มิตรภาพต่างวัยบนเส้นทางสายขอนแก่น – หลวงพระบาง (๓)

.

.

หมอกยามเช้าแห่งเดือนธันวาคมยังคงลอยอ้อยอิ่งเหนือลำน้ำโขง ลำน้ำแห่งความศรัทธาของผู้คนสองฟากฝั่ง เชื่อมโยงสายสัมพันธ์ให้มั่นคงและยั่งยืน เหมือนหนึ่งสายธารแห่งมิตรภาพต้อนรับสู่ดินแดนจำปางาม 

ตราบใดที่เรายังมีชีวิตอยู่ต่างแสวงหาสิ่งที่ต้องการ การเดินทางท่องเที่ยวยังเป็นปัจจัยสำคัญที่หล่อเลี้ยงแนวคิดจินตนาการให้คงอยู่กับเราตลอดไป  ด้วยระยะทาง 25 กิโลเมตร กับเวลาไม่ถึง 20 นาที จากสะพานมิตรภาพไทย – ลาว พาคณะเราเดินทางถึงตัวเมืองเวียงจันทน์ในวันที่การจราจรไม่เร่งรีบ

เวียงจันทน์ในวันนี้เหมือนสาวสมัยใหม่ที่แต่งแต้มสีสันงดงามแต่แฝงไปด้วยกลิ่นอายของความเป็นพื้นถิ่น ทั้งอาคารบ้านพักอาศัยถูกออกแบบด้วยรูปทรงสมัยใหม่ตามริมถนนสายสำคัญภายในตัวเมือง เช่นเดียวกับวิถีวัฒนธรรมสมัยใหม่ได้แทรกเข้ามาในวิถีชีวิตประจำวันของชาวลาวภายใต้ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ยึดถือไว้อย่างเหนียวแน่น

ถนนภายในนครเวียงจันทน์ มีอาคารสมัยใหม่ขึ้นแทรกอยู่เป็นระยะ

ลาว : ชาติพันธุ์และการดำรงอยู่

มาถึงเวียงจันทน์ก่อนจะเลาะเลียบถึงหลวงพระบาง ใคร่กล่าวถึงความเป็นมาของชาติพันธุ์ดินแดนแห่งน้ำใจงามสักเล็กน้อย ก่อนจะเดินทางต่อไปครับ

ลาวหรือ “สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (Lao People’ Democratic Republic)” ที่เป็นชื่อเรียกอย่างเป็นทางการ มีพื้นที่ทั้งหมด 236,800 ตางรางกิโลเมตร  มีประชากรทั้งสิ้น 7 ล้านคน แบ่งเขตพื้นที่ตามลักษณะภูมิประเทศออกเป็น 2 ส่วน คือลาวเหนือ และลาวใต้

ลาวเหนือ ครอบคลุมพื้นที่แขวงหลวงพระบาง อุดมไช  หลวงน้ำทา หัวพัน เชียงขวาง เวียงจันทน์ ไชยบุรี พงสาลี บ่อแก้ว เขตการปกครองพิเศษไชยสมบูรณ์ และเขตการปกครองพิเศษนครเวียงจันทน์ (กำแพงนครเวียงจันทน์) เป็นศูนย์กลางปกครองประเทศ   

ลาวใต้มีเมืองสำคัญ คือ จำปาสัก สะหวันเขต สาละวัน เซกอง บอลิคำไซ คำม่วน และอัตตะปือ 

ลาวมีชนเผ่าอาศัยอยู่ในประเทศมากกว่า 49 ชนเผ่า จึงแบ่งพื้นที่ตามลักษณะของชนเผ่าและความสูงของถิ่นอาศัยเป็น 3 กลุ่ม คือ ลาวลุ่ม ลาวเทิง และลาวสูง

กลุ่มลาวลุ่ม  ประกอบด้วย ชนเผ่าลาว พวน ลื้อ ผู้ไท ไทดำ ไทแดง ยวน ลักษณะของบ้านพักอาศัยขนาดใหญ่มีพื้นสูง ปลูกอยู่ตามที่ราบลุ่มแม่น้ำโขงและแม่น้ำสายต่าง ๆ ในลาว นับถือศาสนาพุทธ กินข้าวเหนียว มีอาชีพทำนา เลี้ยงสัตว์ หัตถกรรม ค้าขาย โดยมีภาษาพูดและภาษาเขียนเป็นภาษาราชการของลาวในปัจจุบัน

 กลุ่มลาวเทิง ประกอบด้วย ชนเผ่าขมุ ละเวน ตรี ยะเหิน ตะโอย อะลัก มีถิ่นฐานอยู่ตามที่ราบสูงและเขตภูดอยตามเขตที่ราบสูงทั่วประเทศ  นับถือผี ประกอบอาชีพทำไร่ ล่าสัตว์ เก็บของผ้าป่า ใช้ภาษาตระกูลมอญ-เขมรในการสื่อสาร

กลุ่มลาวสูง เป็นกลุ่มชนที่มีมากกว่าเผ่าอื่น ใช้ภาษาแตกต่างกัน ประกอบด้วย ม้ง และเย้า นอกจากนั้นยังมีเผ่าแลนแตน ข่า บิลู รวมทั้งเผ่าพูน้อย ก้อ มูเซอ โลโล กุ่ย อาศัยอยู่ในเขตลาวเหนือตั้งแขวงพงสาลีถึงแขวงคำม่วน

 หลังเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี พ.ศ. 2518 ทำให้ลาวปิดประเทศมานานกว่า 16 ปี จนในปี 2534 จึงเปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวได้เข้ามาสัมผัสธรรมชาติอันบริสุทธิ์ วิถีชีวิตความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย ความมีน้ำใจไมตรีที่ดีคือมนต์เสน่ห์ที่ชวนให้นักท่องเทียวจากทุกมุมโลกต่างถวิลหาเสมอเมื่อได้มาเยือนแผ่นดินลาว

การเดินทางสู่เมืองลาวในปัจจุบันนักท่องเที่ยวสามารถเลือกใช้บริการได้หลายเส้นทาง ทั้งทางเครื่องบิน รถประจำทาง รถยนต์ส่วนตัว ผ่านบริษัทท่องเที่ยว และเดินทางทางเรือ แล้วแต่ท่านจะสะดวกและจำนวนเงินในกระเป๋าของท่าน แต่ละเส้นทางนั้นก็ให้บรรยากาศที่แตกต่างกันออกไป

ทางเข้าสนามบินนานาชาติวัดไต นครเวียงจันทน์

การเดินทางโดยเครื่องบินนั้นลาวมีสนามบินภายในประเทศ 2 แห่ง คือ สนามบินนานาชาติวัดไตที่นครหลวงเวียงจันทน์ และสนามบินนานาชาติหลวงพระบาง มีสายการบินที่ให้บริการ คือ สายการบินลาว สายการบินไทย และสายการบินบางกอกแอร์เวย์ 

การเดินทางโดยรถโดยสารประจำทาง สามารถนั่งรถไฟหรือรถปรับอากาศจากกรุงเทพฯ มาลงที่หนองคาย จากนั้นจึงนั่งรถโดยสารประจำทางจากหนองคายถึงเวียงจันทน์ นอกจากนั้นยังมีรถโดยสารจากจังหวัดขอนแก่นและขอนแก่นมุ่งตรงถึงเวียงจันทน์ได้เช่นเดียวกัน จากนั้นจึงต่อรถโดยสารประจำทางไปยังหัวเมืองภายในลาว

การเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัวโดยขอหนังสืออนุญาตใช้รถยนต์ระหว่างประเทศ และต้องเสียภาษีนำรถยนต์เข้าประเทศ แต่วิธีนี้ต้องใช้ความระมัดระวังเป็นพิเศษ เพราะต้องขับรถชิดขวา อาจทำให้ไม่เคยชินกับระบบจราจรภายในประเทศ แต่สำหรับมือเซียนแล้วอาจบอกว่าเรื่องธรรมดา

สำหรับนักท่องเที่ยวที่ยังไม่เคยมาเที่ยวลาวอาจใช้บริการทัวร์ภายในประเทศ ไม่ต้องกังวลเรื่องการประสานงาน การเดินทาง ที่พัก และอาหารการกิน แต่อาจมีข้อจำกัดในเรื่องเวลาในการเที่ยวชมสถานที่ในแต่ละแห่งเพราะเดินทางเป็นหมู่คณะ

ส่วนท่านที่ต้องการสัมผัสบรรยากาศสองฝั่งแม่น้ำโขง อาจใช้บริการทางเรือจากอำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย ข้ามแม่น้ำโขงมาขึ้นเรือต่อที่เมืองห้วยทราย นั่งเรือตามลำน้ำโขงแล้วพักค้างคืนที่เมืองปากแบ่ง 1 คืน แล้วจึงเดินทางต่อไปยังเมืองหลวงพระบาง ก็ได้บรรยากาศอีกแบบหนึ่งนะครับ

.

ถนนหมายเลข 13 : เลาะเลียบลำโขงถึงหลวงพระบาง

ผมได้กล่าวถึงลักษณะชาติพันธุ์ของลาวและการเดินทางมาเยือนอย่างย่อ ๆ ก่อนที่จะเดินทางไปตามเส้นทางมิตรภาพต่างวัยจากขอนแก่นถึงหลวงพระบาง ซึ่งตอนนี้ยังไม่ถึงครึ่งทางเลยครับ มีคณะลูกทัวร์หลายท่านติดตามอ่าน แล้วก็บอกว่าไปข้างหน้าไว ๆ เด้อ โดยเฉพาะครูวีระ สุดสังข์ บอกว่าเมื่อไหร่จะนำภาพหล่อ ๆ มาลงบ้าง

ในตอนนี้ผมและคณะยังอยู่ที่นครหลวงเวียงจันทน์เมืองหลวงของลาว เมืองหน้าด่านสู่การท่องเที่ยวในเขตลาวเหนือ เวียงจันทน์ในวันนี้ยังคงให้ความสำคัญกับการโฆษณาประชาสัมพันธ์ ทั้งด้านการท่องเที่ยวและการโฆษณาสินค้าต่าง ๆ ตามหน้าร้านจำหน่ายรถยนต์ รถจักรยานยนต์ หรือร้านขายเครื่องมือสื่อสารมักจะมีภาพโฆษณาและข้อความที่สื่อความหมายอย่างชัดเจน บางครั้งเห็นเพียงรูปภาพก็เดาออกแล้วว่าเป็นสินค้าประเภทใด แต่ป้ายที่ชาวลาวภาคภูมิใจเป็นที่สุดเห็นจะเป็นป้ายฉลองชัยของการก้าวเข้าสู่ปีที่ 450 นครหลวงเวียงจันทน์ ทั้งเป็นขนาดใหญ่ตามรายทางและธงทิวที่ประดับตามเสาไฟฟ้าทั่วไปในเมือง

.

จากเวียงจันทน์รถของเราจอดรับสัมภาระและเครื่องใช้จำเป็นที่นอกตัวเมือง จากนั้นจึงออกเดินทางไปตามเส้นทางหมายเลข 13 (เวียงจันทน์ – หลวงพระบาง) ในขณะที่ฝ่ายบริการได้เสิร์ฟอาหารเช้าที่เรียกว่า “ข้าวจี่” หรือขนมปังฝรั่งเศส เป็นขนมปังผ่าซีกสอดไส้ด้วยเนื้อ ผัก แตงกวา น่ารับประทานมากครับ ถือว่าเป็นต้นตำหรับอย่างแท้จริง  

.

ข้าวจี่ลาว อาหารเช้าที่วิเศษที่สุด

.

หลายท่านอาจคุ้นเคยกับอาหารประเภทนี้ตามตลาดเช้าและตลาดมืด (ตลาดค่ำ) ทั้งในเมืองลาวและตามจังหวัดที่มีพื้นที่ติดแม่น้ำโขง เช่น หนองคาย นครพนม มุกดาหาร หรืออุบลราชธานี อาหารเหล่านี้น่าจะได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมการกินของฝรั่งเศสเมื่อครั้งที่มีอิทธิพลในแถบนี้

แวะเติมพลังก่อนออกเดินทางจากเวียงจันทน์

รถออกนอกเขตนครหลวงเวียงจันทน์ “คุณตีบ” ไกด์สาวได้เล่าถึงความเป็นมาของถนนสายหมายเลข 13 หรือที่ชาวลาวเรียกว่า “ทางลดแห่งชาดหมายเลก 13”  ชื่อย่อว่า ท.13 เป็นถนนสายสำคัญที่ก่อสร้างโดยฝรั่งเศสในยุคที่เข้ามาครอบครองอินโดจีน

เส้นทางของถนนหมายเลข 13 จะเริ่มจากเมืองไซ่ง่อน ประเทศเวียตนาม ตัดผ่านเข้าสู่กัมพูชาเข้าสู่ลาวแขวงจำปาสักในเขตลาวใต้  เลาะเลียบลำน้ำโขงมาถึงเวียงจันทน์ ผ่านเส้นทางเลี้ยวลดของขุนเขากว่า 4000 โค้ง ก่อนจะถึงเมืองหลวงพระบาง  ในบางเวลาชาวลาวเรียกถนนสายนี้ว่า “เส้นทางสายอาณานิคมที่ 13” อาจเป็นอนุสรณ์แห่งความทรงจำก็เป็นได้  

 ถนนสายหมายเลข 13 ช่วงจากเวียงจันทน์ถึงหลวงพระบางมีความยาว 388 กิโลเมตร ปัจจุบันได้รับการปรับปรุงซ่อมแซมเพื่อความสะดวกสำหรับการขนส่งโดยรถยนต์ภายในประเทศ ใช้เวลาในการเดินทางโดยรถโดยสารประจำทางภายในประเทศจากเวียงจันทน์ถึงหลวงพระบางประมาณ 10 – 12 ชั่วโมง

คณะเราเดินทางเข้าสู่เขตนอกเมืองซึ่งมีหมู่บ้านตามรายทางสลับกับป่าภูเขา และที่ราบลุ่มสำหรับปลูกข้าว บางแห่งยังอยู่ในระหว่างการเก็บเกี่ยว บางแห่งกำลังนวดข้าวแบบดั่งเดิมโดยใช้แรงงานในครอบครัว บางแห่งก็นวดข้าวโดยใช้เครื่องจักรกลการเกษตร สังเกตได้จากมีกองฟางอยู่เป็นระยะ บางแห่งกำลังเตรียมแปลงเพาะปลูกพืชผักสวนครัวอย่างขะมักเขม้น

ตามรายทางมองเห็นนักเรียนถีบรถจักรยานหรือ “รถถีบ” ไปโรงเรียนกันเป็นคณะทั้งนักเรียนหญิงและนักเรียนชาย สังเกตได้ว่านักเรียนหญิงจะไว้ผมยาว นุ่งผ้าซิ่น สวมเสื้อแขนยาวสีขาว ส่วนนักเรียนชายจะนุ่งกางเกงขายาวสีดำ เสื้อสีขาว  

.

โรงเรียนประจำหมู่บ้าน

.

ภายในบริเวณโรงเรียนจะมีเสาธงอยู่หน้าอาคารเรียน มีรั้วรอบขอบชิดบ่งบอกถึงบริเวณโรงเรียนที่เป็นเอกเทศ บางแห่งรั้วโรงเรียนจะทำด้วยไม้ไผ่นำมาสานเป็นแผ่นแล้วมัดต่อกันเป็นแนวยาวดูแปลกตาดี ส่วนบ้านพักอาศัยสองข้างทางจะปลูกสร้างจากไม้เป็นหลัก บางหลังก็สร้างด้วยปูน บางหลังก็จะนำไม้ไผ่มาสานเป็นฝาบ้านส่วนหลังคามุงด้วยหญ้าคาดูแปลกตาและน่ารักดี บ้านเหล่านี้ต่างมีรูปทรงที่บ่งบอกถึงเอกลักษณ์ของลาวอย่างชัดเจน

.