คราวที่แล้วเกริ่นถึงภาพวาดทางวิทยาศาสตร์ของอาจารย์เอกชัย อ๊อดอำไพผู้ล่วงลับ เอาไว้ ขอยกยอดมาเล่าต่อกันในคราวนี้นะคะ

                        อยากเล่าถึงภาพวาดทางวิทยาศาสตร์ ว่าคืออะไร ควบคู่ไปกับเสนอภาพวาดของอาจารย์ที่ดิฉันไม่รู้จักเป็นส่วนตัวนะคะ

                        ภาพวาดทางวิทยาศาสตร์ ( Scientific Illustration ) เป็นหลักฐาน หรือการนำเสนอข้อมูลในลักษณะของรูปภาพ ซึ่งเป็นอีกรูปแบบหนึ่งของการนำเสนอที่นอกเหนือไปจากการนำเสนอในรูปแบบตาราง ตัวเลข สถิติ หรือคำบรรยาย เป็นวิธีที่สามารถอธิบายรายละเอียดของข้อมูลได้ชัดเจน นักวิทยาศาสตร์สามารถสื่อสารกันได้ โดยปราศจากอุปสรรคทางด้านภาษา

                        ดังนั้นการสร้างภาพทางวิทยาศาสตร์จึงต้องทำอย่างถูกต้อง แม่นยำ วัดขนาดอย่างละเอียด ผู้วาดไม่สามารถเติมแต่งจินตนาการของตนลงในภาพวัตถุที่วาดได้เลย เป็นเพียงผู้ถ่ายทอดเท่านั้น 

                ทำไมจึงไม่ใช้ภาพถ่าย

                        เนื่องจากการถ่ายภาพอาจมีบริเวณเงามืด ทำให้ไม่เห็นรายละเอียดที่ชัดเจนของวัตถุได้ และวัตถุบางชนิด เช่นกลีบดอกไม้ ปีกแมลง กล้ามเนื้อคน มีบริเวณที่ทับซ้อนกัน ภาพถ่ายไม่สามารถแสดงส่วนที่ถูกทับซ้อนอยู่ข้างใต้ได้ หากภาพวาดสามารถทำได้ หรือประกอบส่วนที่แตกหักออกจากกัน ให้สมบูรณ์ในภาพวาดได้ หรือการถ่ายภาพภายในช่องท้องมนุษย์ อาจมีแสง หรือเลือด ออกมาทับรายละเอียดที่ต้องการนำเสนอ ภาพวาดสามารถแก้ไขอุปสรรคเหล่านั้นได้ จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมภาพวาดทางวิทยาศาสตร์ จึงยังจำเป็นสำหรับการศึกษาไม่ว่าศาสตร์แขนงไหน

                        ภาพวาดพฤกษศาสตร์วิทยาศาสตร์ทั้ง ๒ ภาพที่เห็นเป็นผลงานของอาจารย์เอกชัย อ๊อดอำไพค่ะ ท่านวาดไว้ตอนที่ทำงานวิจัยร่วมกับ รศ. ดร. อบฉันท์ ไทยทอง ชื่อ “ กล้วยไม้ไทย : ข้อมูลประจำชนิดและภาพวาดสีน้ำ ” ซึ่งหากท่านไม่เสียชีวิตไปเสียก่อน และผลงานชิ้นนี้สำเร็จ จะเป็นผลงานภาพวาดทางวิทยาศาตร์ของกล้วยไม้ชิ้นแรกของประเทศไทย

                        จะเห็นว่าภาพแรก ท่านต้อง “ ผ่าตัด” ดอกออกเป็นชิ้นๆ ภาพที่สอง แสดงภาพต้นจริงพร้อมถิ่นที่อยู่

                       ท่านเป็นคนไทยคนแรกที่ได้รับเกียรติได้เป็นสมาชิก The Society of Botanical Artists แห่งประเทศอังกฤษ ( ในพระบรมราชินูปถัมภ์  ) ซึ่งผู้ที่จะได้รับเกียรตินี้ต้องได้รางวัลเหรียญทองจากการประกวดภาพวาดทางพฤกษศาสตร์ทั้งที่อังกฤษ และอเมริกา หรือเป็นผลงานที่โดดเด่นมากๆ

การทำงานวิจัยนั้นลำบากค่ะ ท่านเล่าไว้ในการให้สัมภาษณ์ว่า “ งานแบบนี้ช้าไม่ได้นะครับ ต้องทำงานแข่งกับเวลา กล้วยไม้บางชนิดบานเช้า บางชนิดบานตอนเย็น บางชนิดบานอยู่นาน บางชนิดก็บานอยู่เดี๋ยวเดียวก็เหี่ยว นิดเดียวก็เปลี่ยนสี ถ้าวาดไม่ทัน ก็หมายถึงว่าเราจะต้องรออีกหนึ่งปี กว่าที่จะกล้วยไม้ชนิดนี้จะบานอีก ”

                        น่าชื่นชมการทำงานของท่านจริงๆค่ะ

                        ข้อมูลประกอบการเสนอบทความนี้ได้มาจากนิตยสารสารคดี ปีที่ ๑๕ ฉบับ ๑๗๐ เดือนเมษายน ๒๕๔๒ และจากหนังสือ เรียนวาดเพื่อเรียนรู้ ผู้แต่งคือ ดร.ศศิวิมล แสวงผล ปัจจุบันท่านสอนอยู่ที่คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล นอกจากจะสอนแล้ว ท่านยังเป็นประธานเครือข่ายวิทย์สานศิลป์อีกด้วย ( ซึ่งทางเครือข่ายเค้ามีการเปิดคอร์สสอนการวาดภาพวิทยาศาสตร์ระยะสั้นเป็นครั้งๆไป ถ้าสนใจก็ลองติดต่อดูนะคะ หรือจะเข้าไปดูงานใน http://www.sciartnetwork.net ก่อนก็ได้ค่ะ