ายกว่า มีเดียมอนิเตอร์บอกว่า สังคมไทยเป็นสังคมแห่งการพูดคุยมากกว่าการอ่านเลยเป็นปัจจัยส่งเสริมความนิยมให้รายการคุยข่าว

มีเดียมอนิเตอร์พูดถึงเหตุผลการกำเนิดรายการคุยข่าวเล่าข่าวสรุปได้ความว่า เพราะสังคมรีบเร่ง เวลาติดตามข่าวมีไม่มาก ผู้ประกาศข่าวจึงมีหน้าที่เรียบเรียงและย่อยข่าวสารให้อยู่ในรูปแบบที่ง่ายกว่า และบอกด้วยว่า สังคมไทยเป็นสังคมการพูดคุยมากกว่าการอ่านเลยเป็นปัจจัยส่งเสริมความนิยมให้กับการคุยข่าว

มีเดียมอนิเตอร์เขียนสมการไว้ว่า

รายการอ่าน/รายงานข่าว คือ

= ผู้ประกาศ+ข่าว+ด้วยวิธีการรายงาน+ปราศจากอคติ/ความคิดเห็น

= ข้อเท็จจริง-ภายใต้บรรยากาศเคร่งขรึม จริงจัง เป็นทางการ

แต่

รายการคุย/เล่าข่าว คือ

= พิธีกรข่าว+ข่าว+ด้วยวิธีการเล่าเรื่อง+มีอคติ/ความคิดเห็น

= ข้อคิดเห็น-ภายใต้บรรยากาศเป็นกันเอง สบายๆ ไม่เป็นทางการ   

มีเดียมอนิเตอร์กล่าวไว้ในบทความว่า ปัญหาของการคุยข่าวเล่าข่าวในทางวารสารศาสตร์ (ซึ่งดิฉันเลือกสรุปความจากบางข้อหลักๆ) คือ ข้อเท็จจริงและความคิดเห็นจะผสมปนเปกันไป เพราะกลวิธีการเล่าเรื่องจากการทำความเข้าใจ จำ และรับรู้เรื่องราว แล้วแปลงออกมาในรูปความเข้าใจของผู้เล่าซึ่งมีการตีความส่วนตัว จึงเกิดเป็นช่องว่างให้ความรู้สึกส่วนตัวปะปนมากับเนื้อหาข่าว ข่าวจึงไม่ใช่ข่าว แต่เป็นความเข้าใจของผู้เล่าซึ่งอาจมีอคติและความคิดเห็นในเชิงให้คุณให้โทษ 

มีเดียมอนิเตอร์กล่าวอีกว่า การเล่าข่าวมักอาศัยข้อมูลจากหนังสือพิมพ์จึงเป็นการทำลายคุณสมบัติเด่นของสื่อโทรทัศน์เรื่องความสด ทันสมัย ปิดท้ายด้วยข้อที่บอกว่า เกิดภาวะปรสิตในระบบข้อมูลข่าวสาร ทำให้ระบบสื่อสารมวลชนและสังคมไทยไม่พัฒนา เพราะผู้เล่าไม่ต้องรับผิดชอบการทำข่าว เพียงแต่ทำหน้าที่อ่านและรายงาน (จากหนังสือพิมพ์) เมื่อไม่ได้ทำข่าวเองจึงไม่จำเป็นต้องร่วมรับผิดชอบหรือตระหนักต่อความยากลำบากในการทำข่าวที่ต้องลงไปค้นคว้าข้อมูลจากการสัมภาษณ์ ไม่ต้องลงแรงสืบค้นเอกสาร ภาพถ่าย มิต้องเผชิญกับภาวะอันตรายจากการทำข่าว เพียงแต่ซื้อหนังสือพิมพ์วันละไม่กี่ร้อยก็สามารถทำรายการข่าวและขายเวลาโฆษณาได้นาทีละแสนสองแสน ค่าใช้จ่ายที่ใช้ในการผลิตชข่าว เช่น ข่าวเจาะ ข่าวสืบสวน ข่าวคอร์รัปชั่น ที่ควรแจกจ่ายให้กับทีมข่าวกลับตกไปอยู่ที่ค่าตัวผู้เล่าข่าวผู้คุยข่าวค่าตัวแพงเพียงไม่กี่คน ภาวะปรสิตสื่อนี้ย่อมทำให้ผู้ปฏิบัติงายข่าวโทรทัศน์แบบรายการคุยข่าวเล่าข่าวย่อมขาดความเข้าใจและตระหนักในจรรยาบรรณ จริยธรรมทางวิชาชีพไป หรือคำนึกถึงน้อยกว่าที่ควรจะเป็น

เมื่อไม่ได้ทำข่าวเอง ก็ไม่ตระหนักในจริยธรรมสื่อมวลชนและความรับผิดชอบต่อสังคม เมื่อไม่ต้องรับผิดชอบต่อสังคม ก็ทำให้สังคมไม่พัฒนาไปในทางที่ควรจะเป็น

ในระบอบสังคมแบบประชาธิปไตย ความหลากหลายของข้อมูลและความคิดเห็น เป็นสิ่งที่จำเป็น แต่หากผู้ชมเปิดหน้าจอโทรทัศน์และเจอแต่รายการคุยข่าวเล่าข่าว ก็ทำให้ผู้ชมขาดทางเลือกในการรับชมข่าวสารข้อเท็จจริงล้วนๆ ไป กลายเป็นสังคมข้อมูลข่าวสารที่มีความคิดเห็นปนเปื้อน บิดเบือน  

การที่นายกรัฐมนตรีอภิสิทธิ์พูดถึงความเป็นห่วงว่ารายการคุยข่าวจะมาชี้นำความคิดผู้คนในสังคมนั้นมีส่วนจริงอยู่ไม่น้อย แต่การแก้ไขปัญหาที่โยนความผิดให้สมาคมวิชาชีพลงมารับผิดชอบนั้น อาจไม่เพียงพอ องค์กรสื่อโทรทัศน์นั่นเองที่ควรรับเอาเรื่องนี้ไปพิจารณาปรับปรุงแก้ไข เพราะประเด็นปัญหาทางวารสารศาสตร์ที่เกิดขึ้นจากรายการคุยข่าวเล่าข่าวนั้นไม่ใช่เรื่องที่ "เบาๆ สนุกๆ ไม่ซีเรียส" แต่กลับเต็มไปด้วย "ผลกระทบที่เกิดขึ้นต่อสังคมข้อมูลข่าวสารที่อ่านเปลี้ยและอันตรายในสังคมประชาธิปไตย" รายการคุยข่าวทำให้ผู้ชมเสพติดความคิดเห็น ไม่ใช่ข้อเท็จจริงอีกต่อไป

ทั้งหมดคือเนื้อหาแบบสรุปความจากการรายงานของมีเดียมอนิเตอร์ที่มีความยาวมากกว่านี้ค่ะ แต่เนื้อที่มีจำกัด จึงจำเป็นต้องเลือกประเด็นและรวบความมาไว้ภายในกรอบให้พอ ซึ่งคุณๆ หาอ่านได้จากเว็บไซต์หลายแห่งนะคะ

ตัวพิมพ์หนาที่เน้นไว้ในคอลัมน์ครั้งนี้ สัปดาห์หน้าดิฉันจะคุยเรื่องนี้ในฐานะคนข่าว นักข่าว ผู้ประกาศข่าว และพิธีกรข่าวกันบ้างค่ะ

และตอนที่ (2) ดิฉันเขียนไว้ว่า

“คุยข่าว” และ ”เล่าข่าว” กันอีกครั้ง (2)