ครั้งของของการไปเหยียบย่างตลาด 100 ปี สามชุก ของผมเมื่อ 4 ปีที่แล้ว

ผมชื่นชมและเล่าขานเรื่องราวของสามชุกสู่ผู้คนมากมายที่รู้จัก

ไลฟ์มิวเซียม พิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิต

เสมือนพวกเขาสืบต่อ และดำรงไว้ซึ่งความเป็นมาดั้งเดิม

วิถีชีวิต น้ำใจ อาหารการกิน การค้าขาย ร่องรอยและรากเหง้าของกลุ่มชน     

4 ปีผ่านไป  ผมมีโอกาสไปเยี่ยมเยียนอีกครั้ง

พร้อมตั้งคำถามกับตัวเองว่า ผมกำลังไปที่นั่นเพื่ออะไร

ไป “เสพอดีต” หรือ “ไปหาตลาดอาหารวันหยุด” ที่ใหญ่ที่สุดในอำเภอ

คงเป็นการถกเถียงกันอย่างไม่รู้จบว่า...

อะไรคือสิ่งที่ควรจะเป็น

หรือ อะไรคือสิ่งที่ควรจะปรับ

ตราบเท่าที่เรายังตอบตัวเองได้ไม่ชัดเจนว่า...เราอยากเป็นอะไร

ครั้งหนึ่งนานมาแล้วผมได้ดูสารคดีญี่ปุ่น

หมู่บ้านที่ภาครัฐอนุรักษ์ไว้ ผู้คนยังอยู่ในบ้านของตัวเอง

แต่เป็นบ้านที่ทั้งหมู่บ้านภาครัฐช่วยรักษาให้เป็น ไลฟ์มิวเซียม

ชาวบ้านต้องทำกิจกรรมของอดีตโชว์นักท่องเที่ยวตามวิถีดั้งเดิม

ผมยอมรับว่าไม่เข้าใจคำว่าไลฟ์มิวเซียม อย่างกระจ่างชัด

แม้ครั้งแรกที่เห็นสามชุก รู้สึกเทียบเคียงกับสารคดีเรื่องนั้นว่าคล้ายกัน

แต่ครั้งนี้ผมเริ่มสับสน และไม่ค่อยเข้าใจมากนัก

ถึงการเป็นไลฟ์มิวเซียมเมื่อครั้งกระนั้น

ที่ผมรู้สึกว่าการเดินเข้าไปในสามชุก

คือการเดินเข้าไปในอดีต ผมได้เสพอดีตในมิวเซียมขนาดใหญ่เท่าหมู่บ้าน

และยังมีชีวิตผู้คนเคลื่อนไหวภายใต้เงื่อนไขกิจกรรมดำรงชีวิตแบบเดิมๆ

ผมไม่ค่อยได้ยินใครชื่นชมสามชุกในมุมนี้มากนัก

แต่มักได้ยินว่ามีของกินมากมาย อร่อย และไม่แพง

แปลว่าผมควรไปเสพอาหารหลากชนิด รวมทั้งอาหารโบราณหลายประเภท

มากกว่าการไปเสพวิถีชีวิตแบบอดีต

ที่สืบทอดมีพัฒนาการมากว่า 100 ปี อย่างค่อยเป็นค่อยไป

วันนี้สามชุกเติบโตขึ้น ร้านค้ามากมายขึ้น ร้านกาแฟสด ร้านไอติมตัดในตู้สมัยใหม่

ของเด็กเล่นสมัยผมยังเยาว์ถูกผลิตและจำหน่ายเป็นเรื่องเป็นราว

ในร้านรวงที่ตกแต่งร่วมสมัย แต่สไตล์โบราณ

สำหรับผม...การ “เสพอดีต” กับการ “เสพสิ่งเลียนแบบอดีต”  ไม่ใช่สิ่งเดียวกัน

สามชุกวันนี้เริ่มมีสิ่งเลียนแบบอดีตเกิดขึ้นมากมาย

เมื่อคนเข้าไปมาก  เงินหมุนเวียนดี วิธีคิดก็มักจะเปลี่ยนไป

คนสามชุกต้องกินต้องใช้

และผมก็เชื่อว่าพวกเขาอยากมีความสุขสบาย

จากการมีเงินทองในยามเศรษฐกิจถดถอย

ถ้าไม่มีกิน แล้วใครจะให้กิน

ช่วงเวลาหนึ่งที่คนสามชุกร่วมแรงร่วมใจกันโดยไร้เงาของภาครัฐ

พวกเขารักษามรดกให้เป็นไลฟ์มิวเซียม

แม้ว่าวันนี้กระแสของทุนนิยม จะพัดพาสายลมแห่งโอกาสมาเยือน

สามชุกกำลังค่อยๆ กลายร่างเป็นแค่ Retrospective Market แห่งท้องทุ่งเมืองสุพรรณ

ผมว่าก็คงไม่ผิดที่พวกเขาควรจะอยู่รอด

เพราะหากเขายังทำตัวตนเป็นไลฟ์มิวเซียม

ห้างดีสเคาน์สโตร์ดังที่ลูกหลานสามชุกบางคนใช้อำนาจอนุมัติให้เกิดขึ้น

ก็คงถาโถมขยำขยี้ไลฟ์มิวเซียมแห่งนี้ให้ย่อยยับคามือ

เชื่อว่าในที่สุดอนาคตของสามชุก อาจจะมีคนกรุงเทพฯ

เข้าไปให้บริการคนกรุงเทพฯ มากขึ้น เหมือนที่เมืองปาย

ถึงวันนั้นตลาดสามชุกก็จะเป็นตลาด “เลียนแบบอดีต” เต็มรูปแบบ

แต่ไม่ใช่พิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิตอีกต่อไป

ไม่ใช่สิ่งเลวร้าย  แต่อาจเป็นโอกาสทางการตลาดของชุมชนมากขึ้น

สำหรับผมเดินออกจากตลาดไปเงียบๆ

เลาะเลียบริมน้ำซึ่งตอนนี้กลายเป็นสะพานปูน

ที่ทอดพาความเจริญโอบล้อมตลาดสามชุกเอาไว้

กระแสของโอกาสธุรกิจนำพาวงดนตรีเรี่ยไรไปหาผู้คนที่เบียดเสียดกันแน่นในตลาด

วัยรุ่นนำพาท่ากระโดดถ่ายรูปไปสู่สามชุกในฐานะแหล่งเที่ยว

แต่ไม่ใช่ฐานะพิพิธภัณฑ์อันมีชีวิต

บ้านเก่าอายุกว่า 100 ปี ที่ประดับด้วยจานดาวเทียมร่วมสมัย

อาจเป็นความเชื่อมต่อกันระหว่างอดีตและอนาคต

ผมมองย้อนกลับเข้าไปในตลาด

เปลือกอายุ 100 ปีของอาคารไม้ริมน้ำ กำลังห่อหุ้มความเปลี่ยนแปลงของตลาดสามชุก

อาจเป็นภาพสุดท้ายในสภาพนี้ที่ผมจะได้เห็น

กลับมาอีกครั้งในคราวหน้า สามชุกอาจจะเหมือนเมืองปาย ที่บอกว่าตัวเองไม่เปลี่ยน

สามชุกคงไม่เปลี่ยน แต่ผู้คนต่างหากที่แปรเปลี่ยน

ความคิดของผู้คนที่ไหลเรื่อยไปตามสายธารแห่งกาลเวลา

คงนำพาสามชุกไปสู่การเป็นแหล่งเที่ยววันหยุดชื่อดังอีกแห่งของคนกรุง

ผมก็คงเพียงแค่ “แอบเสียดาย” ไลฟ์มิวเซียมอันเดิมเท่านั้นเอง...