รายงานเศรษฐกิจรายไตรมาส ฉบับที่ 54/2560

แนวโน้มเศรษฐกิจไทยในครึ่งหลังของปี 2560

บริษัท ไทยวิจัยและฝึกอบรม จำกัด

25 กรกฎาคม 2560

เศรษฐกิจไทยยังขาดแรงกระตุ้นเพิ่มเติม อีกทั้งปัญหาพื้นฐาน คือ ภาระหนี้สินภาคประชาชนและการชะลอตัวของการลงทุนภาคเอกชนยังมิได้มีการแก้ไข หากแต่อัตราการขยายตัวของ GDP ในไตรมาสที่ 1 กลับเพิ่มสูงขึ้นเป็น 3.3% โดยเฉพาะในหมวดการบริโภคภาคเอกชนและหมวดการส่งออกที่มีอัตราการขยายตัวในระดับที่ดีที่ 3.2% และ 2.7% ตามลำดับ ที่สำคัญ คือ ตัวเลขเศรษฐกิจยังขยายตัวต่อเนื่องในเดือนเมษายนและพฤษภาคม โดยที่ดัชนี Private Consumption Indicator (PCI) ขยายตัว 1.9% และ 2.4% และการส่งออก(ดอลลาร์สหรัฐ)ขยายตัวถึง 5.6% และ 10.6% ในสองเดือนที่กล่าวมา ที่เป็นประเด็นที่สุดคือการขยายตัวของดัชนีการบริโภคสินค้าคงทน (Durable Index) ซึ่งเป็นดัชนีหลักที่ชี้ถึงความมั่นใจของผู้บริโภคในระยะยาวสามารถขยายตัวได้ 11.9% และ 3.7% ในเดือนเมษายนและพฤษภาคมที่ผ่านมาเช่นกัน (ในไตรมาสที่ 1 Durable Index นี้ขยายตัว 11.1%) ตัวเลขทางเศรษฐกิจเหล่านี้ชีชัดว่าเศรษฐกิจไทยได้ผ่านจุดต่ำสุดแล้วและกำลังขยายตัวเพิ่มขึ้นอย่างมีเสถียรภาพแล้วหรือไม่?

ที่จริงแล้วคำถามข้างต้นจะไม่เกิดหากสภาพเศรษฐกิจจริงไม่ขัดแย้งกับตัวเลขทางเศรษฐกิจ เพราะในขณะที่ตัวเลขเศรษฐกิจที่ประกาศโดยภาครัฐและหน่วยงานของภาครัฐดีขึ้นเรื่อยๆ ภาวะเศรษฐกิจรอบตัวผู้บริโภคกลับบ่งชี้ในทางตรงข้าม อาทิเช่น การชะลอตัวในภาคอสังหาริมทรัพย์ กิจการที่ทยอยปิดตัวอย่างต่อเนื่อง ความสามารถในการชำระหนี้ที่ลดลง ความเข้มงวดในการปล่อยสินเชื่อของสถาบันการเงิน จำนวนผู้คนที่มาจับจ่ายใช้สอยในแหล่งการค้าตั้งแต่ตลาดสดจนถึงห้างสรรพสินค้าขนาดใหญ่ และเสียงบ่นของ  ผู้ประกอบการในทุกระดับ ทำให้เกิดคำถามถึงสภาพที่แท้จริงของเศรษฐกิจไทย(และความน่าเชื่อถือของตัวเลขเศรษฐกิจของรัฐ) ที่สำคัญคือแนวโน้มของเศรษฐกิจไทยจะเป็นไปในทิศทางใดในครึ่งปีหลังของปี 2560 และหลังจากนั้น

ก่อนที่จะตอบคำถามดังกล่าวได้ นักเศรษฐศาสตร์ต้องพิจารณา 2 ประเด็น  ประเด็นแรกคือความสมดุลระหว่างอุปสงค์และอุปทาน โดยปกติแล้วเศรษฐกิจที่มีการบริโภคและการส่งออกเพิ่มขึ้น(อุปสงค์) เศรษฐกิจจำเป็นจะต้องมีการผลิตหรือการนำเข้าเพิ่มขึ้น      (อุปทาน) มิฉะนั้นจะเกิดการขาดแคลนสินค้าในระบบ ซึ่งจะนำไปสู่การเพิ่มขึ้นของอัตราเงินเฟ้อ ประเด็นที่สองคือแหล่งเงินทุนที่นำมาบริโภคเพื่อจะได้พิจารณาถึงสาเหตุและความต่อเนื่องของการบริโภค ข้อมูลสำหรับประเด็นแรกปรากฎในตารางที่ 1

                                ตารางที่ 1: ความไม่สมดุลของอุปสงค์และอุปทาน

                                  (Demand and Supply Unbalance) ปี 2560

(% เพิ่มจากเวลาเดียวกันของปีก่อนหน้า)

*การแบ่งแยกหมวดสินค้าระหว่างภาคการส่งออกและภาคการผลิต (Manufacturing Production Index) แตกต่างกันบ้าง ตัวเลขที่นำมาเปรียบเทียบจึงมาจากหมวดหมู่ที่ใกล้เคียงกัน

ตารางที่ 1 แสดงถึงความไม่สมดุลระหว่างการส่งออก(อุปสงค์) และการผลิต(อุปทาน) ในแทบทุกหมวดการผลิตที่สำคัญ โดยอัตราการขยายตัวของการส่งออกจะสูงกว่าอัตราการขยายตัวของการผลิตสินค้าประเภทเดียวกันภายในประเทศมาก (ยกเว้นหมวดวงจร     อิเลคโทรนิคส์ที่มีอัตราการการขยายตัวใกล้เคียงกัน) ซึ่งความไม่สมดุลระหว่าง Demand และ Supply นี้เป็นความไม่สมดุลต่อเนื่องตั้งแต่     ไตรมาสที่ 1 มิใช่เป็นการผันผวนของตัวเลขรายเดือน ทำให้อุปมานได้ว่าการขยายตัวของการส่งออกมิได้เกิดความต้องการสินค้าที่เพิ่มขึ้นจากเศรษฐกิจโลกขยายตัว และ/หรือมีการทำการตลาดเพื่อการส่งออกที่เข้มแข็งขึ้น และ/หรือมีการปรับลดของอัตราแลกเปลี่ยน ฯลฯ แต่เป็นความจำเป็นของการอยู่รอด      ทางธุรกิจที่จำต้องส่งออกสินค้าเพื่อทดแทนการหดตัวของการบริโภคภายในประเทศ ซึ่งภาวะดังกล่าวสะท้อนในตัวเลขการใช้กำลังการผลิตภาคอุตสาหกรรม (Manufacturing Capacity Utilization Index) ที่คงที่ที่ระดับ 60% ตั้งแต่กลางปี 2559 โดยมีการใช้กำลังการผลิตที่ 59.8%, 60.3% และ 60.6% ในไตรมาสที่ 1, เดือนเมษายน และเดือนพฤษภาคม ของปีนี้ และสอดคล้องกับการหดตัวของการลงทุนภาคเอกชนที่มีอัตราการขยายตัวของดัชนีเครื่องชี้วัดการลงทุนภาคเอกชน (Private Investment Indicator: PII) ที่ -0.9%, -0.4% และ -0.5% ในช่วงเวลาเดียวกัน

                             ตารางที่ 2: อัตราการขยายตัวของดัชนีการบริโภคประเภทต่างๆ

(% เพิ่มจากเวลาเดียวกันของปีก่อนหน้า)

ตารางที่ 2 เสนอภาพของเศรษฐกิจไทยที่สอดคล้องกับตารางที่ 1 และสอดคล้องกับการวิเคราะห์ภาพเศรษฐกิจในครั้งก่อนหน้า กล่าวคือภาคการบริโภคภายในประเทศอ่อนแออย่างต่อเนื่อง เนื่องจากปัญหาหนี้สินภาคครัวเรือน โดยเห็นได้ชัดว่าการบริโภคสินค้า Non-Durable และสินค้า Semi-Durable ซึ่งเป็นสินค้าที่จำเป็นต่อการใช้ชีวิตประจำวันลดลง แต่เหตุที่ดัชนีการบริโภคในภาพรวม (PCI) ที่ยังผลต่อผลผลิตมวลรวมภายในประเทศ (Gross Domestic Product: GDP) มีการขยายตัวในระดับที่ดีเกิดจากการบริโภคสินค้าคงทน (Durable) ซึ่งเป็นสินค้าที่ไม่จำเป็นต่อการดำรงชีพ คาดว่าเหตุที่สินค้าประเภทนี้มีการบริโภคเพิ่มขึ้นเพราะผู้บริโภคมีรายได้”พิเศษ” หรือที่เรียกว่า  Windfall รายได้พิเศษ     ดังกล่าวคือรายได้ภาคการเกษตรที่ได้รับผลดีทั้งการขยายตัวของปริมาณการผลิตและราคาสินค้าเกษตร โดยเฉพาะราคายางพารา (ราคายางแผ่นดิบชั้น  3) ที่เพิ่มขึ้นจากราคาเฉลี่ย 48.81 บาทต่อกิโลกรัมในไตรมาสที่ 4 ของปีก่อนหน้า เป็น 76.09 บาท/กก และ 69.17 บาท/กก ในไตรมาสที่ 1 และ 2 ของปีนี้ตามลำดับ ส่วนดัชนีการบริโภคภาคบริการ (Service)ได้รับผลบวกจากทั้งรายได้ที่เพิ่มขึ้นเป็นพิเศษและการเพิ่มขึ้นของจำนวนนักท่องเที่ยวที่ขยายตัว 7.0% และ 4.6% ในเดือนเมษายนและพฤษภาคม

เมื่อพิจารณาในทุกมิติแล้ว เศรษฐกิจไทยมิได้ขยายตัวบนพื้นฐานของความแข็งแกร่ง แต่เป็นการขยายตัวชั่วคราวจากปัจจัยเฉพาะกิจคือ Windfall Income ที่มาจากการเพิ่มขึ้นของปริมาณผลผลิตการเกษตรและราคาสินค้าเกษตร ทำให้การบริโภคบิดเบี้ยวไปสู่สินค้าคงทนและสินค้าหมวดการบริการ ในพื้นฐานแล้ว สภาพเศรษฐกิจจริงกลับอ่อนแอเพิ่มขึ้นตามที่ได้เคยวิเคราะห์ไว้ พิจารณาได้จากการ     หดตัวที่สูงขึ้นของสินค้าจำเป็น (Non-Durable และ Semi-Durable) และการไม่ขยายกำลังการผลิตของภาคอุตสาหกรรม ซึ่งถูกกดดันให้ส่งออกสินค้าเพื่อทดแทนตลาดภายในประเทศ

สำหรับแนวโน้มในครึ่งหลังของปี 2560 มีประเด็นที่จะต้องพิจารณา 2 ประเด็น คือ

• ปัจจัยเฉพาะกิจยังคงอยู่หรือไม่

• แนวโน้มการผลิตเพื่อการส่งออก

สำหรับประเด็นแรกสามารถตอบได้โดยง่าย เนื่องจากราคาพืชผลได้กลับมาสู่ในระดับที่ต่ำ โดยที่ราคายางแผ่นชั้น 3 มีราคาต่ำกว่ากิโลกรัมละ 50 บาทในเดือนกรกฎาคม อีกทั้งปริมาณผลผลิตสินค้าเกษตรได้กลับเข้าสู่ภาวะปกติเมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า ทำให้ Windfall Factor หมดสิ้น ส่งผลให้การบริโภคในภาพรวมคาดว่าจะชะลอตัวอย่างรวดเร็วในครึ่งหลังของปี ซึ่งสัญญาการชะลอตัวของการบริโภคสินค้าคงทนนี้ได้เกิดขึ้นแล้วในเดือนพฤษภาคม ส่วนประเด็นที่ 2 เชื่อว่าแนวโน้มของการส่งออกจะอยู่ในอัตราการขยายตัวที่ใกล้เคียงกับครึ่งปีแล้วเนื่องจากผู้ผลิตยังจำเป็นที่จะต้องส่งออกสินค้าเพื่อทดแทนการ   หดตัวของการบริโภคภายในประเทศ

   ตารางที่ 3: การประมาณการอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจรายไตรมาสของปี 2560                                                                                                                                                                                                                                                                       (เปอร์เซ็นต์)

ด้วยเหตุผลที่กล่าวมา ได้มีการปรับการประมาณการอัตราการเติบโตของเศรษฐกิจไทยเพิ่มขึ้นเล็กน้อยสำหรับครึ่งแรกของปีเนื่องจาก Windfall Factor แต่ยังคงการประมาณการอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจในครึ่งปีหลังเหมือนการวิเคราะห์ครั้งก่อนหน้า ทำให้การประมาณการอัตราการเติบโตราย    ไตรมาสของปี 2560 อยู่ที่ 3.3%, 3.4%, 2.5% และ 2.7% ตามที่ปรากฎในตารางที่ 3 และอัตราการเติบโตเฉลี่ยของGDP ทั้งปีอยู่ที่ 3.0%

            อย่างไรก็ดี การประมาณการนี้มิได้นำปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญมาพิจารณานั่นคือการออกพระราชกำหนดการบริหารจัดการการทำงานของคนต่างด้าว พ.ศ.2560 ที่มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 23 มิ.ย.2560 แม้จะมีการผ่อนปรนการบังคับใช้ไปจนถึงต้นปี 2561 แต่   พระราชกำหนดนี้ได้มีผลกระทบแล้วอย่างวงกว้างคือ 1. ทำให้เกิดการขาดแคลนแรงงานต่างด้าวชั่วคราว 2. ทำให้ต้นทุนแรงงานต่างด้าวเพิ่มขึ้นอย่างถาวร ด้วยแรงงานต่างด้าวที่ถูกกฎหมายจะได้รับค่าจ้างเท่าแรงงานไทยและได้รับสวัดสิการเทียบเท่ากับแรงงานไทย ซึ่งต้นทุนแรงงานที่เพิ่มขึ้นนี้จะทำให้หลายกิจการไม่สามารถแข่งขันต่อไปได้และอาจนำไปสู่การปิดกิจการ

เศรษฐกิจไทยในครึ่งแรกของปี 2560

            เศรษฐกิจไทยในไตรมาสที่ 1 ได้รับผบกระทบทางบวก 2 ด้านคือ ด้านการบริโภคสินค้าคงทนที่ได้อธิบายแล้ว และด้าน    ตัวเลขการใช้สินค้าคงคลัง  ซึ่งมีผลทางเทคนิคต่อตัวเลข  GDP  ในไตรมาสที่ 1 ของปีก่อนหน้ามีการใช้สินค้า  คงคลังสูงถึง 205,292 ล้านบาท แต่ในไตรมาสที่ 1 ของปีนี้มีการใช้สินค้าคงคลังลดลงเหลือ 69,685 ล้านบาท อาจเป็นเพราะไม่มีสินค้าคงคลังเหลือให้ใช้มากเนื่องจากไม่ได้มีการผลิตสินค้าเพิ่ม แต่การเปลี่ยนแปลงในตัวเลขสินค้าคงคลังมีผลกระทบต่อตัวเลข GDP อย่างรุนแรง เพราะหากถอดผลกระทบจากสินค้าคงคลัง (Change in Inventories) ตัวเลขอัตราการขยายตัวของ GDP ในไตรมาสแรกจะติดลบ 0.4% ซึ่งนั่นคือสภาพที่แท้จริงของเศรษฐกิจ

ปัจจัยบวก

• ปัจจัยชั่วคราวด้านราคาสินค้าเกษตรและปริมาณผลผลิตทางการเกษตรทำให้การบริโภคสินค้าคงทนขยายตัวเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะในหมวดสินค้ารถมอเตอร์ไซค์

• การขยายตัวของการส่งออกสินค้าไปยังประเทศจีน

• อัตราเงินเฟ้อและราคาพลังงานโลกอยู่ในระดับต่ำ

ปัจจัยลบ

• ปัญหาหนี้ที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ของหนี้สินภาคครัวเรือนทวีความรุนแรงขึ้น

• เศรษฐกิจโลกยังไม่ขยายตัวมาก

   

เศรษฐกิจในครึ่งหลังของปี 2560

            เศรษฐกิจไทยจะชะลอตัวอย่างเห็นได้ชัดในครึ่งหลังของปีจาก 3 เหตุผลหลักคือ 1. Windfall ด้านราคาและปริมาณสินค้าเกษตรได้จบสิ้น ในทางกลับกัน ราคาสินค้าเกษตรจะอยู่ในระดับที่ไม่คุ้มทุน โดยเฉพาะหมวดสินค้ายางพารา 2. ธุรกิจที่ได้อดทนกับรายได้ที่ลดลงหลายไตรมาสไม่มีสภาพคล่องที่จะดำเนินธุรกิจต่อไป และ 3. การขาดแคลนแรงงานต่างด้าวและต้นทุนของแรงงานต่างด้าวที่เพิ่มขึ้นจะให้หลายธุรกิจไม่สามารถแข่งขันต่อไปได้  จึงประมาณการ (ในแง่บวก) ว่า อัตราการขยายตัวของ GDP ของครึ่งปีหลังนี้จะลดลงเหลือ 2.6%

ปัจจัยบวก

• อัตราเงินเฟ้อและราคาพลังงานโลกอยู่ในระดับต่ำ

ปัจจัยลบ

• ปัญหาหนี้ที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ของหนี้สินภาคครัวเรือนทวีความรุนแรงขึ้น

• เศรษฐกิจโลกจะชะลอตัวเพิ่มขึ้นจากการชะลอตัวของเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกาจากการที่ประธานาธิบดีทรัมพ์ไม่สามารถกระตุ้นเศรษฐกิจได้ตามคาด

ปัจจัยเสี่ยง

• การขาดแคลนแรงงานต่างด้าวและต้นทุนแรงงานในภาพรวมที่เพิ่มขึ้นทำให้มีการย้ายฐานการลงทุนออกจากประเทศ

• นโยบายการเมืองระหว่างประเทศและการกีดกันทางการค้า ทำให้เกิดการไหลออกของเงินทุนต่างประเทศอย่างรุนแรง

• - หมายถึงการอัตราเติบโตที่ติดลบ

หมายเหตุ : รายงานเศรษฐกิจฉบับนี้เป็นรายงานที่บริษัท ไทยวิจัยและฝึกอบรม จำกัด จัดทำขึ้นเพื่อเสนอต่อกลุ่มทีซีซีเป็นราย      ไตรมาส