ภาพเพียงหนึ่งเดียวของครอบครัว 'เอกสมญา' ที่สมาชิกอยู่กันพร้อมหน้า พ่อ-แม่ และลูกทั้ง ๔ คน (ภาพจากครอบครัวจ่าเพียร)

“คิดว่าจากตัวเองบาดเจ็บมา ๘-๙ ครั้ง ก็พอจะเป็นแบบอย่างให้น้องๆ ได้เดินทาง แต่มันไม่ใช่  ที่จริงอยากพูดเรื่องผลกระทบเรื่องการเมืองด้วย ถูกการเมืองเล่นงาน ๒-๓ ครั้ง แต่ไม่เคยบ่น (น้ำตาไหล) ไม่เคยกล่าวหาใคร เราทำหน้าที่ของเราไป”

พ.ต.อ. สมเพียร เอกสมญา กล่าวด้วยน้ำเสียงสั่นพร่าในบางคราขณะให้สัมภาษณ์สื่อมวลชน ในวันที่ตัดสินใจเดินทางเข้ากรุงเทพมหานครเพื่อเรียกร้องขอความเป็นธรรมต่อนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี และ พล.ต.อ. ปทีป ตันประเสริฐ รักษาการผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ เมื่อวันที่ ๒๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๓ กรณีที่ตนเองไม่ได้รับความเป็นธรรมจากโผแต่งตั้งโยกย้าย หลังทำเรื่องขอย้ายตัวเองไปอยู่ที่ สภ. กันตัง ก่อนเกษียณอายุอีกเพียงปีกว่าๆ เพื่อจะได้พักผ่อนในบั้นปลายอายุราชการ เพราะผ่านการกรำศึกในพื้นที่ชายแดนใต้มากว่า ๔๐ ปี

คนทั่วไปอาจมองว่านายตำรวจที่ได้เห็นผ่านหน้าสื่อ เป็นเพียงตำรวจสูงอายุคนหนึ่งที่หวังความก้าวหน้าในหน้าที่ราชการ ออกมาเรียกร้องผลประโยชน์เพื่อตัวเอง  แต่หากได้พินิจถึงร่างกายที่ห่อหุ้มด้วยชุดนายตำรวจเต็มยศในวัย ๕๙ ปี ๔ เดือนคนนั้นจะพบว่าเต็มไปด้วยริ้วรอยบาดแผลรายรอบตัว ขาซ้ายแทบพิกลพิการต้องเดินกะโผลกกะเผลก อันเป็นผลพวงจากการปะทะกับผู้ก่อการมาเกือบทั้งชีวิต

โดยเฉพาะการปฏิบัติหน้าที่ระหว่างสมรภูมิศึกในพื้นที่ที่ถูกระบายสีว่าแดงสุดๆ เช่นบันนังสตา สถานที่แรกเริ่มสู่การทำหน้าที่เป็นผู้พิทักษ์สันติราษฎร์เมื่อเกือบ ๔๐ ปีมาแล้ว และเพิ่งติดยศ “พันตำรวจเอก” ในวัย ๕๗ ปี ด้วยตำแหน่ง “ผู้กำกับสถานีตำรวจบันนังสตา” หลังจากนั้นจึงเปิดปฏิบัติการกดดันกลุ่มผู้ก่อความไม่สงบโดยอาศัยประสบการณ์และความคุ้นเคยพื้นที่ การยึดโยงสัมพันธภาพที่ดีกับแกนนำชาวบ้านที่เคยทำงานเคียงบ่าเคียงไหล่กันมานาน การปฏิสัมพันธ์กับชาวบ้านร้านตลาด ไม่ว่าจะเช้าค่ำดึกดื่นเพียงใดเป็นต้องได้เห็นจ่าเพียรเดินเดี่ยวทักทายชาวบ้านไปทั่วด้วยใบหน้ายิ้มแย้ม โอภาปราศรัยกับทุกคนฉันพี่น้องญาติมิตร

การวิสามัญฆาตกรรมกลุ่มแนวร่วมผู้ก่อความไม่สงบได้ถึง ๒๒ คน ผ่านการปะทะมานับร้อยครั้ง ได้รับบาดเจ็บจากการปะทะเกือบ ๑๐ ครั้งจนทิ้งริ้วรอยบาดแผลอยู่เต็มร่าง ย่อมเป็นบทพิสูจน์เส้นทางสู่การเป็น “วีรบุรุษ” ในการทำงานของนายตำรวจคนนี้ได้เป็นอย่างดี

“ไม่เคยมีการแต่งตั้งตำรวจครั้งไหนที่แย่กว่านี้”

น้ำเสียงสั่นไหวทั้งน้ำตาที่รินไหลอาบแก้ม พร้อมคำกล่าวทิ้งท้ายที่มีนัยสำคัญยิ่งนักสำหรับผู้ได้รับสมญานามมากมาย ไม่ว่าจะเป็น “วีรบุรุษแห่งชายแดนใต้” “วีรบุรุษบันนังสตา” “จ่าเพียรกระดูกเหล็ก” “จ่าเพียรขาเหล็ก” ฯลฯ สะท้อนปมปัญหามากมายทั้งในพื้นที่ชายแดนใต้และในสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ก่อนที่จะถูกสำทับด้วย “ความตาย” ของเขาอีกคำรบในเวลาต่อมา

“การเดินทางไปร้องเรียนเรื่องการไม่ได้รับความเป็นธรรมจากการโยกย้ายก็ล้าเต็มที่แล้ว จึงได้บากหน้าไปขอความอนุเคราะห์ ขอความเห็นใจที่จะขอย้าย  จริงๆ แล้วผู้กำกับสมเพียรมีอายุ ๕๙ ปี ๔ เดือน เดือนพฤศจิกายนนี้ก็จะครบ ๖๐ ปี ก็เป็นคนแก่คนหนึ่งที่มีความต้องการที่จะอยู่กับครอบครัว ลูกหลาน ในบั้นปลายของชีวิตเท่านั้น” พิมพ์ชนา เอกสมญา ผู้เป็นภรรยากล่าว

“ก่อนหน้านี้ในชีวิต ผมเคยเห็นน้ำตาพ่อเพียงครั้งเดียว ตอนนั้นพ่อโดนระเบิดและได้รับบาดเจ็บหนักที่สุดในชีวิตจนแทบจะถูกตัดขา เขากำลังจะลำเลียงพ่อขึ้น ฮ. ไปโรงพยาบาล  ภาพที่เห็นเป็นขณะพ่อหน้าตาซีดเซียวมาก ตาลอยเพราะฤทธิ์มอร์ฟีนที่แพทย์ฉีดให้เพื่อระงับอาการปวด เหมือนคนไม่รู้สึกตัวแล้ว  ช่วงนั้นแหละที่ผมเห็นน้ำตาพ่อไหลอาบแก้ม”

ชุมพล เอกสมญา หรือ จีรภัทร์ ภูวพงษ์พิทักษ์ บุตรชายคนโต ย้อนความหลัง ก่อนจะสะท้อนภาพต่อเนื่องที่ทำให้ได้เห็น “น้ำตาพ่อ” เป็นครั้งที่ ๒ ในชีวิต หลังจากผู้เป็นพ่อไปร้องเรียนนายกรัฐมนตรีที่ทำเนียบรัฐบาลแล้ว และเดินทางต่อไปยังสวนยางที่หนองบัวลำภู ซึ่งเป็นสวนที่ชุมพลสร้างและดูแลอยู่ เพื่อหวังให้เป็นสถานที่พำนักในบั้นปลายชีวิตของบิดาหลังเกษียณอายุราชการ

“ก็ได้คุยกันว่าเกิดอะไรขึ้นกับบันนังสตาและสามจังหวัดของเรา เกิดอะไรขึ้นกับสำนักงานตำรวจแห่งชาติ เกิดอะไรขึ้นกับบ้านนี้เมืองนี้และความไม่เป็นธรรมในสังคม  ครั้งนั้นก็ไม่รู้ท่านจะตายนะ”

         เพียง ๑๗ วันหลังเดินทางกลับจากไปร้องเรียนที่กรุงเทพมหานคร พร้อมกับความตั้งใจไปเยี่ยมบุตรชายคนโตที่หนองบัวลำภู  กระทั่งวันที่ ๑๒ มีนาคม ๒๕๕๓ วงการตำรวจไทยก็ต้องสูญเสียนายตำรวจมือดีไปตลอดกาล เมื่อ พ.ต.อ. สมเพียร เอกสมญา ผกก.สภ. บังนังสตา ถูกลอบวางระเบิดขณะลาดตระเวนอยู่ในพื้นที่หมู่บ้านทับช้าง ตำบลตลิ่งชั่น อำเภอบันนังสตา จนได้รับบาดเจ็บสาหัสและเสียชีวิตในเวลาต่อมา

         “ผมไม่อยากเป็นวีรบุรุษ และจะไม่ขอตายในชุดนักรบ”

       คำกล่าวสุดท้ายของจ่าเพียรสะท้อนให้เห็นเส้นทางชีวิตที่แขวนอยู่บนเส้นด้ายมาตลอดของนายตำรวจคนหนึ่ง

“เขาภูมิใจในอาชีพตำรวจ เคยพูดว่าจะไม่ยอมตายในเครื่องแบบ วันนี้เขาลืมคำพูดตรงนี้ไป แต่ก็ภูมิใจที่เขาทำหน้าที่จนถึงนาทีสุดท้ายของชีวิต”

คือ...คำกล่าวลาของ "ภรรยาคู่ชีวิต"

พ.ต.อ.สมเพียร เอกสมญา ครั้งเดินทางไปกรุงเทพฯ เพื่อรับรางวัลตำรวจดีเด่นต้นแบบประจำปี ๒๕๕๑ จากมูลนิธิบุณยะจินดา และมีสื่อมวลชนขอสัมภาษณ์พิเศษแถวบ้านเพื่อน ย่านวัชรพล รามอินทรา (ภาพจากครอบครัวจ่าเพียร)

พิมพ์ชนา เอกสมญา

"ก่อนหน้านี้ ผมเคยเห็นน้ำตาพ่อครั้งเดียวในชีวิต" ชุมพล เอกสมญา

ครอบครัว 'เอกสมญา' ในวันที่ไร้เสาหลักของครอบครัว

ตั้งใจบันทึกภาพร่วมกับ 'หลานรัก' (ภาพจากครอบครัวจ่าเพียร)

ภรรยา 'จ่าเพียร' กับ 'หลานรัก'

วันที่ 'สูญเสีย' ก็เป็นวันที่ได้รับ 'กำลังใจ' มากมายจากทั่วทุกสารทิศ