เขียนมาถึงตอนที่ 4 แล้วน่ะค่ะ  สำหรับเรื่องพลังงาน  อ่านต่อได้เลยค่ะ  

สำหรับท่านที่ยังไม่เคยอ่าน  มีลิ้งค์ตอนเก่าๆ อยู่ท้ายเอนทรี หรือดูจากด้านข้างขวาก็ได้ค่ะ

ภาพจากรายงานของกรมเชื้อเพลิงธรรมชาติ กระทรวงพลังงาน

                จากกราฟ จาะเห็นว่า ประชาชนใช้จ่ายด้านพลังงาน  เป็นส่วนของปิโตเลียมมากที่สุด ถึง 70 %  
             ถ้ามองในระดับมหภาค พบว่าประชาชนจ่ายค่าพลังงานเป็นจำนวนประมาณ 20 % ของ GDP 

               การควบคุมกิจกรรมพลังงานในประเทศไทย  ถือว่าเป็นบทบาทที่สำคัญของภาครัฐอย่างหนึ่ง  เพราะต้องหาพลังงานให้เพียงพอกับการใช้ในประเทศ  เพราะพลังงานถือเป็นสิ่งสำคัญในชีวิตของประชาชน  เป็นต้นทุนของการผลิตสินค้าทุกชนิด  เป็นการเดินทางติดต่อสัมพันธ์กัน  เป็นต้นทุนการผลิตไฟฟ้า  เป็นต้นทุนในการขนส่งสินค้า  ฯลฯ

               แม้จะมีการขุดเจาะปิโตเลียมในประเทศไทย มาแล้วกว่า 30 ปี  แต่คนไทยจำนวนมากกลับไม่เคยทราบเลยว่ามีปิโตเลียมในประเทศไทยมากแค่ไหน  รู้แต่ว่าประเทศไทยยังต้องนำเข้าน้ำมันอยู่ 

               เรื่องของน้ำมัน  ที่ดิฉันได้พอทราบในครั้งแรก เมื่อ พตท. ทักษิณ มีการแปรรูป ปตท. และเรื่อง พท. ทับซ้อนไทยกัมพูชา ซึ่งดูเหมือนจะเป็นการทับซ้อนของผลประโยชน์ใครเข้าด้วยรึเปล่า  ( เรื่องการทับซ้อนในทะเล ดูเหมือนจะมีเรื่องปิโตเลียมในทะเลเป็นสิ่งสำคัญ )

               การเริ่มต้นของการส่งออกน้ำมันครั้งแรกของประเทศไทยในปี 2543  และในปี 2544 ก็มีการแปรรูป ปตท. เกิดขึ้น

               การขายหุ้น ปตท. โดยการตีราคาทรัพย์สิน ต่ำกว่าความเป็นจริง  และหุ้นไม่ถึงมือชาวบ้านเพราะขายหมดในเวลาอันรวดเร็ว  และทำให้มูลค่าหุ้นในตลาดหลักทรัพย์เพิ่มสูงขึ้นทันทีในเวลาอันรวดเร็ว  

               หลังจากการแปรรูป ปตท. ราคาน้ำมันในประเทศไทยสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง  แม้ว่าส่วนหนึ่งอาจจะเกิดจากการเพิ่มขึ้นของราคาในตลาดโลก  แต่ถ้ามองในรายละเอียด  ก็จะพบว่าเมืองไทยก็ยังขายน้ำมันในราคาที่สูงเมื่อเทียบกับประเทศเพื่อนบ้าน  แล้วเราจะมามองให้ละเอียดอีกเอนทรีในเรื่องกลไกราคาน้ำมันของไทยโดยเฉพาะค่ะ 

ภาพจากกรมเชื้อเพลิงธรรมชาติ

            ขอเริ่มจากในส่วนของก๊าซธรรมชาติ  ที่มักจะมีอยู่ในบ่อปิโตรเลียมรวมกับน้ำมันด้วย   ประเทศไทยมีแหล่งการผลิตก๊าซ   จำนวนมากน่ะค่ะ   ปัจจุบันเราผลิตก๊าซธรรมชาติได้ในระดับ  24 ของโลก ( การจัดอันดับของ eia )

             การจะนำขึ้นมาใช้ต้องผ่านระบบท่อ  ซึ่งเป็นมหากาพย์อีกเรื่องหนึ่ง   เนื่องจากการแปรรูป ปตท. ได้ควบรวมเอาท่อส่งก๊าซ ซึ่งมีทั้งบนบกและในทะเล แปรรูปไปด้วย    แต่ถ้าจะมาที่โรงแยกก๊าซ  ต้องผ่านท่อซึ่งเดิมเป็นของการปิโตเลียมแห่งประเทศไทย ที่แปรรูปเป็น ปตท. การจะส่งก๊าซขึ้นบกจึงเป็นการผูกขาดต้องขายแก๊สให้ ปตท. เพียงเจ้าเดียวโดยปริยาย

            มีการฟ้องเรียกคืน ท่อก๊าซ ทั้งบนบกและในทะเลคืนจาก ปตท.  และภาคประชาชนชนะคดีด้วย  แต่ในที่สุด ปตท. ยอมคืนให้แต่บนบกบางส่วน   ส่วนในทะเลยังไม่ยอมคืน  ภาคประชาชนจึงไปฟ้องให้ศาลบังคับคดี  แต่ ศาลบอกว่าผู้ฟ้องไม่ใช่ผู้เสียหายโดยตรง  ต้องให้ภาครัฐ โดยกระทรวงการคลังผู้เป็นผู้เสียหายโดยตรงต้องเป็นผู้ฟ้องบังคับคดี     ในเมื่อภาครัฐเจ้าของทรัพย์ไม่ยอมเรียกคืนท่อ  ท่อจึงยังตกอยู่กับ ปตท.จนปัจจุบัน  และแถมมีการนำท่อก๊าซไปตีราคาใหม่  เป็นอายุ 50 ปี จากเดิม 25 ปี  ทำให้มูลค่าการใช้ก๊าซผ่านท่อทั้งระบบ เพิ่มขึ้นจาก 20,000 ล้านบาท เป็น 22,000 ล้านบาท ซึ่งมีผลสะท้อนในค่าไฟฟ้าที่ประชาชนทุกเรือนจ่ายให้แก่ กฝผ. ( จากคำพูด ของ สว.รสนา โตสิตระกูล )

จะพามาดูกระบวนการผลิตก๊าซธรรมชาติ ได้ผลิตภัณฑ์หลายตัวค่ะ  มาทำความเข้าใจกันก่อน

ขอขอบคุณภาพจาก ปตท.

ก๊าซธรรมชาติ เอามาแยกแล้วจะได้ C1 มากที่สุด ประมาณ 70 % คือ NGV นั่นเอง  ทำให้ ปตท. อยากให้คนไทยใช้ NGV เป็นเชื้อเพลิงในรถยนต์มากกว่า LPG  ( ซึ่งเหตุผลเรื่องการลุกติดไฟง่าย คือ เหตุผลที่ยกขึ้นมาอ้าง )  แต่เนื่องจาก ปตท. มี NGV เหลือมากมาย  

C2 อีเทน  ใช้เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรมปิโตรเคมีขั้นต้น สามารถนำไปใช้ผลิตเม็ดพลาสติก เส้นใยพลาสติกชนิดต่าง ๆ เพื่อนำไปใช้แปรรูปต่อไป    ซึ่งทำให้เกิดมูลค่าสูงขึ้นมาก  ซึ่งบริษัทปิโตรเคมี เป็นบรฺิษัทลูกของ ปตท.  และทำปิโตรเคมีสำหรับส่งออกขยายตัวเพิ่มทุกปี  ทำให้มาแย่งใช้กับภาคอื่นๆ  

C3 โพนเพน บวก C4 บิวเทน   ได้ LPG ด้วย นอกจากการกลั่นจากน้ำมัน  นอกจากจะนำมารวมกันได้ LPG  ยังสามารถนำมาใช้ทำปิโตรเคมีด้วย

ก๊าซโพรเพน C3 ใช้เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรมปิโตรเคมีขั้นต้นได้เช่น ใช้ผลิตโพรพิลีน ซึ่งเป็นสารตั้งต้นในอุตสาหกรรมปิโตรเคมี เพื่อใช้ในการผลิตเม็ดพลาสติกโพลีโพรพิลีน (PP) เช่น ยางในห้องเครื่องยนต์ หม้อแบตเตอรี่ กาว สารเพิ่มคุณภาพน้ำมันเครื่องรวมทั้งใช้เป็นเชื้อเพลิงในโรงงานอุตสาหกรรมได้อีกด้วย

การใช้ก๊าซบิวเทน C4 โดยตรงคือ ใช้เป็นเชื้อเพลิงสำหรับจุดบุหรี่ เตาย่าง เตาผิง และอื่นๆ

ทั้งนี้ัยังแยกได้  แก๊สโซลีนธรรมชาติ  NLG ไปใช้ปิโตรเคมี 

ขอขอบคุณภาพจาก ปตท.

ปัจจุบันมีกำลังการผลิตทั้งหมดของโรงแยกแก๊ส 1- 6 และของที่จะนะ สงขลาอีก 2 โรง  ซึ่งเพียงพอสำหรับใช้ในภาคครัวเรือน (ก๊าซหุงต้ม ) แต่เนื่องจากมีมติสมัย สมชาย วงศ์สวัสดิ์ ให้ปิโตรเคมีสามารถใช้ LPG ก่อนได้เท่ากับภาคครัวเรือน  ส่วนภาคขนส่ง และอุตสาหกรรม ใช้เป็นลำดับต่อไป  ทำให้การเติบโตของภาคปิโตรเคมี มีการใช้สูงขึ้นอย่างมาก  จนทำให้ปริมาณที่มีอยู่ไมพอใช้ในภาคอื่นๆ  จึงต้องมีการนำเข้า

การนำเข้า LPG ในรูปแบบของ โพรเพน และบิวเทน มาจากต่างประเทศ  ( ตรงนี้ข้อตั้งข้อสังเกตุนิดหนึ่ง  การนำเข้าโพรเพน และบิวเทน ( ราว 400,000 กก./ปี )  มีการเสียภาษีอัตราภาษีที่แตกต่างจากการนำเข้า LPG ซึ่งอาจจะรวมถึงต้นทุนราคาด้วย  แต่กองทุนน้ำมัน มีการชดเชยราคา LPG ให้แก่ ปตท. ในอัตราเท่ากับการนำเข้า LPG ราคาตลาดโลก ในปีที่แล้ว ปตท.ได้เงินชดเชยจากกองทุนน้ำมัน   8,900 ล้านบาท/ ปี  )  

อ้างอิง  การประชุม อนุกรรมการพลังงาน วุฒิสภา เรื่องก๊าซ LPG part2/2

 https://www.youtube.com/watch?v=j9G6HLVoY7U#t=499

              ก่อนหน้าที่จะมีการแปรรูป ปตท. คือหน่วยงานของรัฐที่ทำหน้าที่ในการควบคุมราคาน้ำมันไม่ให้สูงเกินไป  โดยใช้ระบบกองทุนน้ำมันเข้ามาควบคุม  โดยเงินกองทุนน้ำมันจะอยู่ภายใต้การควบคุมของกระทรวงการคลัง  และปั๊ม ปตท. จะเป็นปั๊มหลังๆ ที่ขึ้นราคาน้ำมัน  กองทุนน้ำมันจะเก็บเงินเข้ากองทุนเมื่อราคาตลาดโลกต่ำ และนำมาชดเชยเมื่อราคาน้ำมันโลกสูงขึ้น  ทำให้ระดับราคาน้ำมันไม่ขึ้นลงมากนัก  ( ไม่เกิน 25 บาท ) ซึ่งช่วงนั้นก็ราคาใกล้เคียงกับมาเลเซีย

หลังการแปรรูป ปตท. ปั๊มต่างๆ เริ่มปิดตัวลง  ราคาน้ำมันเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ  

กองทุนน้ำมันมีการบิดเบือนการทำงาน  โดยสามารถให้เอาเงินกองทุนน้ำมันไปใช้ได้ในทางอื่น  เช่น  นำไปใช้ชดเชยการนำเข้า LPG โดยจ่ายส่วนต่างให้แก่ ปตท. ผู้ผูกขาดการนำเข้า LPG

และ เอาเงินกองทุนน้ำมันมาชดเชยน้ำมันแก๊สโซฮอล์  ซึ่งอ้างว่าเพื่อส่งเสริมเกษตรกรในการปลูกพืชพลังงานทดแทนการนำเข้า  แต่ปัจจุบันโรงงานผลิตแอธานอลในประเทศไม่เพียงพอ  ปตท.เป็นผู้ผูกขาดในการจัดการแอธานอล

จึงเป็นการนำเอาเงินกองทุนน้ำมันซึ่งจ่ายโดยผู้ใช้น้ำมันจากทั่วประเทศ  มาใช้อย่างไม่ผ่านการรับรู้ของสาธารณชน  และทำให้ประชาชนเป็นผู้รับภาระทั้งหมด  ในการจ่ายค่าน้ำมันที่สูงขึ้นมากกว่าที่ควรจะเป็น

                 ปตท.กลายเป็นบริษัทที่มีผลประกอบการดีในระดับโลก  กำไรสูงติดลำดับโลกในเวลาอันรวดเร็ว  ซึ่งเราควรจะยินดีน่ะค่ะ  ถ้ากำไรที่ว่านั้น ไม่มีที่มาจากการผูกขาดราคาและผลประโยชน์จากคนไทยทั้งมวล

ในขณะที่ประเทศไทย  ไม่มีผู้ทำหน้าที่ควบคุมราคาพลังงาน  ปตท. เป็นเอกชนย่อมต้องการทำกำไรสูงสุด เช่นเดียวกับบริษัทเอกชนทั่วไป  รวมถึงได้ผูกขาดกิจการพลังงานของประเทศ ในฐานะเป็นรัฐวิสาหกิจ

การควบคุมดูแล ปตท. ในฐานะรัฐวิสาหกิจ  โดยการให้ ผู้กำกับดูแลเข้าไปนั่ง บอร์ด ปตท. ที่มีผลประโยชน์ตอบแทนสูง  ทำให้การกำกับดูแล อาจกลายเป็นการฮั้ว เพื่อผลประโยชน์ตอบแทนที่สูงขึ้นนั่นเอง  ทำให้การควบคุมดูแล ตรวจสอบ ถูกหักแขนขาไป  

ปตท. เกิดบริษัทลูกมากมาย ในประเทศไทยมีตัวเลขข้อมูล 200 - 300 บริษัท

ในขณะที่ ต่างประเทศ รายงานว่ามีกว่า 2,000 บริษัท

ในขณะที่  ปตท.ทำธุรกิจครบวงจร ทั้งการสำรวจและผลิต  การกลั่น และการขายปลีก  เช่นเดียวกับปิโตรนาส ของมาเลเซีย  โดยมีขนาดธุกิจใกล้เคียงกัน  แต่กำไรแตกต่างกันมาก  ถึง 4-5 เท่า  เป็นเพียงคำถามคำโตที่คนไทยสงสัย  และคน ปตท. จะตอบอย่างไร

ภาพจากหน้าเฟส สว.รสนา โตสิตระกูล

เป็นไปได้หรือไม่ เกิดจากการไปลงทุนในต่างประเทศ กว่า 20 ประเทศ ที่คนไทยไม่รู้เลยว่า ปตท. ไปลงทุนอะไรบ้าง ทำไม จึงมีการไปผูกพันกับบริษัทที่จดทะเบียนที่เกาะที่มีชื่อเสียงในการฟอกเงินด้วย

ซึ่ง ปตท. ชอบอ้างว่า การขายน้ำมันของ ปตท. ไม่ใช่กำไรมากมายของ ปตท.เลย ซึ่งก็ถูก  เพราะกำไรส่วนใหญ่จะไปตกที่บริษัทลูก ของ ปตท. เช่น ปตท.สผ.  1 แสนกว่าล้านต่อปี  บริษัทปิโตรเคมี  ที่เอาเปรียบในการใช้ LPG กับภาคอื่นๆ  โดยส่งเข้ากองทุนน้ำมันเพียง 1 บาท 

ปตท. ควบรวมกิจการ เติบโต ควบคุมตลาด  ขยายไลน์ธุรกิจ แข่งกับ เอกชนรายอื่นๆ  ซึ่งถ้ายังไม่แปรรูป ปตท. คงไม่ทำเกินหน้าที่ขนาดนี้     เช่น การที่ ปตท. ไปลงทุนสร้างเขื่อนไซยะบุรี ในประเทศลาว  ปตท. ไปซื้อสัมปทานใน โมซัมบิก ( ได้ข่าวว่านายหน้าได้ฟันกำไรไป  25,000 ล้านบาททันที )  การซื้อที่ดินในติมอร์   ( จากการเปิดเผยของ อ. ไกรศักดิ์ ชุณหะวัณ )

ขอบคุณภาพจากกองทัพนิรนาม

 อะไร คือสิ่งที่ควรจะเป็น ในอนาคต  หากจะต้องมีการปฏิรูปพลังงานกี่ยวกับ  ปตท.

ปตท. ต้องแยกส่วนระห่างกิจการที่ผูกขาด  และ กิจการที่แข่งขันได้  โดย ปทต.ควรไปอยู่ข้างที่เป็นเอกชนให้เต็มตัว  

ส่วนกิจการที่ผูกขาด และเกี่ยวพันกับความเป็นอยู่ของประชาชนโดยรวม  ต้องสร้าง บริษัทใหม่ด้านพลังงานที่รัฐถือหุ้น 100 % มาดำเนินการแทน  เช่นเดียวกับ ปิโตรนาส ของมาเลเซีย 

เราไม่จำเป็นต้องยึดคืน ปตท. โดยการเอาเงินของรัฐไปซื้อหุ้นคืนมา  แต่ยึดคืนโดยการเอาส่วนที่ผูกขาดผลประโยชน์ของชาติ คืนมา

เช่น ดูแลท่อก๊าซที่เอาคืนมาจาก ปตท.

 การสำรวจขุดเจาะ ควบคุมปริมาณการขุดเจาะในบริษัทเอกชน โดยเข้าไปถือหุ้นบริษัทเอกชนที่ทำสัญญากับรัฐ  

ดูแลราคาน้ำมันโดยใช้กลไกตลาด  และค่าการตลาด รวมถึงลดภาษีซ้ำซ้อน

ยกเลิกกองทุนน้ำมัน  แต่ใช้เงินเพิ่มจากการแบ่งปันผลประโยชน์ในการขุดเจาะ มาชดเชยราคาน้ำมันแทนในบางส่วนที่จำเป็นต่อภาคเศรษฐกิจของไทย

ซึ่งแน่นอนว่าต้องเลิกชดเชยราคา LPG ของ ปตท. ให้ ปตท. ได้ต้นทุนเช่นเดียวกับภาคส่วนอื่นๆ  โดยควบคุมราคาปากหลุมที่สะท้อนต้นทุนจริงในการผลิตของไทย  

ควบคุมราคาค่าการกลั่น  การแยกก๊าซ  การนำเข้าและการส่งออกน้ำมัน และก๊าซ

ลดการทุจริตในนโยบาย และการลงทุน  รวมทั้งผลประกอบการของ ปตท. ให้โปร่งใส  ซึ่งยังไงรัฐก็ยังถือหุ้นส่วนใหญ่ใน ปตท. ซึ่งอาจจะต้องปรับโครงสร้างในการควบคุมดูแลกิจการของรัฐ  ไม่ให้เป็นการหาประโยชน์ของข้าราชการ และนักการเมืองดังที่ผ่านๆ มา 

 _________________________________________________________

อ่านเรื่องที่เกี่ยวข้อง

ประเทศไทย มีแหล่งปิโตเลียมจำนวนมาก จริงหรือไม่ ( ตอนที่ 1 )

คนไทยได้ประโยชน์อะไรบ้าง จากการที่เรามีบ่อน้ำมันในประเทศ ( ตอนที่ 2 )

ระบบสัมปทานปิโตเลียม เป็นระบบที่เหมาะสมที่สุดแล้ว สำหรับประเทศไทยจริงหรือ (ตอน3)