แอนนา คาเรนินา (อังกฤษ: Anna Karenina; รัสเซีย: Анна Каренина; บางครั้งเรียกว่า อันนา คาเรนิน  หรือ Anna Karenin เป็นนวนิยายแนวโศกนาฏกรรมโรแมนติก บทประพันธ์โดยลีโอ ตอลสตอย นักประพันธ์ชาวรัสเซีย ตีพิมพ์ครั้งแรกเป็นตอน ๆ นับจากปี ค.ศ. 1873 ถึงปี ค.ศ. 1877 ในนิตยสาร The Russian Messenger ของรัสเซีย ตอลสตอยมีปัญหากับบรรณาธิการนิตยสาร มิคาอิล คัทคอฟ เกี่ยวกับตอนอวสานของเรื่อง แต่ท้ายที่สุดแล้วนวนิยายเล่มนี้ก็ได้ตีพิมพ์ในรูปเล่มหนังสือในปี ค.ศ. 1878

นวนิยายเป็นผลงานชิ้นเอกแห่งโลกวรรณกรรมตะวันตก และยังเป็นสุดยอดนวนิยายอันดับหนึ่งที่ได้รับคะแนนเป็นเอกฉันท์จากการจัดอันดับของนิตยสารไทม์

มีการวิเคราะห์ว่า เรื่อง แอนนา คาเรนินา ว่า ลีโอ ตอลสตอยได้วางเค้าโครงเรื่องแบ่งออกเป็น 2 ส่วนคือ

ส่วนหนึ่งนั้นเป็นเรื่องราวชีวิตจริงของหญิงสาวที่เป็นดาวเด่นแห่งแวดวงสังคมรัสเซีย คือ แอนนา คาเรนินา ที่แต่งงานแล้วแต่กลับมีสัมพันธ์ฉันท์ชู้สาวกับชายอื่นที่ไม่ใช่สามีจนกลายเป็นเรื่องอื้อฉาว

และอีกส่วนหนึ่งเรื่องเป็นเรื่องราวความรักของ เลวิน  ชายหนุ่มผู้มีอารมณ์อ่อนไหว ส่วนนี้ ลีโอ ตอลสตอลได้ประพันธ์ขึ้นตามเหตุผลในด้านปรัชญาส่วนตัว เนื้อเรื่องกล่าวถึงเรื่องราวรักใคร่ซาบซื้งและดื่มด่ำในห้วงความรักของแอนนา และเลวิน ตลอดจนกล่าวถึงเรื่องราวฉาวโฉ่และเศร้าสลด

.................................................................

เรื่องย่อ แอนนา คาเรนิน่า (Anna Karenina)

แอนนา คาเรนิน่า (เป็นภรรยาของ อเลกซี) ตั้งใจเดินทางจากเมือง เซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก มาที่กรุงมอสโคว เพื่อเยี่ยมพี่ชายตนเอง (สเตฟาน โอบรอนสกี้) เนื่องจากทราบข่าวว่า พี่ชายกำลังมีเรื่องระหองระแหงกับภรรยา (ดอลลี่) และเพื่อช่วยหาทางไกล่เกลี่ย เพราะแอนนากับพี่ชายนั้นมีความสนิทสนมและให้ความเคารพเชื่อฟังต่อกันอยู่ไม่น้อย แต่การเดินทางมาในครั้งนี้กลับทำให้เธอได้รู้จักกับ เคานท์ วรอนสกี้ เป็นชายหนุ่มรูปงามและขุนนางในสังคมชั้นสูงของรัสเซีย แต่ วรอนสกี้ กำลังมาติดพันอยู่กับ กิตตี้ น้องภรรยาของพี่ชายแอนนา แอนนาก็เห็นว่าสองคนนี้กำลังคบดูใจกันเธอก็เห็นดีเห็นงามด้วย

 กิตตี้ เป็นสาวสวยรูปงาม จึงมีคนมานิยมชมชอบเธออยู่หลายคน รวมทั้ง คอนสแตนติน เลวิน ชายหนุ่มชนชั้นสูง 

แต่กิตตี้ก็ไม่ให้ความสนใจแก่เขา และปฏิเสธความรักของ คอนสแตนติน เลวิน แต่เธอก็มีใจเอนเอียงหลงรักกับ เคานท์ วรอนสกี้

ช่วงที่แอนนามาอยู่ที่มอสโควเป็นการชั่วคราวนี้เอง เธอจึงมีเรื่องต้องให้การช่วยเหลือ กิตตี้ กับ วรอนสกี้ สมหวังในความรักกันด้วย

แต่เมื่อ วรอนสกี้ เห็น แอนนา ตั้งแต่แรกที่พบกับเธอนั้น เขากลับหลงรักเธออย่างหมดใจ  เขาไม่ได้รักกับ กิตตี้แต่อย่างใด ซึ่งแอนนาก็รู้ดี

แอนนาก็ยิ่งอึดอัดลำบากใจ เพราะเธอมิใช่ตัวคนเดียว หากแต่ยังมีสามีและลูกแล้ว คือ อเลกซี่ และ เซอโยซา อยู่ทั้งคนที่เมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก

เมื่อแอนนาต้องเดินทางกลับบ้าน วรอนสกี้ ได้ขอติดตามเธอเพื่อไปส่งกลับถึงบ้าน แต่ วรอนสกี้ ก็ติดตามกลับไปด้วยและพักอยู่ในเมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กเป็นเวลานาน เพื่อที่เขาจะได้หาโอกาสได้พบปะรู้จักกับแอนนามากขึ้น

คนทั้งสองมักไปไหนมาไหนด้วยกัน จึงทำให้มีผู้คนเห็นคนทั้งสองคนหาสมาคมกันอยู่ลับๆ หรือไม่ก็ไปดูละครกันสองต่อสอง เรื่องราวที่เกิดขึ้นนี้จึงตกเป็นขี้ปากให้ผู้คนในเมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กนำไปซุบซิบนินทากัน  

ด้านอเลกซี่ สามีของแอนนาทราบเรื่องก็ได้พยายามขอร้องห้ามมิให้แอนนาประพฤติตัวเช่นนั้นอีก เพราะจะนำมาซึ่งการเสื่อมเสียเกียรติยศชื่อเสียงแก่วงศ์ตระกูล เขาจึงห้ามมิให้แอนนาแอบหนีไปเที่ยวกันสองต่อสองอีก และห้ามมิให้แอนนาเปิดบ้านรับรองแก่ วรอนสกี้ อีก  และบอกให้แอนนาเห็นแก่ลูกของเขาที่ยังเล็กอยู่

จริงๆ แล้ว อเลกซี นั้นไม่ได้หึงหวงแอนนาแต่ประการใด แต่เพราะต้องการรักษาชื่อเสียงเกียรติยศของตนในวงสังคมชั้นสูงที่เกิดจากการประพฤติตัวไม่เหมาะสมของแอนนาภรรยาของตน

ด้านแอนนาก็พยายามระงับยับยั้งใจชั่งใจตนเอง แม้จะรู้ตัวอยู่เต็มอกว่าเธอมีใจหลงรักวรอนสกี้อยู่จนหมดทรวงแล้วก็ตาม เธอก็ฝืนใจรับปากอเลกซี่ไปว่าจะปฏิบัติตามคำร้องขอของสามีตนเอง แล้วเรื่องความสัมพันธ์ฉันท์ชู้สาวของแอนนาและวรอนสกี้ก็เงียบหายไปชั่วขณะ แต่แล้วแอนนาก็ยังแอบติดต่อกับวรอนสกี้อย่างลับๆ ตลอดมา...

อเลกซี่ ยิ่งโกรธขึ้ง คงทำได้แต่เพียงกักบริเวณแอนนาไว้แต่เพียงในบ้าน เพราะเป็นสิทธิ์ของเขาตามบทบาทของการเป็นสามีที่พึงจะทำได้

ทำให้ อเลกซี่ ว้าวุ่น ครุ่นคิดและกลัดกลุ้มใจมาก ที่ไม่สามารถคัดคานหรือหักห้ามใจของภรรยาตนเองได้ ได้คิดการณ์ไปต่างๆนานา ทั้งเตรียมการหย่าร้าง หรือ การขอท้าดวลกับชายชู้ เพื่อเป็นการรักษาเกียรติยศชื่อเสียงของตนเองไว้

ด้าน เลวิน ซึ่งถูกกิตตี้ปฏิเสธความรักไปแล้วนั้น เขาก็เดินทางกลับไปยังคฤหาสน์ในชนบท แล้วใช้ชีวิตที่หมกมุ่นอยู่แต่กับไร่นา ได้ทำงานร่วมกับเหล่าแรงงานทาส และร่วมต่อสู้เรียกร้องเรื่องปัญหาแรงงานกับชาวไร่ชาวนา  นอกจากนี้เขายังมีความสนใจศึกษาเกี่ยวกับปรัชญาของชีวิตอย่างจริงจัง เขายังได้ฟื้นฟูระบบสหกรณ์ให้แก่ชุมชนขึ้นมาใหม่ และเผยแร่ความรู้ให้แก่คนรุ่นใหม่ของสังคมแห่งนั้น

เลวิน นั้นรู้ว่า กิตตี้ ยังมิได้แต่งงาน เขาจึงเดินทางไปมอสโคว เพื่อหวังว่าจะไปหา กิตตี้ ด้วยใจรักและมีเป้าหมายในการครองชีวิตคู่กับหล่อน

ส่วนเรื่องของ แอนนา ยังคงไม่สามารถหักห้ามใจตนเองได้ ตามคำร้องขอของสามี จึงยังแอบคบหากับ วรอนสกี้ จนในที่สุดเกิดตั้งครรภ์ขึ้นมา  เมื่อแอนนาทราบว่าตนตั้งครรภ์ก็จึงบอกข่าวให้ วรอนสกี้ ทราบเรื่อง เพื่อจะให้เขาได้แสดงความรับผิดชอบอย่างใดอย่างหนึ่ง

แม้จะรู้ดีว่าแอนนาและอเลกซี่ยังกินอยู่ด้วยกันฉันท์สามีภรรยา แต่วรอนสกี้ก็ยังเกรงว่าปัญหาจะเกิดขึ้นกับตน จึงบอกให้แอนนาไปขอหย่าขาดกับสามีเธอก่อน เขาจึงจะแต่งงานด้วยได้

แอนนาก็กล้ำกลืนฝืนใจไปพูดกับอเลกซี่ ทั้งๆ ที่รู้ว่าอะไรจะเกิดขึ้น แต่อเลกซี่แสดงท่าทีเย็นชา เฉยเมย และตอบว่า เด็กในครรภ์นั้นคือลูกของอเลกซี่เอง

สาเหตุที่อเลกซี่จำต้องยืนกรานเช่นนั้น ก็เพื่อกู้เกียรติยศศักดิ์ศรีของตนเองกลับคืนมา เพราะเขาต้องการให้เรื่องราวข่าวลือในแวดวงสังคมชั้นสูงนั้นยุติลงไป และโลกก็จะได้ไม่ต้องรับรู้ถึงพฤติกรรมอันน่าอับยศอดสูของภรรยาตนเอง พร้อมทั้งปฏิเสธที่จะให้ศาลเป็นผู้ตัดสินปัญหาอีกด้วย

อเลกซี่ยังขู่แอนนาด้วยว่า ถ้าหากแอนนายังประพฤติตัวนอกใจสามีเช่นนั้นอีก เขาก็จะพรากลูกชายนั้นไปจากนางด้วย

ในคืนหนึ่ง อเลกซี่มีนัดหมายไปทำกิจธุระนอกบ้าน แอนนาซึ่งทราบข่าวล่วงหน้ามาก่อนแล้ว จึงได้นัดหมายเวลาให้ วรอนสกี้แอบมาหาเธอที่บ้าน...!?

แต่เผอิญว่า...อเลกซี่ออกจากบ้านล่าช้ากว่าเวลาที่นัดหมาย ทำให้คนทั้งสองเผชิญหน้ากันที่ประตูบ้าน ...

อเลกซี่ เมื่อเห็นพฤติการณ์เช่นนั้นของภรรยา ก็โกรธเคืองแอนนามากที่ไม่ยอมรักษาสัญญา เขาจึงตัดสินใจหย่าขาดจากแอนนา แต่ก็จะกักตัวบุตรชายเอาไว้ไม่ให้ยอมให้แอนนาได้พบตัวบุตรชาย (เซอโยซา) ซึ่งแอนนาถือว่าเป็นดวงใจสุดที่รักของเธอยิ่งนัก

ข่าวการเตรียมการหย่าร้างของครอบครัวในชนชั้นสังคมชั้นสูงของเมืองนี้เป็นที่เรื่องลือโจษจันกันไปทั่ว สังคมเกิดข้อสงสัยตั้งคำถาม ส่วนการฟ้องหย่าก็ไม่แล้วเสร็จสักที ในขณะที่ท้องของแอนนาก็ยิ่งโตขึ้นทุกวันๆ กำหนดคลอดของแอนนาก็ใกล้เข้ามาทุกขณะ ในขณะเดียวกันที่อเลกซี่ก็กำลังจะเข้ารับตำแหน่งทางการเมืองสำคัญอีกด้วย

อเลกซี่จึงต้องการจะจัดการปัญหาทุกอย่างเกี่ยวกับตัวเองให้จบสิ้นอย่างใสสะอาดหมดจดเสียก่อน

แอนนาคลอดบุตรออกมาเป็นเพศหญิง แล้วเธอก็ล้มป่วยลง อเลกซี่เมื่อคลายความเจ็บแค้นที่เกิดขึ้นลงได้บ้างก็เห็นใจแอนนาและอนุญาตให้แอนนาไปพบปะกับวรอนสกี้ ได้ เพราะเขาคิดว่า ภรรยาตนเองป่วยอาการหนักขนาดนั้นคงไม่มีชีวิตรอดแน่ๆ จึงยินยอมให้ภรรยาไปพบกับชู้รักได้

แต่แอนนากลับมีอาการที่กระเตื้องดีขึ้น จนหายเป็นปกติ เมื่อหายดีแล้วแอนนาก็ตัดสินใจเดินทางหนีออกจากบ้านไปอิตาลีกับวรอนสกี้ พร้อมด้วยลูกสาวที่เพิ่งคลอด

ที่อิตาลี.. วรอนสกี้ก็ยังแสดงพฤติกรรมเจ้าชู้อยู่อีก ทำให้ครอบครัวอยู่ร่วมกันอย่างไม่มีความสุข ทั้งคู่จึงตัดสินใจเดินทางกลับรัสเซีย มาใช้ชีวิตด้วยกันที่คฤหาสน์ของวรอนสกี้

อเลกซี่มุ่งหน้าทำงานด้านการเมืองต่อไปโดยไม่สนใจเรื่องของภรรยาที่แอบคบชู้สู่ชาย แม้การหย่าร้างจะยังไม่แล้วเสร็จก็ตาม อเลกซี่ไม่สนใจเรื่องดังกล่าวแล้ว ประกอบกับแอนนาก็ไม่ได้อาศัยอยู่ที่คฤหาสน์ร่วมกับอเลกซี่แล้ว

ส่วนแอนนานั้นต้องทุกข์ระทมใจยิ่งนัก เมื่อถูกสังคมประณามตราหน้าเช่นนั้นแล้ว เธอก็ไม่กล้าสู้หน้าใครๆ ในวงสังคมอีกแล้ว เมื่อต้องการพบหน้าลูกชาย เธอก็ต้องแอบหลบหน้าผู้คนเข้ามาในเมือง แล้วยังต้องหลบหน้าเพื่อไม่เจอกับ อเลกซี่ ด้วย  แล้วแอนนายังต้องทุกข์ใจที่ไม่มีเพื่อนบ้านที่พูดคุยคบหาอีกด้วย แอนนาจึงต้องการให้วรอนสกี้อยู่เป็นเพื่อนเธอได้พูดคุยและใกล้ชิดกับเธอมากยิ่งขึ้นเพื่อคลายความเหงาใจ

แต่วรอสกี้นั้นกลับทำตัวห่างเหินจากแอนนามากขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งแอนนาจับได้ว่าวรอนสกี้กำลังติดพันอยู่กับหญิงอื่น  วึ่งทั้งสาวและสวยกว่าแอนนามาก

แอนนาเริ่มถอดใจ หมดอาลัยตายอยากในชีวิตรัก จนเธอก็ไม่มีกำลังใจ และไม่ยอมดูแลเลี้ยงดูลูกสาวที่ยังเป็นเด็กเล็ก

วันหนึ่ง...แอนนาไม่อาจทนทุกข์ใจอยู่เช่นนั้นได้ เรื่องราวในความคิดต่างถาโถมเข้ามา เธอจึงเดินทางออกจากบ้านไปยืนอยู่ที่ชานชลาสถานีรถไฟด้วยใจเหม่อลอย แอนนาคิดถึงชายคนหนึ่งในอดีตที่วิ่งไปให้รถไฟทับตาย ภาพนั้นเข้ามาในความทรงจำของแอนนา ในขณะที่เธอก็คิดใคร่ครวญอย่างหมดความหวังในชีวิต ครั้นเมื่อรถไฟวิ่งเข้ามาในสถานี แอนนาก็กระโจนเข้าไปในรางรถไฟ.........

วรอนสกี้ เมื่อสูญสิ้นแอนนาไป ความรู้สึกที่เคยรักแอนนาอย่างมากในอดีตก็พลอยหมดไปด้วย เขาจึงเข้าไปรับราชการทหาร อย่างไม่กลัวความตายมาเยือนชีวิตของเขา

ฝ่ายเลวินดูจะเป็นผู้ที่สมหวังในชีวิต เพราะได้แต่งงานกับ กิตตี้ อย่างสมความปรารถนา ยิ่งมีกิตตี้เป็นกำลังใจอยู่เคียงข้าง เขาก็ยิ่งมีความมานะในการสร้างฐานะตัวเองต่อไป

 .................................................................

นวนิยายเรื่อง แอนนา คาเรนินา จบลงด้วยโศกนาฏกรรมของหญิงสาวคนหนึ่ง(แอนนาซึ่งเป็นตัวเอกของเรื่อง)ที่เริ่มก่อตัวด้วยความรัก แม้เธอจะรู้ว่าเธอมีครอบครัวอยู่ก่อนแล้ว แต่เมื่อเรื่องราวเริ่มผูกปมมากขึ้น ก็ไม่สามารถหาทางหนทางคลี่คลายปัญหาชีวิตของตนเองได้

แอนนานั้นรู้ตัวดีว่า การกระทำของตนเป็นเรื่องราวที่ผิดจริยธรรมอย่างยิ่ง โดยเฉพาะการดำรงตนอยู่ในสังคมชั้นสูงของรัสเซีย ที่มีความเป็นอยู่อย่างหรูหรา

นิยายเรื่องนี้จะค่อยๆ โน้มน้าวอารมณ์ของผู้อ่านให้กระชับเข้าไปทีละนิดๆ ให้ลุ่มหลงไปกับอารมณ์รักของแอนนา แล้วก็เสมือนว่าผู้อ่านเริ่มถูกมัดตรึงเข้ากับอารมณ์ของแอนนานั้นเข้าไปด้วย

การแสวงหาทางออกดูจะยุ่งยาก เพราะตกอยู่ภายใต้ความกดดันและความคาดหวังของสังคม โดยเฉพาะการรักษาเกียรติยศชื่อเสียงของตนเอง และความคาดหวังในด้านการเมืองจากการเข้าเล่นการเมืองของอเลกซี่ เป็นแรงกดดันให้แอนนาต้องรีบหาทางออกหรือใช้จริยธรรมเป็นเครื่องนำการตัดสินใจ

แล้ว....ความรัก ความปรารถนาที่มีต่อคนรักล่ะ ....? ก็เป็นสิ่งสำคัญ เพราะคนเราจะอยู่ด้วยกันได้ก็ด้วยความรัก

แต่เมื่อแอนนาได้มาซึ่งความรักตามที่ตนเรียกร้องแล้ว ก็ไม่สามารถที่จะครอบครองให้อยู่ในใจตนเองได้ เพราะความปรารถนาในความใคร่ของคน(สรอนสกี้)ยังไม่มีที่สิ้นสุด

คงมีแต่เพียงความตายเท่านั้นที่จะทำให้ทุกอย่างยุติลงได้ ความตายที่เป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่ตัวละครเอกเลือกเดิน ดั่งความตายของแอนนาในตอนท้ายของเรื่อง

ขณะเดียวกันที่ มีการเสนอทางเลือกอื่น โดยแสดงให้เห็นถึงความรักอีกคู่หนึ่ง ด้วยความไม่รีบเร่ง รีบร้อนหรืออยากได้(ความโลภ)เกินไปนักของเลวินกับกิตตี้ (ต่างหาก) ที่พึงจะทำให้เกิดความสมหวังในชีวิตคู่

ลีโอ ตอลสตอย แทบจะเรียกได้ว่าเป็นนักเขียนคนเดียวในโลกนี้ ที่ถือกำเนิดมาในสังคมชั้นสูงย่อมมีความเข้าใจในชีวิตของสังคมชั้นสูงรัสเซียเป็นอย่างดี การผูกเรื่องและการดำเนินเรื่องจึงทำให้เห็นได้ว่า สังคมชั้นสูงมีความกดดันเพียงใด จริยธรรมจะต้องสูงส่งกว่าสามัญชนเพียงใด

ในขณะที่ชีวิตจริงของ ลีโอ ตอลสตอย ก็เป็นผู้ที่เห็นแย้งกับสังคมรัสเซียมาโดยตลอด เขาเป็นผู้ที่ออกไปใช้ชีวิตทำไร่ทำนา และสร้างสรรค์สังคมใหม่ เป็นการปฏิวัติรัสเซียรูปแบบใหม่อย่างเงียบๆ ทำแบบค่อยเป็นค่อยไป เป็นการปฏิวัติยุคสมัยที่ต่อมาถูกนำไปเป็นตัวอย่างแก่ มหาตมะ คานธี(Gandhi)  และ มาร์ติน ลูเธอร์ คิง จูเนียร์ (Martin Luther King, Jr.)

แนวคิดปรัชญาจากการสร้างตัวละครในนวนิยายเรื่อง แอนนา คาเรนินา นี้เองที่ทำให้คณะกรรมการพิจารณาตัดสินรางวัลโนเบล ครั้งแรกของโลกอาจมองว่า  ไม่เป็นการทำให้จิตใจผู้อ่านสูงส่งขึ้น (แม้จะเป็นเครื่องสะท้อนสภาพชีวิตของผู้คนในสังคมได้ดีเพียงใดก็ตาม) จึงทำให้ไม่ได้รับรางวัลนั้นเลย (อัลเฟรด โนเบล ได้กำหนดการตัดสินมอบรางวัลไว้ว่า“ต้องตรงกับลักษณะที่เป็น Idealistic Tendency หรือ ต้องเป็นงานเขียนเพื่อยกระดับจิตใจของมนุษย์ให้สูงขึ้น”)

แม้ต่อมานวนิยายเรื่องจะกลายเป็นที่ยอมรับของคนทั้งโลกต่อมาก็ตาม

Anna Karenina :  “One of The Greatest Love Stories in World Literature”

.................................................................

ท่านสามารถชมภาพยนตร์เรื่อง แอนนา คาเรนินา นำแสดงโดย Sophie Marceau  Sean Bean  Alfred Molina ทาง http://www.youtube.com  หรือ ตัวอย่างของภาพยนตร์ได้ทีนี่