ไขปม “ทหาร” ฉุน Thai PBS บีบ “ณาตยา” เลิกจัดเวทีเสียงปชช.ที่ต้องฟังก่อนการปฏิรูป

“พูดถึงประเด็นนี้ พูดถึงความอึดอัด อึดอัดกับทหาร อึดอัดกับคสช. อึดอัดกับสภาพแบบนี้ ดิชั้นขออนุญาติถามตรงๆ ถามตรงไปตรงมานะคะ ก็คนที่นั่งอยู่ตรงนี้หลายท่านไม่ใช่หรือ ที่ออกไปชุมนุมเป่านกหวีด เรียกร้องให้ทหารมารัฐประหาร แล้วก็ทำการปฏิรูป ตอบคำถามนี้หน่อยค่ะ”

นี่คือคำถามของ “ณาตยา แวววีรคุปต์” หรือพี่แวว ในรายการเวทีสาธารณะ เสียงคนใต้ที่ต้องฟังก่อนการปฏิรูป ที่ออกอากาศไปเมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน ทาง Thai PBS  ซึ่งสั่นคลอนสิ่งที่ทหารเรียกว่า “ความมั่นคง” จนถึงขนาดต้องตบเท้าเข้าพบผู้บริหารไทยพีบีเอส ขอให้ยุติการนำเสนอรายการ “เสียงประชาชนต้องฟังก่อนปฎิรูป”

นักข่าวจึงสอบถามพลเอก อุดมเดช สีตบุตร ผู้บัญชาการทหารบก ได้รับคำตอบว่าไม่ได้สั่งให้ยุติการออกอากาศ แต่เมื่อมีการตรวจสอบแล้วพบว่าการจัดเวทีในลักษณะดังกล่าว หากมีการนำไปสู่การสร้างความแตกแยกก็มีความจำเป็นที่จะต้องพูดคุยทำความเข้าใจกัน ซึ่งที่ผ่านมาตั้งแต่วันที่ 22พฤษภาคม สื่อทุกสำนักก็ได้ให้ความร่วมมืออย่างดีมาโดยตลอด แต่ก็ยังมีบางส่วนที่ยังคงมีปัญหาบ้าง แต่ก็ได้พยายามทำความเข้าใจกับทุกฝ่าย !

ย้อนกลับไปดูเนื้อหาในรายการเวทีสาธารณะ กับคำถามจุดพีคของพี่แวว “ก็คนที่นั่งอยู่ตรงนี้หลายท่านไม่ใช่หรือ ที่ออกไปชุมนุมเป่านกหวีด เรียกร้องให้ทหารมารัฐประหาร” หมอสุภัทร ฮาสุวรรณกิจ ผอ.โรงพยาบาลจะนะ และแกนนำขาหุ้นปฏิรูปพลังงานตอบคำถามนั้นว่า

“เรายืนยันว่าเป็นเจตจำนงค์ของคนทั้งประเทศว่าต้องการการปฏิรูปเพียงแต่ว่าสังคมเรา มันยังไม่ก้าวหน้าพอที่กระบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมที่ผ่านมานั้น ทำให้ทหารกล้าที่จะเดินตามหลังประชาชน สังคมเรายังไปไม่ถึงขนาดนั้น ก็เลยได้ทหารมาเดินนำหน้าประชาชนในวันนี้ ซึ่งก็เป็นสิ่งที่เราต้องสู้กันต่อไป เราต้องสร้างสังคมกันต่อไปให้เหมือนนานาประเทศที่สุดท้าย ทหารต้องเดินตามหลังประชาชนให้ได้ แต่วันนี้ยังไปไม่ถึงครับ”

พี่แววถามต่อ “แล้วจะทำได้มั้ยคะ”

หมอสุภัทร ตอบว่า “ทำได้ครับดูความตื่นตัวของพี่น้อง ในวันนี้ ถ้าถามว่าคนใต้เราอึดอัดมั้ย คนไทยเราอึดอัดมั้ย มันเป็นความอึดอัดที่มีความหวังนะ ผู้คนถึงออกมา เป็นความอึดอัดที่มีความท้าทาย”

วันเดียวกันกับวันที่รายการเวทีสาธารณะออกอากาศ 8 พฤศจิกายน หนังสือพิมพ์คมชัดลึกตีข่าวหน้าหนึ่ง "สั่งสยบกลุ่มต้าน ผบ.ทบ.ยันมีคลื่นใต้น้ำใช้เวทีเสวนาถล่มรัฐ" ช่างสอดรับกันพอดี

วันที่ 9 พฤศจิกายน มีเวทีเสียงคนตะวันตกบนเส้นทางปฏิรูป พี่แววโพสในเฟซบุ๊คว่า “เครือข่ายต่างๆจัดกันเอง ไทยพีบีเอสไม่เกี่ยว ตามคำสั่งเป๊ะ”

สำนักข่าวอิศรารายงานเหตุการณ์ช่วงนั้นว่า การจัดงานเวทีนครปฐม ถือเป็นการปฏิบัติตามแนวทางของสปช. ที่ต้องการให้สปช.ในแต่ละจังหวัด สร้างเครือข่ายการปฏิรูปในพื้นที่ของตนเอง ซึ่ง คสช.เปิดโอกาสให้ทำได้ แต่ปัญหาก็เริ่มต้นขึ้น เมื่อการจัดงานเวทีนี้มีการเชิญ น.ส.ณาตยา มาทำหน้าที่เป็นพิธีกรด้วย ซึ่งในส่วนของน.ส.ณาตยา ก็มีการนำทีมรายการ "เสียงประชาชนต้องฟังก่อนปฎิรูป" มาบันทึกเทป เพื่อเตรียมออกอากาศทางไทยพีบีเอสเหมือนเดิม

แต่เนื่องจากในขั้นตอนการจัดงานนี้จะต้องมีการทำตามกฎหมายระเบียบ โดยเฉพาะการขออนุญาตไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อาทิ กระทรวงมหาดไทย เพื่อให้การสนับสนุน รวมถึงฝ่ายทหาร เพื่อให้จัดส่งกำลังเจ้าหน้าที่ทหารเข้ามาดูแลรักษาความปลอดภัยให้  และทันทีที่ฝ่ายทหารทราบว่า ผู้ที่เข้ามาทำหน้าที่เป็นพิธีกรเวทีนี้ คือ น.ส.ณาตยา ก็แสดงความเห็นคัดค้านไม่เอาด้วย โดยมีการส่งตัวแทนไปพูดคุยกับผู้จัดงานร่วมถึงตัวน.ส.ณาตยา เอง  ซึ่งเนื้อหาในบทสนทนามีลักษณะเหมือนการข่มขู่ จนทำให้น.ส.ณาตยา ตัดสินใจถอนตัวเองออกไป

ขณะที่การบันทึกเทปรายการเพื่อนำไปออกอากาศทางไทยพีบีเอสที่ตั้งไว้เดิม ก็ยกเลิกเปลี่ยนรูปแบบมาเป็นการรายงานข่าวความเคลื่อนไหวการจัดงานแทน

ในที่สุด วันที่ 13 พฤศจิกายน เฟซบุ๊ค “ขาหุ้นปฏิรูปพลังงาน” เป็นที่แรกที่ออกมาบอกว่าทหารข่มขู่นักข่าว Thai PBS ไม่ให้ดำเนินรายการเวทีปฏิรูป โดยทางทหารสั่งห้าม ณาตยา แวววีรคุปต์ ดำเนินรายการเวทีที่เหลือทั้งหมด

และที่น่าสนใจ ! สำนักข่าวอิศราได้เผยข้อมูลเชิงลึกจากผู้เกี่ยวข้อง ถึงเบื้องหลังบทสนทนาระหว่าง “ทหาร” กับ “ผู้บริหารไทยพีบีเอส” ระบุว่า “ในระหว่างการพูดคุย นายทหารกลุ่มนี้ ได้มีการอ้างอิงถึงความสามารถในการตัดงบประมาณสนับสนุนของไทยพีบีเอสได้ รวมถึงพูดจาประหนึ่งว่ารู้ข้อมูลผู้บริหารทุกคนดี รวมไปถึงคนในครอบครัวด้วยว่าอยู่ที่ไหนด้วย จึงทำให้ผู้บริหารหลายคนมีความกังวล ไม่สบายใจเป็นอย่างมาก ฝ่ายทหารยืนยันว่ารายการนี้สามารถจัดต่อไปได้ แต่ขอให้เปลี่ยนแปลงตัวพิธีกรใหม่ ไม่เอา น.ส.ณาตยา”

ช่วงเช้าวันที่ 14 พฤศจิกายน คณะกรรมการนโยบายไทยพีบีเอสประชุมกันและออกแถลงการณ์จุดยืนในช่วงค่ำ 3 ข้อ 1) คณะกรรมการฯ ยืนยันการรักษาความเป็นอิสระในการทำหน้าที่สื่อมวลชนในการทำรายการตามโครงการเวที 4 ภาคอย่างต่อเนื่อง ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการปฏิรูปประเทศ  

2) คณะกรรมการฯ สนับสนุนคณะกรรมการบริหาร ส.ส.ท.ในการสื่อสารกับคณะนายทหารที่เข้าพบ เพื่อสร้างความเข้าใจร่วมกันถึงบทบาทของสื่อสาธารณะ และจุดมุ่งหมายของรายการ

และ 3) คณะกรรมการฯ มีความเห็นว่า การปฏิบัติงานของ น.ส.ณาตยา แวววีรคุปต์ เป็นไปตามหลักวิชาชีพสื่อมวลชนที่เป็นที่ยอมรับในระดับสากล จึงสนับสนุนการทำงานของ น.ส.ณาตยา ในบทบาทผู้ดำเนินรายการของโครงการดังกล่าวตลอดมา อย่างไรก็ตาม ได้มีการปรับเปลี่ยนผู้ดำเนินรายการเป็นการชั่วคราวเพื่อไม่ให้กระทบต่อโครงการเวที 4 ภาค

เหตุการณ์นี้ เป็นบททดสอบการทำหน้าที่ “ทีวีสาธารณะ” ของประเทศไทย "Thai PBS" ว่ามีความเป็นอิสระ ไม่ถูกครอบงำหรือแทรกแซงการทำงานจากอำนาจทางการเมืองจริงหรือไม่ ซึ่งท่าทีจากผู้บริหารที่ออกมานั้นทำให้ไทยพีบีเอส ถูกวิจารณ์ หลังผู้บริหารยอมทำตามเสียงเรียกร้องจากทหาร

จักร์กฤษ เพิ่มพูล ประธานสภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติแสดงความเห็นว่า การกดดันผู้บริหาร องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย (TPBS) จนกระทั่งณาตยา แวววีรคุปต์ ต้องถอนตัวจากการเป็นพิธีกรรายการ 'เสียงประชาชนต้องฟังก่อนปฎิรูป'เป็นบททดสอบที่แหลมคมยิ่ง สำหรับความเป็นอิสระของสื่อ ที่นับเป็นปฐมบทของการปฎิรูปสื่อในสังคมไทยเพราะเมื่อความเป็นอิสระของสื่อสาธารณะ ถูกคุกคามด้วยเหตุผลของการทำหน้าที่ เป็นเวทีที่เปิดกว้างสำหรับเสียง ความเห็นของประชาชนในการมีส่วนร่วมปฎิรูปประเทศ ก็จะคาดหวังการปฎิรูปที่ไม่ได้อยู่ภายใต้การครอบงำของกลุ่มอำนาจบางกลุ่มได้อย่างไร

"กรรมการนโยบาย ผู้บริหารไทยพีบีเอส จะคิดอ่านในเรื่องนี้อย่างไรก็ตาม แต่นี่เป็นโอกาสสำคัญ ที่จะยืนยันหลักการทำงานตามวิชาชีพ อย่างสุจริต ตรงไปตรงมา ปกป้องณาตยา แวววีรคุปต์ อย่างสุดกำลัง เพื่อยืนยันความเป็นอิสระโดยปราศจากเงื่อนไขใดๆ อีกทั้งแสดงความกล้าหาญทางจริยธรรม ที่จะไม่ถอยให้กับอำนาจอธรรมอย่างเด็ดขาด" จักร์กฤษ ระบุ

ในขณะที่เครือข่ายภาคประชาชน องค์กรภาคประชาสังคมเรียกร้องให้ พี่แวว กลับมาทำหน้าที่ดังเดิม

ก่อนหน้าจะเกิดเหตุการณ์ดังกล่าว พี่แววพูดในรายการเปิดบ้านไทยพีบีเอส เมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายนว่า ช่วงเวลาหลังการรัฐประหารมันมีสถานการณ์ที่ทำให้พวกเขา(ประชาชน) ไม่สามารถแสดงความคิดเห็นได้ ก็เลยคิดว่าถ้าหากว่ามีพื้นที่ที่สามารถให้เขาแสดงความเห็นหรือว่าส่งเสียงต่างๆเหล่านั้นออกมาได้บ้าง ผู้ที่มีหน้าที่ในการทำการปฏิรูปก็จะได้รับฟัง และจะได้รู้ด้วย ใครที่ไม่เคยรู้ก็จะได้รู้ได้ฟังว่าประชาชนคิดอย่างไรมีประสบการณ์อะไร จะเอามาใช้ประโยชน์อย่างไรได้บ้าง

พี่แววบอกถึงสาเหตุที่สามารถจัดเวทีที่มีประชาชนจำนวนมากมารวมตัวกันได้นั้น เป็นเพราะว่าร่วมกันกับหลายๆภาคีเครือข่าย ในการช่วยกันคิดว่าจะมีอะไรเกิดขึ้นบ้างในช่วงที่เราจะทำกิจกรรมนี้ แน่นอนว่าเรื่องหนึ่งก็คือเรื่องมาตราการทางด้านความมั่นคง คสช.จะยอมให้กิจกรรมที่มีประชาชนมารวมตัวกันแบบนี้เกิดขึ้นได้หรือเปล่า ก็ได้รับคำแนะนำจากพลเอก เอกชัย ศรีวิลาศ จากสถาบันพระปกเกล้าว่า เรื่องนี้จะต้องทำเรื่องขออนุญาต เพราะฉะนั้นเรื่องของการขออนุญาตเพื่อจัดงานก็เป็นเรื่องที่ทาง หลักสูตรเสริมสร้างสังคมสันติสุขของสถาบันพระปกเกล้า เป็นผู้ดำเนินการขออนุญาตคสช.ให้ ซึ่งก็ได้รับอนุญาตให้จัด ในทุกๆเวที

อย่างไรก็ตาม พี่แววบอกว่า ก็จะเห็นว่ามีเจ้าหน้าที่มาสังเกตการณ์ด้วย แต่ก็มีบางเวทีที่เราพบตัวอย่างที่น่าสนใจอย่างที่ขอนแก่น มีเจ้าหน้าที่ด้านความมั่นคงเข้ามาเหมือนกัน แต่เขามานอกเครื่องแบบ แล้วก็มาเพื่อที่จะรับฟังจริงๆ ซึ่งจากการคุยนอกรอบกับเจ้าหน้าที่ที่มาร่วมเวทีด้วย พวกเขาก็ยอมรับว่าได้มุมมองอะไรใหม่ๆ ที่น่าสนใจไปคิดต่อ เพราะฉะนั้นแล้วส่วนนึง พื้นที่ของเราจะเป็นพื้นที่ที่ทำให้เสียงของประชาชนได้ถูกนำมาบอกต่อกับสังคม คนมีอำนาจก็จะได้เห็นได้รับทราบ ว่าถ้าจะปฏิรูปต้องคิดคำนึงถึงอะไรบ้าง และอีกส่วนหนึ่งก็ยืนยันให้เห็นชัดเจนว่าประชาชนเขาบอกเขาพร้อมจะทำเอง ถึงแม้ว่ากลไกที่สร้างขึ้นจะไม่ได้รับเอาสิ่งที่ประชาชนคิดไปทำให้ เขาก็จะทำเองด้วยเหมือนกัน สร้างกระบวนการขับเคลื่อนด้วยเหมือนกัน ด้วยตัวเอง

“การเปิดเวทีฟังเสียงประชาชนก่อนการปฏิรูป คิดว่าเรากำลังทำบทบาทในเรื่องของการเพิ่มดุลย์อำนาจ ให้กับประชาชนที่เป็นตัวจริงของการปฏิรูปประเทศที่พวกเขาลงมือทำด้วยตัวเองมานาน แล้วเสียงที่มีพลังถ้าหากว่าถูกเอาไปใช้ต่ออย่างมีประโยชน์ในภาพรวมของกระบวนปฏิรูปประเทศทั้งหมดมันน่าจะเกิดแนวทางการปฏิรูปที่มีเสียงของทุกๆคนเข้าไปเป็นส่วนผสมน่ะค่ะ” พี่แววกล่าว

-------------------------

ณาตยา แวววีรคุปต์ เป็น บรรณาธิการกลุ่มรายการข่าววาระทางสังคม และนโยบายสาธาณะ ไทยพีบีเอส รวมทั้งเป็นผู้ดำเนินรายการเวทีสาธารณะ และรายการเสียงประชาชนเปลี่ยนประเทศไทยด้วย ในอดีตเธอเป็นหนึ่งในกบฎไอทีวี ที่ต่อต้านการเข้ามาแทรกแซงการทำงานฝ่ายข่าวไอทีวีของทักษิณ ชินวัตร หลังจากนั้นก็ไปเป็นบรรณาธิการรายงานพิเศษที่ช่อง 11 จบการศึกษาปริญญาโท คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เธอทำวิทยานิพนธ์เรื่อง “การมีส่วมร่วมของภาคประชาชนในข่าวค่ำช่อง 11” ก่อนจะมาเป็นบรรณาธิการที่ไทยพีบีเอส เธอมักปรากฎบนหน้าจอเพื่อจัดรายการพิเศษ เมื่อเกิดวิกฤตการเมืองอย่างเหตุการสลายการชุมนุมปี 2553 และการชุมนุมของมวลมหาประชาชนปี 2556 พี่แววเป็นคนที่มีอุดมการณ์สูง ตรงไปตรงมา นอกจากนี้เธอยังมีจิตวิญญาณของการเป็นครู เธอเป็นผู้สอนผมทำสกู๊ปข่าวโทรทัศน์ในสมัยที่ผมฝึกงานที่ไทยพีบีเอส