เราล่องแพ ลัดเลาะมาตามกระแสน้ำ ผ่านแก่ง ที่เค้าบอกว่า ยากสุดแสน ก็คือ แก่งเหวพง หน้านี้น้ำน้อย เราต้องลงจากแพ เพื่อให้แพผ่านไปได้ ตามความคดเคี้ยวของก้อนหินใหญ่กลางน้ำ ที่เปิดช่องพอดีแพ ประมาณ 4 โมงเย็น เราถึงที่พัก คืนที่สอง ….ห้วยปากหรุย…

ขนของขึ้นฝั่ง ก็ต้องอึ้ง..อึ้ง..อึ้ง ก็เป้ที่คิดว่าแพ็คดีแล้ว เปียกไปหมด ไม่พอ น้ำยังเข้าไปในเป้อีก…โชคดีที่ข้างในใส่ถุงพลาสติกไว้อีกชั้น แต่อิฉันแย่หน่อย ที่เก็บของทุกอย่างแพ็คหมด ยกเว้นกระเป๋าตังค์ ทิ้งไว้ในซอกซิบของเป้…เปียกหมดเลยอ่ะ…ต้องรื้อกระดาษ และเอกสารทุกชิ้นที่มีอยู่ในนั้น ออกตากกะผืนทรายที่มีไออุ่นของแดด ไม่นานก็แห้ง เฮ้อ !! 

 
 
คุ้งน้ำ ก่อนถึงห้วยปากหรุย ที่พักแรมคืนที่สองของเรา

  ต้นไคร้น้ำ มีให้เห็นตลอดสองฝากฝั่ง ตลอดเส้นทาง

แล้วเราก็ได้ความรู้ใหม่ ในการกางฟรายชีต บนที่โล่ง ๆ ก็ด้วยการ ปักเสา 2 ต้น ห่างน้อยกว่าความยาวของฟรายชีตหน่อย ใช้เชือกโยง 2 เสา แล้วปลายเชือกแต่ละข้าง ผูกติดกะท่อนไม้ ขุดหลุมลึกสักศอก ฝังท่อนไม้โดยวางนอนตามขวาง อย่าปักตรง ๆ เค้าบอกว่าวิธีนี้กระเหรี่ยงใช้ผูกช้าง เออ ได้ผลแฮะ ใช้กางฟรายชีตได้สบาย ๆ กระทั่งเช้าแน่ะ  

มื้อเย็นวันนี้ เราแอบประลองฝีมือบ้าง แย่งน้องเชษฐ์ห่อข้าว ถามไถ่ได้ความว่าจะห่อแบบไหนก็ได้ จับจีบแบบข้าวต้มมัด หรือจะห่อแบบธรรมดาก็ได้ แต่สองห่อสุดท้ายเราห่อแบบขนมเทียนอ่ะ…มันก็เลยกลายเป็น 2 เต้าในจานใครก็ไม่รุ (เหมือนไปหน่อย)

ส่วนกับข้าวมื้อนี้ ได้กินแกงจืดวุ้นเส้นแบบแห้งในกระบอกไม้ไผ่ด้วย คล้าย ๆ ผัดวุ้นเส้น แต่เป็นเครื่องแกงจืด โอ้โฮ มีทั้งฟองเต้าหู้ ดอกไม้จีน ที่ต้องมัดปม กุ้งแห้ง เห็ดหูหนู …..หย่อยจัง
เสียดาย ลืมดูขั้นตอนการทำ เผื่อจะลักจำไปลองทำกินป่าอื่นบ้าง

ค่ำนี้ วงสนทนาของเรา แคบเข้ามาถึงความเป็นมาเป็นไปของต้นน้ำแห่งนี้ รวมถึงตำนานเล่าขานเรื่องของความรุนแรงในพื้นที่ การกระทบกระทั่งกัน จนกระทั่งหันมาปรองดองกันได้ รวมถึงการเข้าไปช่วยจัดการความเป็นอยู่ให้กับชาวบ้าน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องที่ทำกิน การสอนทำเกษตร 4 ชั้น รวมถึงการตั้งโรงเรียนให้ลูกหลานคนเหล่านี้ ก็แหม จะให้เด็ก ๆ เดินลงเขา 11 กิโลเมตร เพื่อไปเรียน แล้วก็เดินอีก 11 กิโลเมตร กลับบ้านตอนเย็น ก็ตายกันพอดีซี่คะ คุยกันได้ประมาณ 4 ทุ่ม เราขอตัวไปนอนเอาแรงก่อนดีกว่า ยุง แล้วก็แมลงเยอะ เราพกสเปร์กันยุงและแมลงมาด้วย แต่ก็ไม่ได้เอาออกมาฉีด …ไม่รู้เหมือนกันว่าทำไม

 
 
อีกมุมหนึ่งของที่พัก

 Hmmm...So heavy !!   ครายอ่ะ

 มุมที่ป๋มแอบมาอาบน้ำ 

เช้าวันสุดท้ายของการพักแรมในป่าต้นน้ำ เรานั่งทอดอารมณ์ ขณะที่พี่กอล์ฟ นั่งทอดหมู(Protien เกษตร) ทอดปลากรอบ เรานั่งดูรูปวาดของครูอ้วนไปพลาง มือหยิบปลากรอบของพี่กอล์ฟมาชิมไปพลาง จิบกาแฟตาม อ้า..อาหร่อย

กิจกรรมยามเช้า ที่ห้วยปากหรุย
ใครใคร่ทอดอารมณ์...ทอด
ใครใคร่ทอดปลากรอบ...ทอด(เหมือนกัน)

หลังมื้อเช้า เราปฏิบัติภารกิจกับเสร็จสิ้น ก็ขึ้นเป้(ขนลงแพ) ราว ๆ 9 โมงเราเริ่มออกเดินทาง ทางน้ำกันต่อ แพใครแพมัน

ลองแพมาวันนี้ ไม่ทันจะพ้นโค้งน้ำ อ้อมขุนเขา เราก็ได้ยินเสียงที่รอคอย
เจ้านกกาฮัง ส่งเสียงมาแต่ไกล
“โน่นไง” แหงนมองไปที่หน้าผา เขาที่ตระหง่านขวางลำน้ำ เจ้าตัวที่หนึ่งบินโฉบไปแล้ว
“นู่นอีก“ เจ้าตัวที่สอง นับไปนับมา ได้ตั้ง 6 ตัวแน่ะ แถมเรามองยาวไปไกล
ขนาดเห็นเจ้าสองตัวหลัง โผล่ลงเกาะบนต้นไม้ริมเขาสูง ชี้ชวนคนโน่นคนนี้ดู
ไม่รู้เค้าเห็นเหมือนเราหรือเปล่า …อา..เจ้ากาฮัง…สุดยอดนกในฝัน

พ้นช่วงตื่นเต้น เราก็นั่ง ๆ นอน ๆ ทอดอารมณ์บนแพบ้าง กระโดดลงน้ำเกาะข้างแพลอยไปบ้าง เสียงเพลงกลับมาเยือนอีกครั้ง วันนี้แพเราเลยกลายเป็นแพซันนี่มูน กลางแดดเปรี้ยง เราลัดเลาะมาตามน้ำ เหนื่อยก็พัก กินกาแฟ ปล่อยแพไหลตามหลังแพอื่นไปเรื่อย ๆ 

เราชมวิวไป กินไป สุขใดไหนจะปาน สองฟากฝั่งเต็มไปด้วยทิวไม้ ..ร่องรอยสัตว์ลงกินน้ำก็มีให้เห็น
"โน่น..ต้นหลุมพอ"(ไม้เศรษฐกิจที่ใกล้จะหายไปจากป่าทุกที)

"โอ้โห...ไม้ต้นนั้นใหญ่จังเลย อย่างน้อยก็ต้อง 2-3 คนโอบ"
มีรังผึ้งด้วย ช่วยกันนับได้ตั้ง6 รัง แต่ทำไมเรานับได้ 5 รังหว่า.. 
มีร่องรอยตอกทอย ขึ้นไปเก็บรังผึ้งอีกต่างหาก

"นั่น...ไม้ล้ม"
"ต้นหลุมพอนี่นา" พี่เชษฐ์บอก
เจ้าต้นนี้ล้มแบบถอนรากถอนโคน อยู่ริมตลิ่ง  รากมันช่างงดงามจังเลย มิน่าล่ะ มันถึงถูกเก็บ หรือโค่นนั่นแหล่ะ  แทบจะทุกครั้งที่เจ้าหน้าที่เผลอ..

"นี่ยังพอมีหลุมพอต้นใหญ่ ๆ อยู่บ้างนะ แต่อยู่ในป่าลึก เราก็เฝ้าระวังกันตลอด
 ไม่อยากให้ใครลอบตัด" พี่เชษฐ์บอก

ระหว่างทาง เรายังเจอ ไม้ใหญ่มาก ๆ อีกต้นหนึ่ง ล้มขวางทางน้ำ ก็มีรอยเลื่อยออกไป ก็เจ้าท่อนที่ขวางลำน้ำนั่นแหล่ะ แต่ใครเอาไป ไม่รู้ เหลือแต่โค่นบนตลิ่ง ไว้เตือนตาเตือนใจ

แล้วในที่สุด แพของเราก็มาถึงจุดหมาย ที่บ้านหลางตาง เราขึ้นที่จุดนี้ 2 ลำ ส่วนพี่กบ แล่นเลยไปขึ้นที่ โดมอหังการ์ จากจุดขึ้นแพ แบกเป้ ขนของที่หนักอึ้งไปด้วยน้ำ เพราะถุงพลาสติกขาดหมด เดินไม่ไกลก็ถึงโรงเรียนบ้านหลางตาง ที่หน่วยต้นน้ำมาสร้างให้กับเด็ก โดยได้รับความช่วยเหลือ จากค่ายอาสาของมหาวิทยาลัย หลายแห่ง มาช่วยกันต่อช่วยกันเติม จนเป็นอาคารเรียน ที่นี่ มีเด็กนักเรียน 40 กว่าคน ครู 2 คน

ร.ร.บ้านหลางตาง

ส่วนโรงเรียนของครูอ้วน คือโรงเรียนบ้านคลองเรือ ก็เป็นโรงเรียน ในโครงการของหน่วยต้นน้ำเหมือนกัน อยู่ห่างจากหน่วยราว 20 กิโลเมตร แต่เส้นทางเค้าบอกว่า ขนาด 4wd พันโซ่ล้อ ยังไปไม่รอด หน้าฝนนี่ไม่ต้องไปไหนกันล่ะ

 
จากรร.บ้านหลางตาง มองเห็นยอดโดมอหังการ์ ลิบ ๆ  (รูปนี้ สีออกจะเพี้ยนๆ)

หลังจากเราวางข้าวของกันแล้ว ก็ไปรับพี่กบกับสัมภาระ ที่โดมอหังการ์ เดินไปราว 50 เมตร โดมนี้ เจ้าหน้าที่สร้างขึ้นเป็นที่พัก ดักจับพวกลักลอบตัดไม้ทำลายป่า บางครั้งก็เป็นที่พักแรกของคนเดินป่าและชาวคณะล่องแพ ที่ชอบมาผูกเปลที่นี่ (แต่ยุงเยอะ)

โดมอหังการ์ ที่อหังการ์ กับผู้ที่ลักลอบทำผิดสมชื่อ

หลังขนของ กินข้าวเที่ยงเสร็จ เราก็ขึ้นรถ 4 WD กลับหน่วยต้นน้ำฯ แล้วก็ได้รู้ว่า 11 กิโลเมตร ที่ลงไปพื้นราบน่ะ สาหัสขนาดไหน แล้วนี่จะให้เด็ก ๆ เดิน หรือโดยสารรถลงไปเรียนกัน โธ่ ให้ครูสักคนขึ้นมาสอนเด็กน่าจะง่ายกว่าเจ้าค่ะ

อินทนิลใหญ่ ตั้งตระหง่านอยู่หน้าโดมฯ

ถึงหน่วยต้นน้ำ เราได้เจอกันพี่พงศา ชูแนม หัวหน้าหน่วยจัดการต้นน้ำพะโต๊ะ ซะที ได้ลายเซ็นที่เค้าบอกว่าเป็นที่ต้องการมาก มาด้วย พร้อมกับเรื่องเล่า มุขอำ มุขฮา มากมาย ได้ชิมขนมครกสไตล์ปักษ์ใต้ ชิมทุเรียนจากสวนที่สุกหอมกรุ่น(แต่เราขอบาย เพราะเรากินทุเรียนที่ไม่ค่อยสุกอ่ะ) หลังเก็บข้าวของ เตรียมตัวได้ที เราก็โบกมืออำลาเจ้าหน้าที่หน่วยต้นน้ำทุกคน
อ้อ…ก่อนจากยังได้ฝากลายเซ็นไว้ด้วย จะได้ไม่ขาดทุนไง

เราจากมา แต่ยังหวังว่า สักวันหนึ่งเราจะไปเยือนอีก แม้จะไม่เข้าป่า แต่บ้านพักที่หน่วยก็น่าทอดอารมณ์ แถมยังจะมีโอกาสให้อาหารจระเข้ด้วย….เป็นยังไง ..อยากรู้ม๊ะ…?

 
ป่าสงวนแห่งชาติพะโต๊ะ เป็นส่วนหนึ่งของป่าต้นน้ำหลังสวนตอนบน ที่ครอบคลุมพื้นที่ กว้างใหญ่ 587,875 ไร่ ใน 3 จังหวัด คือชุมพร, สุราษฎร์ธานี และระนอง เนื้อที่แท้ ๆ ของป่าสงวนแห่งชาติ รวมป่าปังหวานและปากทรง 374,375 ไร่, ที่เหลือเป็นอุทยานแห่งชาติแก่งกรุง ครอบคลุม อ.ไชยา และท่าชนะ จ.สุราษฎร์ธานี 206,000 ไร่ และป่าสงวนแห่งชาติราชกรูช-กะเปอร์ จ.ระนอง 7,500 ไร่

ป่าพะโต๊ะ ชุบชีวิตผู้คนจำนวนมากที่ไร้ที่อยู่ ที่ทำกิน เข้ามาตั้งรกราก กว่าครึ่งหนึ่งอพยพมาจากหลายจังหวัด ทางอิสาน

ป่าแห่งนี้ ถูกหักล้างถางพงไปหลายร้อยไร่ กว่าที่หน่วยต้นน้ำจะเข้าไปจัดการอย่างเด็ดขาด ด้วยการนำกำลังเจ้าหน้าที่เข้าจับกุมชาวบ้านที่บุกรุกป่าเกือบยกหมู่บ้าน หลังจากเตือนและให้โอกาสถอยออกจากเขตป่าเป็นปี…

ป่านี้ เคยมีเรื่องพะบู๊ระหว่างเจ้าหน้าที่ต้นน้ำ กับผู้บุกรุก หรือพวกลอบตัดไม้ ลอบล่าสัตว์ จนเป็นข่าวโด่งดังในหน้าหนังสือพิมพ์ เมื่อหลายปีก่อน

แต่ด้วยความเข้มแข็งของหัวหน้าพงศา กับเจ้าหน้าที่หน่วยจัดการต้นน้ำ ทำให้ชาวบ้านเริ่มให้การยอมรับในที่สุด และท้ายที่สุด ก็เกิดโครงการคนอยู่-ป่ายัง ภายใต้แนวคิดการป้องกันรักษาป่าโดยให้ประชาชนในพื้นที่ได้มีส่วนร่วม มีการตั้งประชาคมคนลุ่มน้ำ ทุกอย่างเริ่มเข้ารูปเข้ารอย ก็เมื่อปี 2537 แต่ถึงตอนนี้ไม้เศรษฐกิจอย่างหลุมพอ ก็ถูกลอบตัดไปเยอะแล้ว

“รู้มั๊ย เค้าตัดแล้วเอาไปทำอะไร “ พี่กอล์ฟตั้งประเด็น คืนหนึ่งริมสายน้ำที่เราอิงอาศัย
“ทำเฟอร์นิเจอร์ส่งนายทุนมั๊ง” เราบอก
“ตอนต้นน่ะไม่ใช่หรอก พวกที่บุกรุกเข้ามาน่ะ ตัดเสร็จเผาทิ้งหมดเลย กว่าหน่วยฯจะเข้ามาจัดการก็หมดไปร่วม 200 ไร่ ในหลาย ๆ จุดรวมกันนะ” พี่กอล์ฟ บอก
เฮ้อ น่าเสียดาย ทำเหมือนมันไม่มีคุณค่าอะไรเลย

 *** การเดินทางไปพะโต๊ะ ***
ก็นั่งรถทัวร์ไปลง ที่ขนส่ง จ.ระนอง จะใกล้กว่า จากขนส่ง ก็เหมารถสองแถว หรือจะเช่า 
ไปหน่วยจัดการต้นน้ำพะโต๊ะ กรณีที่จะเดินทางเข้าป่าลึก แต่ถ้าไปทัวร์เดินป่า-ล่องแพ
กับชาวบ้าน ก็มีให้เลือกหลายรายค่ะ แต่เป็นช่วงท้าย ๆ ของต้นน้ำแล้ว

ถ้าไปกับหน่วยต้นน้ำฯ ก็ติดต่อให้หน่วยมารับ ก็น่าจะได้ ลองคุยกับเจ้าหน้าที่ชมรมนะคะ
หมายเลขโทรศัพท์ 0-7752-0075 ***แก้ไขคร่ะ

แต่ไปคราวนี้ คงไม่มีการลองแพด้วยแพไม้ไผ่อีกแล้ว แต่จะเป็นแพพีวีซีแทน เพราะ
เลี่ยงที่จะต้องตอบคำถามนักต่อนัก ที่ว่า" ทำไมต้องตัดไม้ไผ่ มาทำแพ"

"เราขี้เกียจอธิบาย ที่จริง ถ้าเค้ารู้ธรรมชาติของไผ่ ก็คงเข้าใจ"
"ไผ่โตเร็วมาก ปีหนึ่ง หรือ 2 ปี ก็ตัดมาทำแพได้แล้ว ถึงไม่ตัด หน้าแล้งมันก็เสียดสีกัน
เกิดไฟป่า ไหม้ลามไปเอง พอฝนมา ก็แทงหน่อขึ้นมาใหม่ เป็นวัฏจักร"

อืมมมม....  สงกรานต์ '51 เจอกันนะ ...ป่าต้นน้ำพะโต๊ะ