งานบ้านและสวนครั้งที่ผ่านมา ผมมีโอกาสได้ไปเที่ยวชมกรรไกรตัดกิ่ง   ทีแรกก็นึกว่า ผู้ชายนี่แหละ จะเชี่ยวชาญเรื่องกรรไกรตัดกิ่ง  ที่ไหนได้ ลูกค้าที่ซื้อกรรไกรตัดกิ่งโดยส่วนใหญ่ เป็นผู้หญิงครับ

ทำไมเป็นเช่นนั่นรึ ?  เพราะงานตัดแต่งกิ่งไม้ ไม่ว่าจะเป็น พืชผัก ผลไม้ หรือ ไม้ดอก ไม้ประดับ  เป็นเรื่องละเอียดอ่อน  บางคนก็มองว่าคือ การพักผ่อนอย่างรื่นรมย์

มองดูต้นไม้รอบบ้านเถอะครับ จะเป็นต้นอะไรก็แล้วแต่ สามารถตัดแต่งกิ่งได้หมดเลย

ทำไมต้องตัดแต่งกิ่งไม้

            หลักๆก็คือ ตัดแต่งเพื่อให้มันสวยงาม  ออกดอก ออกผล ออกกิ่ง ก้านสาขาใหม่ โฉมใหม่ เขียวสด ไฉไลกว่าเดิม

             ใบไม้ที่สมบูรณ์ จะทำหน้าที่ในการสังเคราะห์แสง สร้างอาหารให้กับลำต้น ดอก ผล  ถ้าหากใบดก รก ครึ้ม นอกจากจะไม่ให้คุณ แล้วยังเป็นโทษอีก เพราะสุมเยอะๆ โอกาสเจอโรค พวกโรคราก็มาก เพราะสุมก็บังแดด อับชื้น  เชื้อโรคเจริญได้ดี พอเกิดโรคก็จะไม่เจริญเติบโต ไม่ให้ดอก ให้ผล

            พอตัดโล่งๆ อากาศถ่ายเทสะดวก ต้นไม้ก็สุขภาพดี รดน้ำที่ใบก็ไหลลงดิน ซืมสู่ราก พอต้นสมบูรณ์ก็มีอารมณ์จะออกดอก แต่ก็มีไม่น้อย เช่น ต้นหม่อน หรือ มัลเบอรี่ ยิ่งตัดกิ่ง ริดใบ โน้มกิ่ง ยิ่งออกลูกดก!

            มะเขือเทศก็เช่นกัน ใครที่ปลูกมะเขือเทศพันธุ์เชอรี่ จะเห็นว่า  จำเป็นต้องแต่งให้เหลือต้นหลักเลื้อยพันขึ้นค้าง  พวกกิ่งแขนง กิ่งรอง ต้องริดทิ้งหมด  ถ้าปล่อยให้ใบปรกโคน ไม่นานเชื้อราจะมาเยือน ยิ่งถ้าปลูกหน้าฝนยี่งแล้วใหญ่

การตัดแต่งกิ่งไม้  เป็นศาสตร์แขนงหนึ่งที่น่าสนใจ การใช้กรรไกรตัดกิ่งที่ไม่คมทำให้ใช้เวลานานกว่าแผลจะสมาน   ลำต้นสุขภาพไม่ดี  ยิ่งถ้าหากตัดกิ่งไปปักชำ ถ้าหากรอยแผลช้ำ สภาพเหล่านี้จะส่งเสริมให้พืชสร้างเอทิลีนขึ้นมามากผิดปกติและจะทำให้ใบร่วงได้ แทนที่จะงอกราก ซ้ำร้าย  เชื้อจุลินทรีย์เข้าแผล กิ่งเน่าเสียหายก็ไม่น้อย  ยิ่งพวกไม้ดอกที่เอาไปประดับแจกัน ความคมของกรรไกรตัดกิ่งยิ่งสำคัญ เพราะจะช่วยลดรอยช้ำ ลดความเสียหายของเซลล์พืชรอบๆรอบแผล

             การตัดกิ่งเพื่อให้ต้นไม้มีสุขภาพดี รวมถึงการตัดกิ่งเพื่อยับยั้งการแพร่กระจายของโรคด้วย เช่น ถ้าหากเป็นโรครา กิ่งแห้งตาย เราต้องรีบตัด  เอาไปทำลาย ไม่เช่นนั้น โรคจะกระจายตามท่อน้ำเลี้ยง (xylem) หรือตามผิวกิ่งไปกิ่งอื่น ไปต้นอื่น ระบาดไปทั่ว  นอกจากนี้ เวลากิ่งตาย ต้นไม้ก็จะพยายามสร้างกลไกรักษากิ่ง ทำให้ต้นไม้เกิดความเครียด ส่งผลต่อสุขภาพของทั้งต้น ทางที่ดี เจ้าของต้นไม้ ถ้าสังเกตเห็นกิ่งตายก็ให้รีบตัดทิ้ง ถ้าเป็นโรคก็ให้เอาไปทำลาย

            เวลาเราไปชมสวนผลไม้ หรือสวนดอกไม้  ยิ่งเขาจัดไว้สวยงาม ประณีต เรียบร้อย เรายิ่งสบายตา  แต่เบื้องหลัง หลายท่านอาจจะนึกไม่ถึงว่า นั่นเป็นการทำงานของคนสวน ที่ทำหน้าที่ในการตัดแต่งกิ่งเพื่อความสวยงาม   คือ ได้ทั้งความสวยงามและสุขภาพ

สรุป  การตัดแต่งกิ่ง ทำเพื่อ

1. เพื่อให้ต้นไม้เจริญเติบโต ให้ผลผลิตที่ดี
2. เพิ่มประสิทธิภาพในการสร้างอาหาร
3. เพื่อป้องกันการแพร่กระจายเชื้อโรค
4. เพื่อตัดกิ่ง หรือใบ ที่ไม่มีศักยภาพในการปรุงอาหาร เป็นตัวถ่วงของต้น
5. เพื่อให้ออกดอก หรือผล ในตำแหน่งที่ต้องการ
6. เพื่อควบคุมทรงพุ่มให้สวยงาม

กรรไกรตัดกิ่งมีหลายประเภทให้เลือกใช้งาน

เทคนิคการตัดแต่งมีหลายอย่างมาก

1. การเด็ดยอด (pinching, deadhead) เช่น มะเขือเทศ กาแฟ แคนตาลูป เพื่อลดความสูง ลดภาระที่ต้องสร้างอาหารไปเลี้ยงยอด  เพื่อให้พุ่มไม้แตกตาข้าง การเจริญเติบโตทางด้านยอดลดลง
2. การขลิบ (trimming) แต่ง ลิดใบและยอดที่เจริญแทงออกมาจากทรงพุ่ม เช่น มะเขือเทศ มะเขือเปราะ
3. การตัดแต่ง เพื่อให้มีการให้มีการเจริญเติบโตใหม่ (rejuvenate) เนื่องจากมีอายุมากแล้ว เช่น ผักหวาน จะตัดจนแทบโกร๋นก็มี
4. การตัดแต่งเพื่อให้โตเป็นผัก Pruning Vegetable Plants  (Vegetable Growth Trimming) เช่น ตัดให้แตกยอดใหม่ อย่าง ชะอม กระเพรา
5. การตัดแต่งเพื่อให้ออกดอก ออกผล (Reproductive Growth Trimming) เช่น การตัดแต่งต้นหม่อน แคนตาลูป มะเขือเทศ
6. การตัดแต่งให้ใบเบาบาง thinning เพื่อให้ระบายอากาศ ลดการสะสมเชื้อโรค ลดพื้นที่ไม่ให้แมลงเข้ามาแอบกิน แสงแดดส่องทั่ว  และน้ำฝน หรือน้ำที่ใช้รดต้นไม้ สามารถรดลงดินโคนต้น เพื่อให้ถึงราก
7. การตัดแต่งโคนต้นเพื่อให้อากาศถ่ายเทสะดวก ลดการสะสมเชื้อโรค เช่น พืชผักสวนครัว 

การเลือกกรรไกรตัดกิ่ง

เทคนิคการใช้กรรไกรตัดกิ่ง

1. กรณีที่ตัดกิ่งที่เป็นโรค ควรทำความสะอาด โดยการฆ่าเชื้อก่อนจะเอาไปใช้งานกับต้นอื่น
2. ใช้งานเสร็จแล้ว ทำความสะอาด ชะโลมน้ำมัน จะทำให้กรรไกรตัดกิ่งมีอายุยืนยาว
3. ควรล็อคกรรไกรตัดกิ่งทุกครั้งที่เลิกใช้งาน เพื่อป้องกันคมกรรไกรเสีย และป้องกันอันตราย

กรรไกรทั่วไปที่มีขาย เรียกว่า ระบบ Bypass คือ เวลาตัดจะตัดกิ่งเฉียงๆ ตัวคมบน จะเฉือนผ่านกิ่ง แล้วไปบรรจบกับคมล่าง คีบกิ่งขาดจากกัน

การเลือกกรรไกรตัดกิ่ง

1. ความคมของใบ

2. การออกแบบที่ทำให้ทำงานได้ไว น้ำหนักเบา

3. กลไกการทำงานที่มีประสิทธิภาพ

4. ความทนทาน

ข้อสังเกตกรรไกรตัดกิ่งที่ราคาแพง จะมีคุณสมบัติดังนี้

1. กรรไกร บางรุ่น ออกแบบสำหรับ large hand, small hand บางรุ่นมีสวิทซ์สลับให้

2. กรรไกรรุ่นที่ออกแบบดีๆ ใช้หลัก Ergonomic ตัดกิ่งได้ทั้งวันไม่ปวดข้อมือ

3. ประสิทธิภาพของกรรไกร ดูได้จาก อ้าปากได้กว้างขนาดเท่าไร แคบเท่าไร ถ้าหากตัดชิด จะเป็นอย่างไร

4. กรรไกรบางรุ่น มียางรอง บางรุ่นไม่มี รุ่นที่มีจะให้ความนุ่มนวล

5. กรรไกรตัดกิ่งโดยส่วนใหญ่ จะตัดกิ่งไม้ ขนาดไม่เกินเส้นผ่านศูนย์กลาง 1 นิ้ว เวลาตัดจะขาดครั้งเดียว หรือต้องรอรอบ ตัดสองครั้ง

6 . กรรไกรบางรุ่น การล็อค สามารถล๊อคแบบ เปิดค้างได้ บางรุ่นไม่ได้

7. กรรไกรที่ดี ต้องมีอะไหล่ โดยเฉพาะ ใบสามารถเปลี่ยนได้

8. กรรไกรที่ดี อาจจะต้องไม่ต้องมีคุณสมบัติ 1-7 ครบ แต่ต้องมีประสิทธิภาพในการตัด