ก่อนอื่นต้องขอให้กำลังใจกับทุกท่านที่กำลังประสบภัยน้ำท่วมอยู่ในขณะนี้นะครับ ขอให้กำลังใจกับทุกท่านให้ผ่านวิกฤติครั้งนี้ไปให้ได้นะครับ

บทความนี้ผมได้เขียนขึ้นหลังจากที่โลกของเราใบนี้ได้สูญเสียผู้ชายที่ได้ชื่อว่าเป็นผู้สร้างนวัตกรรมอย่างมากมายบนโลกของเรา ชายผู้นั้นก็คือ

“สตีฟ จอบส์”

บทความชิ้นนี้ผมจึงอยากเขียนขึ้นเพื่อสดุดีให้กับชายผู้นี้

หลาย ๆ ครั้งชื่อของสตีฟ หรือสินค้าต่าง ๆ ของ Apple นั้นถูกยกนำมาเป็นตัวอย่างหรือกรณีศึกษาในแง่มุมของการตลาด ทั้งนี้เนื่องจากว่าสินค้าหรือแบรนด์ Apple นั้นมีอะไรหลายอย่างให้น่าศึกษาเป็นอย่างมาก และหนึ่งในหัวข้อที่ชื่อของสตีฟ นั้นถูกยกมาเป็นลำดับต้น ๆ ก็คือเรื่องของ

กลยุทธ์น่านน้ำสีคราม (Blue Ocean Strategy)

Core Concept ของ Blue Ocean Strategy นั้นก็คือการสร้างพื้นที่ของตัวเองในสนามแข่งขันที่ยังไม่มีแบรนด์ไหนเข้ามาจับจองพื้นที่ ซึ่งต่างกับ Concept ของ Red Ocean ที่จะฟาดฟันกันในสนามที่มีแบรนด์หรือสินค้าต่างๆ  อยู่ในสนามแล้วอย่างมากมาย แน่นอนที่สุดว่าในสนามของ Red Ocean นั้นก็หนีไม่พ้นที่จะต้องฟาดฟันกันในเรื่องของราคาอย่างแน่นอน

เมื่อเราย้อนกลับไปเมื่อปี 1979 นั้นเราจะพบว่าการกำเนิดของ Sony Walkman คือ สนามแข่งขันที่ Sony ได้สร้างมาเพื่อตอบรับกับการสร้างความบันเทิงรูปแบบใหม่ และนั่นก็คือแนวคิดภายใต้กรอบของ Blue Ocean Strategy นั่นเอง

มาถึงในปี 2001 กลยุทธ์น่านน้ำสีครามก็ต้องถูกกล่าวถึงอีกครั้ง ด้วยการกำเนิด iPod ของสตีฟ จอบส์ นั่นเอง แม้ว่าในแง่มุมของ Functional Benefit ของสินค้าทั้งสองยุคสองสมัยอาจจะไม่ได้แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญมากนัก แต่ในแง่มุมของการสร้าง New Demand นั้นแตกต่างกัน

สินค้า iPod ไม่ได้วาง Positioning ของตัวเองเพื่อสำหรับตอบสนองด้านความบันเทิงเพียงอย่างเดียวแต่ยังคงต้องการมีตำแหน่งด้านแฟชั่นพ่วงไปด้วย และสิ่งนี่เองทำให้ Segmentation ของ iPod ขยายไปได้อย่างมหาศาล การพกพา iPod ไม่ได้บ่งบอกว่าคน ๆ นั้นมีความต้องการเสียงเพลง แต่เป็นการบ่งบอกความเป็นตัวตนของคน ๆ นั้นผ่านแบรนด์ iPod อีกด้วย

“ถ้า iPod ถือได้ว่าเป็น Blue Ocean ในวงการเครื่องเล่นเพลงในปี 2001

การเปิดตัวของ iPhone ก็ถือว่าเป็นปฐมบทของ Blue Ocean ในวงการ Smart Phone ในปี 2007 เช่นกัน”

ในแวดวงของธุรกิจโทรคมนาคมในที่สุดแล้วโทรศัพท์จะต้องวิ่งหาสิ่งที่มากกว่ามือถือในที่สุด เมื่อเราย้อนกลับไปมองช่วงการเติบโตของวงการโทรศัพท์มือถือในช่วงที่ผ่านมาก็สามารถคาดเดาได้ว่าโทรศัพท์นั้นพัฒนาตัวเองให้ก้าวข้ามขีดจำกัดของตัวเองมาหลายด้านไม่ว่าจะเป็นเรื่องของ การเป็นเครื่องเล่นเพลง, เกม, กล้องดิจิตอล หรือการถ่ายภาพวีดีโอ เป็นต้น และเมื่อพิจารณาถึงพัฒนาการในด้านต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นการเพิ่มความละเอียดของกล้อง หรือ การเพิ่มฟังชั่นถ่ายรูป ต่างก็เป็นการต่อสู้ในสมรภูมิของน่านน้ำสีแดงด้วยกันทั้งสิ้น

การยกระดับการแข่งขันจากน่านน้ำสีแดงนั้น ต้องหลีกหนีจากสิ่งเดิม ๆ ที่ทำอยู่ไม่ว่าจะเป็นการเพิ่มขีดจำกัดในเรื่องของกล้องดิจิตอล หรือการฟังเพลง สิ่งที่ iPhone ได้ทำคือการสร้าง Demand ใหม่โดยการวิ่งเข้าหาตลาดโทรศัพท์ที่เป็นสมาร์ทโฟน (Smart Phone) ซึ่งแน่นอนว่าสมาร์ทโฟนนั้นเน้นความเป็น Functional Benefit เป็นหลัก แต่ iPhone นั้นสามารถสร้าง New Demand จาก Emotional Benefit และกลายเป็นต้นแบบของสมาร์ทโฟนในตลาดอีกด้วย ไม่ว่าจะเป็นลักษณะของรูปแบบของ Multi-touch หรือจะเป็นเรื่องของรูปแบบอินเตอร์เฟส ก็ตาม การมีเซ็นเซอร์พิเศษที่สามารถจับได้ว่าผู้ใช้กำลังหันโทรศัพท์ในแนวตั้งหรือแนวนอน ทำให้ผู้ใช้ต่างรู้สึกถึงการเปลี่ยนแปลงในรูปแบบของการใช้โทรศัพท์อย่างสิ้นเชิง ดังจะเห็นได้ว่า iPhone นั้นได้สร้างมาตรฐานใหม่ให้แก่สมาร์ทโฟนในตลาด

นอกจาก iPhone จะสร้างมาตรฐานใหม่ของวงการสมาร์ทโฟนแล้วการก่อกำเนิด iPhone ทำให้เหล่าผู้บริโภคมีพฤติกรรมการใช้โทรศัพท์เปลี่ยนไปอีกด้วยและนั่นก็เป็นการส่งสัญญาณของการสร้าง New Demand ใหม่ ๆ อีกมากมาย ผ่านการกำเนิดของ Application ต่าง ๆ นั่นเอง

หลายสิ่งหลายอย่างนั้นต่างก็มีจุดเชื่อมต่อที่แตกต่างกัน ผู้บริโภคก็เช่นกัน การพัฒนาของสินค้าต่าง ๆ นั้นต่างก็ต้องการการเรียนรู้ของผู้บริโภคควบคู่กันไป ตัวอย่างที่เห็นได้อย่างชัดเจนก็คือเรื่องของพัฒนาการของ Tablet PC ถ้ามองย้อนกลับไปก็จะพบว่า Tablet PC นั้นไม่ใช่เรื่องที่ใหม่ แต่ในยุคสมัยนั้นความต้องการในการใช้ internet ยังไม่มากเท่ากับปัจจุบัน จึงทำให้ Tablet PC อาจจะไม่ได้รับความนิยมเท่ากับปัจจุบัน ถ้าจะพูดอีกแบบอาจจะต้องบอกว่า Demand ของการใช้ Internet ยังไม่ถูกกระตุ้นมากมายขนาดนี้นั่นเอง แต่ในปัจจุบันนั้นเรามีอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่ต้องพึ่งพา Internet แบบ real-time ตลอดเวลา และนั่นน่าจะกลายเป็นจุดเชื่อมต่อที่สร้าง New Demand ใหม่ให้กับ Tablet PC นั่นเอง

แต่การกระตุ้นที่สำคัญที่สุดก็คงหนีไม่พ้นการเกิดขึ้นของ iPad ซึ่ง Apple ก็ได้ช่วยทำให้ตลาดของ Tablet PC นั้นมีความคึกคักยิ่งขึ้น และนี่ก็คือกลยุทธ์น่านน้ำสีครามหรือ Blue Ocean ของ Apple

ในวันนี้เราอาจจะได้เห็น Blue Ocean มากมาย แต่เชื่อเถอะครับว่า ในที่สุดแล้ว Blue Ocean ในวันนี้ก็คือ Red Ocean ในวันข้างหน้า

น่านน้ำสีครามอาจสร้างได้ด้วยนวัตกรรม แต่นวัตกรรมก็มักจะตามมาด้วยการแข่งขันเสมอ”

ความจริงที่เกิดขึ้นคือนักการตลาดไม่สามารถหนีจากทะเลสีแดงไปได้ เพราะ Blue Ocean เป็นกรอบการวิเคราะห์เชิง Static แต่วงจรของธุรกิจเป็น Dynamic ดังนั้น โจทย์ของนักการตลาดไม่เพียงแต่การสร้างน่านน้ำสีครามแห่งใหม่ขึ้นมาเพื่อหลีกหนีการต่อสู้ในทะเลสีแดงเพียงอย่างเดียว แต่นักการตลาดต้องปรับกลยุทธ์ของ Red Ocean เพื่อรับมือกับการแข่งขันในอนาคตอีกด้วย

การจากไปของ สตีฟ จอบส์ นั้น อาจจะทำให้ใครหลายคนคิดว่า Apple จะเป็นอย่างไรต่อไป ในอนาคตเราจะยังมีนวัตกรรมใหม่ ๆ อีกหรือไม่ จริงอยู่ครับที่สตีฟ นั้นคือหนึ่งในผู้ทรงอิทธิพลแห่งวงการไอที แต่สิ่งที่สตีฟ จอบส์ ได้สร้างเอาไว้นั้นไม่เพียงแค่การสร้างผลิตภัณฑ์ภายใต้แบรนด์ Apple เท่านั้น แต่สิ่งที่สตีฟ ได้สร้างมาตลอดชีวิตก็คือ การสร้าง DNA ของความเป็น Apple เอาไว้

สตีฟ จอบส์ นั้นเป็นถือได้ว่าเป็นผู้สร้างแรงบันดาลใจอย่างมากมาย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องราวชีวิตส่วนตัวของสตีฟ หรือการพูดในที่สาธารณะต่าง ๆของเค้า หลาย ๆ คนยกย่องเค้าเป็นเหมือนกับศาสดาของ Apple กันเลยทีเดียว

เขียนมาถึงตอนนี้ผมเองในฐานะของนักกลยุทธ์ที่ชื่นชอบ สตีฟ จอบส์ นั้นผมเชื่อโดยส่วนตัวว่า สตีฟไม่ได้จากเราไปไหน แรงบันดาลใจของสตีฟก็ยังคงอยู่ในสินค้าทุกชิ้น อยู่ในแบรนด์ของ Apple อยู่ในใจแฟน ๆ ของ Apple ทุกคน

ในแง่ของการพัฒนาสินค้า DNA ของความเป็น Apple ที่สตีฟได้ลงทุนทั้งชีวิตก็ยังอยู่

และยังคงอยู่ตลอดไปอย่างแน่นอนครับ

ขอบคุณอีกครั้งสำหรับการสร้างแรงบันดาลใจอันยิ่งใหญ่ให้กับผมและโลกใบนี้

ลาก่อน สตีฟ จอบส์

1955-2011

ที่มา: http://www.yalibnan.com/wp-content/uploads/2011/02/steve-jobs1.jpg

ปล.ข้อมูลบางส่วนผมนำมาจากหนังสือ Brandage Essential, Guru Series 3^rd 2010, Tribute to Blue Ocean Guru

ขอให้ทุกท่านมีความสุขในการชมโฆษณานะครับ