อุตรดิตถ์ในอดีต

วัดพระแท่น

การโจมตีทางอากาศสมัยสงครามโลก

ไฟไหม้อีกสองครั้ง พระเพลิงมาเยือนเมืองอุตรดิตถ์อีกสองครั้งคือในปี พ.ศ.2508 และอีกครั้งในปี พ.ศ.2526
ก่อให้เกิดความเสียหายซ้ำแล้วซ้ำเล่า

พ.ศ.2466 เครื่องบินโชว์ตัวที่อุตรดิตถ์ คนอุตรดิตถ์อยากดูจึงร่วมแรงร่วมใจกันสร้างสนามบินให้เครื่องบินลง 
หลังจากนั้นอีก 11 ปี ใน พ.ศ.2477 รัฐบาลคณะราษให้เครื่องบิน 3 ลำ เชิญรัฐธรรมนูญจำลองให้ชาวอุตรดิตถ์
ขณะเอาเครื่องลง เครื่องบินติดตามเกิดอุบัติเหตุ เสียการทรงตัว พุ่งเข้าใส่ฝูงชน มีผู้เสียชีวิต 8 รายบาดเจ็บอีก
นับร้อย
ในเดือนเมษายน  ปี 2478 กองทัพอากาศรับเป็นเจ้าภาพในพิธีฌาปนกิจ นำเครื่องบินลงสนามในวันงานรวม 9
 เครื่องมีการแสดงโชว์ทางอากาศ เป็นที่ชื่นชมของผู้คนเป็นอันว่าหมดเรื่องเครื่องบินกับชาวอุตรดิตถ์เพียงแค่นี้

สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง เส็ดจขึ้นเมืองอุตรดิตถ์ วันที่ 23 ต.ค. รัตนโกสินทร์ ศก 120(พ.ศ.2444)

สนามบินหน้าโรงเรียนเตรียมอุดมน้อมเกล้า(อุตรดิตถ์วิทยาเดิม)ใช้ตอนสร้างเขี่อนสิริกิติ์โดยวิศวกรสร้างเขื่อน
ใช้เดินทางในสมัยนั้น

สถานีสำคัญ
ความหมายของสถานีรถไฟอุตรดิตถ์
       จากอุตรดิตถ์มุ่งสู่ลำปางขึ้นเหนือนั้น จะเป็นการเปลี่ยนภูมิประเทศของการเดินทางโดยสิ้นเชิง นับแต่เขา
พลึงเป็นต้นไปการเดินรถไฟจะต้องผ่านพื้นที่สูงและลาดชันของภูเขาโดยตลอด สำหรับรถไฟสายเหนือทุก
สาย เมื่อมาถึงอุตรดิตถ์จึงจำเป็นต้องหยุดเพื่อเติมน้ำเติมฟืน หรือปลดขบวนให้มีจำนวนน้อยลง ในทางขาล่อง
ก็เช่นเดียวกันสถานีอุตรดิตถ์จึงเป็นสถานีใหญ่ สถานีสำคัญจนภายหลังจึงเปลี่ยนจุด ย้ายไปขยายตัวที่สถานี
ศิลาอาสน์
           ในช่วงการบุกเบิกวางรางรถไฟสายเหนือตั้งแต่อุตรดิตถ์ขึ้นไปถือว่าเป็นช่วงที่วิบากเป็นอย่างยิ่ง ไข้ป่าคือ
ศัตรูสำคัญ กรรมกรสร้างทางล้มตายกันเป็นจำนวนมาก ภาพหลังเส้นทางเสร็จจึงให้มีการรวบรวมอัฐิบรรจุไว้
เป็นอนุสรณ์สถาน ตั้งอยู่ริมทางรถไฟที่วัดคลองท่าเสา
ภาพเขาพลึงขณะบุกเบิกทางในครั้งนั้น เห็นภูมิประเทศเป็นการลำบากแก่การเดินรถเป็นอย่างยิ่ง ส่วนภาพด้าน
ขวาเป็นบริเวณบ้านปางต้นผึ้งขณะบุกเบิกเช่นเดียวกัน

อีกมุมหนึ่งของอุตรดิตถ์ครับน่าจะจำกันได้(น่าจะเป็นซอยที่ติดกับโรงเรียนอนุบาลถ้าผิดยังงัยก็ขออภัยด้วย)

อุตรดิตถ์สมัยที่ 6 อุตรดิตถ์ในท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงประเทศ (แผ่นดินล้นเกล้ารัชการที่ 4- 5 พ.ศ.2393 ? 2453)
รถไฟมาอุตรดิตถ์
พัฒนาการรถไฟ .. เพื่อเชื่อมโยงแผ่นดิน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทรงมีพระราโชบายสำคัญ
ต้องการทำนุบำรุงการรถไฟของประเทศอย่างเต็มที่ การรถไฟเท่านั้นที่จะรับหน้าที่เป็นโครงสร้างที่เชื่อมโยงแผ่น
ดินและผู้คนให้ผูกเข้าด้วยกันมีความหมายทั้งในเชิงเศรษฐกิจ และการบริการปกครองในปี พ.ศ.2448 -2459 กรมรถ
ไฟทำทางรถไฟมาทางสายเหนือ  แนวเส้นทางช่วงผ่านเมืองอุตรดิตถ์วิ่งตรงมายังวังเตาหม้อ (วัดท่าถนน) ผ่านป่า
ไผ่ที่เป็นป้าช้าเลยท่าเสา ผ่านป่าผ่านดงไปตลอดทาง
           ครั้นปี พ.ศ.21450 -2451 จึงได้วางรางมาตามแนวที่วางไว้ไปหยุดที่ท่าเสาและในปี พ.ศ. 2452-2453 สถานีรถ
ไฟอุตรดิตถ์ก็สร้างเสร็จและแล้วในปี พ.ศ.2454 รถไฟขบวนแรก็วิ่งมาถึงสถานีอุตรดิตถ์ ผลกระทบถึงขั้นย้าย
ตลาดถึงแม้กรมรถไฟจะทำทางรถไฟแยกไปหาตลาดหาดท่าอิฐแต่การคมนาคมชนิดใหม่นี้ก็ทำให้ทำเลและสภาพ
ของการติดต่อค้าขายแต่เดิมของหาดท่าอิฐและเมืองท่าเหนือ กระทบกระเทือนเปลี่ยนแปลงไปหมด บรรดาสินค้า
ที่เคยขึ้นลงเชื่อมโยงตามแนวเหนือใต้ โดยทางน้ำก็เปลี่ยนไป ตลาดหาดท่าอิฐก็ซวนเซบรรดาพ่อค้าแม่ค้าเดิมต่างมี
ความเห็นพ้องกันว่า สมควรย้ายไปอยู่ใกล้สถานีอุตรดิตถ์และสถานีท่าเสา ตลาดหาดท่าอิฐสลายตัวลง พ่อค้าแม่ค้า
คนทำมาค้าขายแยกย้ายกันอพยพเปลี่ยนทำเลขึ้นไปอยู่ที่ท่าเสาและบางโพ ตั้งแต่นั้นมาบริเวณบางโพรอบวัดวังเตา
หม้อก็เป็นตลาดหนาแน่นเพิ่มขึ้นทุกที เช่นเดียวกับท่าเสา เป็นเช่นนี้หาดท่าอิฐก็เสื่อมลงเรื่อยๆ จนในที่สุดก็หมด
สภาพไม่มีการค้าเหลืออยู่ต่อไปภาพสถานีรถไฟอุตรดิตถ์สองสมัย ภาพขวาเป็นอาคารที่สถาปนิกออกแบบเป็นตึก
ใหญ่สูงโอ่โถงสวยงาม บนหลังคาสร้างป้อมไว้เป็นที่สำหรับตากอากาศด้วย ด้ายซ้ายสังเกตได้ว่ายังเป็นอาคารเดิมที่
ถูกดัดแปลง ทุบป้อม ใส่หลังคา อย่างไรก็ตามสถานีรถไฟนี้ ถูกทิ้งระเบิดพังไปในคราวสงครามโลกครั้งที่ 2

อุตรดิตถ์สมัยที่ 6 อุตรดิตถ์ในท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงประเทศ (แผ่นดินล้นเกล้ารัชการที่ 4- 5 พ.ศ.2393 - 2453)
การพัฒนาเมืองอุตรดิตถ์ตลาดบางโพใหม่เมื่อตลาดหากท่าอิฐปิดฉากลง ย่านพาณิยกรรมก็หันมาจับกลุ่มกับสถานที่
ราชการที่บริเวณบางโพตัวตลาดใหม่อยู่กับถนนเชื่อมโยงกับสถานีรถไฟพาตัวเข้าห้อมล้อมวัดวังเตาหม้อ นี่คือศูนย์
กลางใหม่ที่ปรับตัว
ตลาดที่หายไป
ตลาดท่าอิฐนั้นจากบันทึกที่เกี่ยวข้อง ยืนยันว่า มีทั้งตลาดบกและตลาดน้ำที่มีความคึกคักอย่างมาก ย่านการค้านี้รุ่งเรือง
ขึ้นมาอย่างรวดเร็วในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ จนกระทั่งเมือเดินรถไฟสายเหนือมาถึงในปี พ.ศ.2454 ก็ทำให้รูปแบบ
และกระบวนการค้าขายขนส่งเปลี่ยนไปหมด แม้ว่าจะมีการวางรางรถไฟเป็นกิ่งเล็กๆ ใปหาหาดท่าอิฐก็ช่วยอะไรไม่ได้
พ่อค้าวาณิชที่ตลาดท่าอิฐต้องยอมแพ้ สลายตัวโยกย้ายกันไปอยู่ทางท่าเสาบ้าง ที่บางโพรอบ ๆ วัดวังเตาหม้อบ้าง ตลาด
ท่าอิฐตลาดระดับภูมิภาคที่โตขึ้นมาจนจูงให้เกิดเมืองท่าเหนือก็ปิดฉากลง (ดูรูปแผนที่ข้างล่างประกอบครับเพื่อให้มอง
เห็นภาพได้ชัดเจนยิ่งขึ้น)
สายน้ำที่สะบัดตัว
มีคำถามที่ต้องช่วยกันหาคำตอบต่อไปว่า ทุกวันนี้ตำแหน่งหาดท่าอิฐนั้นอยู่ตรงไหน เพราะจากหลักฐานภาพถ่ายทาง
อากาศนั้นเชื่อว่าบริเวณโค้งแม่น้ำหน้าเมืองอุตรดิตถ์นั้นได้สะบัดตัวรุกคืบขึ้นมาทางเหนือจนถึงบริเวณคอวัง ซึ่งหมาย
ความว่า ทางน้ำเดิมนี้เคยมีหาดท่าอิฐอยู่ได้กลายเป็นที่งอก ที่น้ำไหลทรายมูลไปหมดแล้ว
เมืองอุตรดิตถ์ และปริมณฑล
 เมืองอุตรดิตถ์ในวันช้างหน้าจะขยายตัวเชื่องโยงเกี่ยวข้องกับพื้นที่รอยๆ ใกล้เคียงเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ในครั้งล่นเกล้ารัชการ
ที่ 5 เสด็จประพาสอุตรดิตถ์นั้น ถนนสาธารณะเชื่อมระหว่างอุตรดิตถ์และลับแลก็เกิดขึ้น พระราชทานนามว่า ?ถนน
อินใจมี? (รูปที่แสดงดูเป็นรูปการค้าขายบริเวณโค้งน้ำน่านแถวอนุสาวรีย์ ร.5)

อุตรดิตถ์สมัยที่ 6 อุตรดิตถ์ในท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงประเทศ (แผ่นดินล้นเกล้ารัชการที่ 4- 5 พ.ศ.2393 ? 2453)
ความหลากหลายที่งดงามของของท้องถิ่น
         จากความแตกต่างของภูมิประเทศในท้องถิ่นเมื่อพบกับชะตากรรมความเคลื่อนไหวระดับอาณาจักรที่เข้าเคลื่อน
ย้ายผู้คน ไปมาหาสู่เป็นหลายครั้ง ..วันเวลาผ่านไปในที่สุดท้องถิ่นนี้ ก็เต็มไปด้วยความแตกต่างหลากหลายที่สวยงาม

     
        ในภาพ เห็นสาวลับแลจับกลุ่มอยู่ริมน้ำ Karl Doehring   สถาปนิกนักท่องโลกชาวเยอรมันมาพบเห็นและบันทึก
ไว้เมื่อร่วมร้อยปีก่อน บรรยายภาพไว้ว่า   ?Laotian woman resting near Uttaradit