รายงานเศรษฐกิจรายไตรมาส ฉบับที่ 51/2559

แนวโน้มเศรษฐกิจไทยในไตรมาสสุดท้ายของปี 2559

บริษัท ไทยวิจัยและฝึกอบรม จำกัด

26 ตุลาคม 2559

หากพิจารณาเพียงแค่ตัวเลขอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจ อาจด่วนสรุปได้ว่าเศรษฐกิจไทยได้ผ่านจุดต่ำสุดและกำลังฟื้นตัวอย่างต่อเนื่อง ด้วยเศรษฐกิจไทยได้ขยายตัว 4 ไตรมาสติดต่อกัน โดยเฉพาะในไตรมาสที่ 2 ของปี 2559 มีอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจสูงถึง 3.5 % (ตารางที่ 1) แต่ตัวเลขอัตราการขยายตัวของ GDP กลับไม่สอดคล้องกับสภาพเศรษฐกิจจริง เช่น การคุมเข้มการขยายตัวของสินเชื่อของธนาคารพาณิชย์เนื่องจากการเพิ่มขึ้นของหนี้เสีย (NPL) การสำรวจของมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยที่พบว่าแรงงาน 95.6% มีภาระหนี้สินสูงที่สุดในรอบ 8 ปี ตัวเลขการจดทะเบียนการจัดตั้งบริษัทใหม่ที่ลดลง 3% การเลิกกิจการและการปลด/ลดแรงงานของบริษัทขนาดใหญ่ ฯลฯ

ตารางที่ 1: เครื่องชี้วัดกิจกรรมหลักทางเศรษฐกิจ

 แต่หากพิจารณาตัวเลขเศรษฐกิจที่สำคัญอื่นประกอบ (ตารางที่ 1) เช่น การผลิต การลงทุน การนำเข้า และการใช้จ่ายในระบบเศรษฐกิจแล้ว จะพบว่ากิจกรรมทางเศรษฐกิจมิได้ขยายตัวตามตัวเลขภาพรวมของ GDP ด้วยเศรษฐกิจที่กำลังฟื้นตัวควรจะต้องมีการผลิตหรือการนำเข้าสินค้าและบริการเพิ่มขึ้นเพื่อรองรับการบริโภคและการลงทุนที่มากับการขยายตัวของเศรษฐกิจในภาพรวม แต่ภาคการผลิตของประเทศกลับมิได้มีการขยายการผลิตเพิ่มขึ้น โดยดูได้จากดัชนีการผลิต (Production Index) ที่มิได้ขยายตัวถึง 3 ไตรมาสติดกัน อีกทั้งมีการขยายตัวต่ำกว่าอัตราการขยายตัวของ GDP ในทุกช่วงเวลา การคงที่ของดัชนีการผลิตนี้สอดคล้องกับอัตราการใช้กำลังการผลิต (Capacity Utilization Rates) ที่มิได้ขยับตัวตลอด 4 ไตรมาสเช่นกัน ตามทฤษฎีแล้ว หากไม่ทำการผลิตตามความต้องการสินค้าและบริการที่เพิ่มขึ้น เศรษฐกิจอาจนำเข้าสินค้าและบริการจากต่างประเทศเพื่อนำมาบริโภค/ลงทุนทดแทน   ซึ่งก็ไม่ใช่ในกรณีของประเทศไทย เนื่องจากการนำเข้า (เชิงปริมาณ)   แทนที่จะขยายตัวเชิงบวก   กลับมีอัตราการขยายตัวติดลบตลอดระยะเวลา 4 ไตรมาสที่ผ่านมา นอกจากนี้ ตัวเลขการจับจ่ายใช้สอยของหน่วยเศรษฐกิจต่างๆ ซึ่งอาจวัดได้จากปริมาณการขยายตัวของปริมาณเงินแบบกว้าง (Broad Money) ก็มิได้บ่งชี้ถึงเศรษฐกิจที่กำลังมีธุรกรรมทางเศรษฐกิจเพิ่มขึ้นเช่นกัน

ตารางที่ 2: ปัจจัยสนับสนุนการขยายตัวของ GDP (Contribution to Growth)

ตารางที่ 2 อธิบายความไม่สอดคล้องระหว่างอัตราการขยายตัวของเศรษฐกิจและภาพเศรษฐกิจจริง โดยจะเห็นได้ชัดว่าการเพิ่มขึ้นของตัวเลข GDP เป็นการเพิ่มขึ้นทางเทคนิคเนื่องจากเศรษฐกิจไม่นำเข้าสินค้ามาบริโภคและลงทุน ทำให้ Net Exports เป็นบวก หากไม่มีปัจจัยดังกล่าว อัตราการขยายตัวของเศรษฐกิจไทยจะติดลบในไตรมาสที่ 3 ปี 2558 และไตรมาสที่ 1 ของปีปัจจุบัน ซึ่งปรากฎการณ์เช่นนี้ นักเศรษฐศาสตร์เรียกว่า Recession Type Surplus ซึ่งจะเกิดก่อนที่เศรษฐกิจจะเข้าสู่ภาวะถดถอย และหากพิจารณาจากการเคลื่อนไหวของกำลังของเศรษฐกิจภายในประเทศแล้ว (Domestic Demand) จะสามารถสรุปได้ว่าเศรษฐกิจไทยได้เข้าสู่ภาวะถดถอยแล้วเพราะ Contribution to Growth  ของ  DomesticDemand  เฉลี่ยของครึ่งแรกของปี 2559 (H1)  มีอัตรารวมติดลบ 0.4% ดังนั้นการขยายตัวของเศรษฐกิจในไตรมาสที่ 2 จึงเป็นการปรับตัวทางเทคนิค (Technical Adjustment) ของการหดตัวของเศรษฐกิจในไตรมาสที่ 1 มิใช่สัญญานการฟื้นตัวของเศรษฐกิจ

เมื่อเศรษฐกิจไทยอยู่เข้าสู่ภาวะถดถอย จึงสามารถประมาณการณ์ต่อได้ว่าแนวโน้มของเศรษฐกิจไทยจะยังชะลอตัวต่อเนื่องในไตรมาสที่ 3 และไตรมาสที่ 4 ของปีนี้ ซึ่งในทางทฤษฎีแล้ว เศรษฐกิจจะออกจากภาวะถดถอยได้หากมีการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยภายในหรือภายนอกอย่างรุนแรง เช่น มีการกระตุ้นเศรษฐกิจอย่างรุนแรงด้วยนโยบายการเงิน นโยบายการคลัง และ/หรือนโยบายอัตราแลกเปลี่ยน ดังเช่นที่ได้มีการนำนโยบายเหล่านี้มาใช้ในประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศในกลุ่มสหภาพยุโรป และประเทศญี่ปุ่น ซึ่งคงไม่อาจจะคาดหวังได้ในระยะนี้ หรือมีการขยายตัวของเศรษฐกิจโลกอย่างรวดเร็วก่อให้เกิดการขยายตัวของ External Demand ซึ่งก็ไม่มีแนวโน้มที่จะได้เห็นในปีนี้เช่นกัน ในทางตรงข้าม กลับมีแนวโน้มว่าเศรษฐกิจโลกจะอ่อนตัวเพิ่มขึ้นจากภาวะการชะลอตัวของเศรษฐกิจประเทศจีน

ประมาณการว่าเศรษฐกิจไทยในไตรมาสที่ 3 และไตรมาสที่ 4 จะมีอัตราการขยายตัว 2.9% และ 1.9% ตามลำดับ (ตารางที่ 3) ทำให้ทั้งปี 2559 มีอัตราของขยายตัวเฉลี่ยของ GDP ที่ 2.8%

จากความอ่อนไหวทางเศรษฐกิจภายในประเทศ และความอ่อนไหวทางอารมณ์ของประชาชน คาดว่าจะไม่มีการเปลี่ยนแปลงทางนโยบายทางการคลัง นโยบายทางการเงิน และนโยบายด้านอัตราแลกเปลี่ยนใดๆ ในไตรมาสสุดท้ายนี้  ทำให้ทั้งอัตราดอกเบี้ยและอัตราแลกเปลี่ยนไม่เปลี่ยนแปลง ยกเว้นว่าจะเกิดวิกฤติเศรษฐกิจในต่างประเทศที่มีผลต่อการเคลื่อนไหวของเงินทุนระหว่างประเทศ

การเคลื่อนไหวทางเศรษฐกิจและการประมาณการเศรษฐกิจรายไตรมาสปรากฎในตารางที่ 3 ข้างล่างนี้

ตารางที่ 3: การประมาณการอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจรายไตรมาสของปี 2559                                                                                                                                                                                                                                                                                              (เปอร์เซ็นต์)

*คาดว่ามีการ reclassification ระหว่างค่าใช้จ่ายของภาคเอกชนและภาครัฐ

แนวโน้มเศรษฐกิจในไตรมาสสุดท้าย

        ดังที่กล่าวมาแล้ว เศรษฐกิจในไตรมาสสุดท้ายคาดว่าจะชะลอตัวมากกว่าไตรมาสอื่นด้วย (1) แนวโน้มทางเศรษฐกิจภายในประเทศที่อ่อนตัวอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะด้านการผลิต (2) การชะลอการบริโภคและลงทุนจากความเศร้าโศกต่อการสวรรคต (3) การขาดการกระตุ้นเศรษฐกิจเพิ่มเติมจากภาครัฐ และ (4) ความอ่อนแอของเศรษฐกิจโลก กล่าวคือในไตรมาสนี้ขาดปัจจัยบวกที่ชัดเจน แต่กลับมีทั้งปัจจัยลบและปัจจัยเสี่ยง จึงทำให้ประมาณการว่าเศรษฐกิจในไตรมาสนี้จะมีอัตราการขยายตัวเพียง 1.9%

ปัจจัยบวก

• สภาพคล่องที่ยังไม่ขาดแคลน

• อัตราเงินเฟ้อที่อยู่ในระดับต่ำ

ปัจจัยลบ

• ระบบการผลิตที่ชะลอตัวมากว่า 1 ปี และการขาดการลงทุนเพื่อเพิ่มกำลังการผลิต ทำให้ไม่เกิดการจ้างงานใหม่ในระบบเศรษฐกิจและอาจมีการปลด/ลดแรงงานเพิ่มเติม

• การบริโภคภาคเอกชนที่ลดลงจากภาระหนี้สิน

• เศรษฐกิจโลกชะลอตัวเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะเศรษฐกิจประเทศจีน

ปัจจัยเสี่ยง

• วิกฤติเศรษฐกิจการเงินในต่างประเทศ เช่น ปัญหาของธนาคารดอยช์แบงก์ในประเทศเยอรมันนี อาจนำไปสู่การเคลื่อนย้ายของเงินทุนระหว่างประเทศ

ตารางสรุปเครื่องชี้วัดเศรษฐกิจ

• + มากขึ้นหมายถึงอัตราเงินเฟ้อสูงขึ้น

 หมายเหตุ : รายงานเศรษฐกิจฉบับนี้เป็นรายงานที่บริษัท ไทยวิจัยและฝึกอบรม จำกัด จัดทำขึ้นเพื่อเสนอต่อกลุ่มทีซีซีเป็นรายไตรมาส

บริษัท ไทยวิจัยและฝึกอบรม จำกัด